ايڪويهه مختصر ڪهاڻيون
ماشي تي هٿ لڳو پستول مان واڪا ڪندي گولي ٻاهر نڪتي. دريءَ مان ٻاهر ليئو پائيندڙ ماڻهو اتي ئي ڍير ٿي ويو. ٿوري دير کان پوءِ ماشي تي ٻيهر آڱر لڳي ٻي گولي ٽڙڪاٽ ڪندي ٻاهر نڪتي ۽ سڙڪ تي ويندڙ پخاليءَ جي پاڻيءَ سان ڀريل پخال ۾ وڃي لڳي جيڪا اتي ئي ڦاٽي پئي ۽ پخال وارو منهن ڀر وڃي لڳو. سندس رت پخال مان وهندڙ پاڻيءَ سان ملي ان ۾ شامل ٿي ويو.
ٽيون ڀيرو نشانو گسي ويو. گولي هڪ آلي ڀت ۾ وڃي لڳي. چوٿين گولي هڪ پوڙهي عورت کي پٺيءَ ۾ وڃي لڳي هوءَ رڙ به نه ڪري سگهي ۽ اتي ئي ملڪ الموت سان وڃي ملي. پنجين ۽ ڇهين يعني ٻئي گوليون بيڪار ويون نه ڪو مئو نه وري ڪو زخمي ئي ٿيو. گوليون هلائڻ وارو وائڙو ٿي ويو اوچتو سڙڪ تي هڪ ٻارڙو ڊوڙون پائيندو نظر آيو. گولين هلائڻ واري پستول جو منهن ان طرف ڪيو. سندس ساٿيءَ چيو،” هي ڇا ٿو ڪرين؟“
”ڇو؟“ گولين هلائڻ واري پڇيو.
”گوليون ته ختم ٿي چڪيون آهن.“
”تون چپ ڪر. ايڏڙي ٻار کي ڪهڙي خبر؟“
[b]ڪارروائي[/b]
جڏهن حملو ٿيو ته پاڙي ۾ اقليت جا ڪجهه ماڻهو مارجي ويا. جيڪي بچيا اهي پنهنجا سر ساڻ ڪري وٺي ڀڳا. هڪ ماڻهو ۽ سندس زال پنهنجي گهر جي تهه خاني ۾ اهڙو وڃي لڪيا جو لاڳيتا ٻه ڏينهن ۽ ٻه راتيون گذري وڃڻ جي باوجود به قاتلن جي نظر سندن مٿان نه پئي. اهڙي طرح ٻه ڏينهن ٻيا به گذري ويا ته ٻنهي زال مڙسن جي حالت اهڙي وڃي بيٺي جو هو زندگيءَ تان هٿ ڌوئي ٻاهر نڪري آيا.
مڙس ڏاڍي جهيڻي آواز ۾ ماڻهن جو ڌيان پاڻ ڏانهن ڇڪائيندي چيو، ”اسان ٻئي پنهنجو پاڻ کي توهان جي حوالي ڪريون ٿا. اسان کي ڀلي ماري ڇڏيو.“
ٻڌندڙ سوچ ۾ ٻڏي ويا. ”اسان جي ڌرم ۾ ته جيو هٿيا پاپ آهي.“
اهي سڀ جيني هيا، پر انهن پاڻ ۾ صلاح مصلحت ڪرڻ کان پوءِ ٻنهي زال مڙسن کي مناسب ڪارروائي جي لاءِ ٻئي پاڙي وارن ماڻهن جي حوالي ڪري ڇڏيو.
[b]قبر تي ڏيئو[/b]
ڦر ٿيل مال هٿ ڪرڻ لاءِ پوليس ڇاپا هڻڻ شروع ڪيا، ڀَوَ ۾ ماڻهو لٽيل سامان رات جي انڌيري ۾ ٻاهر ڦٽو ڪرڻ لڳا. انهن ۾ ڪجهه اهڙا ماڻهو به هيا جن پنهنجو سامان به پاڻ کان الڳ ڪري ڇڏيو. جيئن قانوني گرفت کان آجا رهي سگهن.
هڪ ماڻهوءَ کي ڏاڍي ڏکيائي ٿي. هن وٽ کنڊ جون ٻه بوريون هيون، جيڪي هن پساريءَ جي دڪان تان ڦريون هيون. هڪ ٻوري ته هو جيئن تيئن ڪري رات جي انڌيري ۾ وڃي ڀر واري کوه ۾ ڦٽي ڪري آيو. پر جڏهن ٻي کڻي وڃي کوهه ۾ وجهڻ جي ڪيائين ته پاڻ به ٻوريءَ سوڌو وڃي کوهه ۾ ڪريو.
رڙيون ٻڌي ماڻهو گڏ ٿي ويا. کوهه ۾ رسيون وڌيون ويون. ٻه همراهه هيٺ لٿا ۽ ان ماڻهوءَ کي ٻاهر ڪڍيائون. ڪجهه ڪلاڪن کان پوءِ هو مري ويو.
ٻئي ڏينهن جڏهن ماڻهن ان کوهه مان پيئڻ لاءِ پاڻي ڪڍيو ته اهو مٺو هو. ان رات کان ئي ان ماڻهوءَ جي قبر تي ڏيئا ٻرڻ لڳا.
[b]اصلاح[/b]
”ڪير آهين تون؟“
”هري هري مهاديو، هري هري مهاديو، هري هري مهاديو.“
”ثبوت ڪهڙو اٿئي؟“
”ثبوت. منهنجو نالو ڌرم چند آهي.“
”اهو ڪو ثبوت ناهي.“
”چئني ويدن مان ڪا به ڳالهه مون کان پڇيو.“
”اسان ويدن ٻيدن کي نه سڃاڻو، ثبوت ڏي.“
”ڇا؟“
”پاجامو ڍلو ڪر.“
”پاجامو ڍلو ٿيو ته هُل مچي ويو. ماريوس ماريوس. بيهو بيهو مان توهان جو ڀاءُ آهيان. ڀڳوان جو قسم مان توهان جو ڀاءُ آهيان.“
”ته پوءِ هي ڪهڙو نمونو آهي.؟“
”جنهن علائقي کان مان اچي رهيو آهيان، اهو اسان جي دشمنن جو هو انڪري مجبوراً مون کي ايئن ڪرڻو پيو ..... صرف پنهنجي جان بچائڻ لاءِ .... هڪ اها چيز غلط ٿي وئي آهي. باقي بلڪل ٺيڪ آهيان.“
”اڏاريو غلطيءَ کي.“
غلطيءَ کي اڏاريو ويو. ڌرم چند به ان سان گڏ ئي اڏري ويو.
[b]جيلي[/b]
صبح جو ڇهين وڳي پيٽرول پمپ جي ڀرسان ريڙهيءَ تي برف وڪڻڻ واري کي ڇرو هنيو ويو. ستين وڳي تائين هن جو لاش سڻڪ تي پيو رهيو جنهن تي برف ڳري پاڻي ٿي وهندي رهي.
سوائين ستين وڳي پوليس لاش کڻي ويئي. برف ۽ رت سڻڪ تي پيا رهيا.
هڪ ٽانگو جڏهن ان جي ڀرسان گذريو ته ٻار سڻڪ تي ڄميل رت جي چمڪندڙ لوٿڙن ڏانهن ڏٺو ته سندس وات ۾ پاڻي ڀرجي آيو ۽ پنهنجي ماءُ جي ٻانهن کي سٽ ڏيئي ٻار آنڱر سان ان طرف اشارو ڪندي کيس چيو ”ممي جيلي ته ڏس.“
[b]سڏ[/b]
باهه لڳڻ سان سڄو پاڙو سڙي رک ٿي ويو. صرف هڪ دڪان وڃي بچيو. ان جي پيشانيءَ تي هنن اکرن وارو بورڊ لڳل هو. ”هتي عمارت سازيءَ جو سڀ سامان ملي سگهي ٿو.“
[b]خبردار[/b]
ڪجهه لٽيرا گهر جي مالڪ کي ڏاڍي ڏکيائيءَ سان سوگهو ڪري کيس ٻاهر گهلي آيا. هو پنهنجا ڪپڙا ڇنڊيندي وڏي واڪ کين چوڻ لڳو ”توهان مون کي ڀلي ماري ڇڏيو پر خبردار جو منهنجي ملڪيت کي هٿ به لاتو اٿوَ.“
[b]هميشھ جي موڪل[/b]
”وٺ... وٺ متان ڀڄي وڃي.“
شڪار ٿو رڙي ڀڄ ڊڪ کان پوءِ پڪڙجي پيو.
جڏهن نيزا هن جي سيني کي چاڪ ڪرڻ لاءِ اڳتي وڌيا ته هن ڏڪندڙ آواز ۾ رڙيون ڪندي چيو ، ”مون کي نه ماريو، مون کي نه ماريو. مان ته موڪلن ۾ پنهنجي گهر وڃي رهيو آهيان!“
[b]ڳاٽو ڀڳو[/b]
”مون هن جي نڙ گهٽ تي خنجر رکيو ۽ آهستي آهستي گهمائي ان کي ذبح ڪري ڇڏيو.“
”هي تو ڇا ڪيو؟“
”ڇو؟“
”ان کي ڇو ڪُٺئي؟“
”مزو ايندو آ اهڙي طرح.“
”مزو ايندو آ جا پٽ، تو کي ان جو ڳاٽو ڀڃڻ گهربو هو.“
۽ اهڙي طرح ڪُهندڙ جو ڳاٽو ڀڳو ويو.
[b]زال جي ڇڙٻ[/b]
وڏي ڏکيائيءَ سان زال مڙس گهر جو ٿورو سامان بچائڻ م سوڀارا ٿيا. جوان ڇوڪريءَ جو ڪو به پتو نه پيو. ننڍڙي ٻارڙيءَ کي ماڻس پنهنجي سيني سان چنبڙائي رکيو. هڪ ڀوري مينهن هئي جنهن کي لٽيرا ڦري ويا. ڳئون بچي وئي پر ان جو گابو نه مليو.
زال مڙس، انهن جي ننڍڙي ڇوڪري ۽ ڳئون هڪ جاءِ تي لڪل هئا. گگهه اونداهي رات هئي. ٻار بک ۾ روئڻ شروع ڪيو. خاموش فضا ۾ ڄڻ ڪو دهل وڄڻ لڳو. خوفزده ماءُ ٻار جي وات تي هٿ رکي ڇڏيو ته جيئن دشمن ٻڌي نه وٺي. آواز منجهي ويو. پيءُ احتياط ڪندي پنهنجي مٿان مضبوط چادر وجهي ڇڏي.
ٿوري دير کان پوءِ پري کان ڪنهن گابڙي جو آواز آيو. ڳئونءَ جا ڪن اڦڙا ٿي ويا ۽ اٿي هيڏي هوڏي ڊوڙڻ ۽ رنڀون ڪرڻ لڳي. ان کي ماٺ ڪرائڻ جي ڏاڍي ڪوشش ڪئي وئي پر بي سود.
لڙ ٻڌي دشمن به پهچي ويو. پري کان ئي لالٽين جو سوجهرو ڏسي زال پنهنجي مڙس کي ڇڙٻ ڏيندي چيو.
”ڇو هن حيوان کي پاڻ سان گڏ وٺي آيو هئين؟“
[b]مون ۾ آهين تون[/b]
ٻه دوستن پاڻ ۾ ملي ڏهن ويهن ڇوڪرين مان هڪ کي چونڊي ٻائيتاليهين روپئين خريد ڪيو. رات گذارڻ کان پوءِ هڪ دوست ان ڇوڪريءَ کان پڇيو ”تنهنجو نالو ڇا آهي؟“
ڇوڪريءَ جيئن ئي پنهنجو نالو ٻڌايو ته هو پريشان ٿي ويو.
”اسان کي ٻڌايو ويو هو ته تون ٻئي مذهب جي آهين.“
ڇوڪريءَ جواب ڏنو. ”ان ڪوڙ ڳالهايو هو.“
اهو ٻڌي هو ڀڄندو پنهنجي دوست وٽ پهچي کيس چوڻ لڳو، ”هن حرامزادي اسان سان ڌوڪو ڪيو آهي. اسان جي ئي مذهب جي ڇوڪري پاڻ کي ڏني اٿائين. هل ته هلي کيس موٽائي ڏئي اچون.“
[b]آپگهات[/b]
هن جي آپگهات تي سندس دوست چيو:
ڏاڍو بيوقوف هيو. مون هن کي ڏاڍو سمجهايو ته ڏس يار ، جي تنهنجو مٿو ۽ ڏاڙهي ڪوڙيو اٿائون ته ان جو اهو مطلب ناهي ته تنهنجي ڌرم ئي ختم ٿي ويو. روز ڏهي استعمال ڪر، گروءَ چاهيو ته هڪ ئي سال ۾ تون ٻيهر اُهڙي جو اُهڙو ٿي ويندين.
[b]عاجزي[/b]
هلندڙ گاڏيءَ کي بيهاري ٻئي مذهب جي ماڻهن کي ٻاهر ڪڍي. تلوارن ۽ گولين سان گهايل ڪيو ويو. ان کان واندو ٿي گاڏيءَ جي ٻين مسافرن کي حلوو، کير ۽ ميوو کارايو ويو. گاڏي هلڻ کان پهريون مهمان نوازي ڪرڻ وارن جي اڳواڻ مسافرن کي مخاطب ٿي چيو.
”ڀائرو ۽ ڀينرو! اسان کي گاڏي جي اچڻ جو اطلاع ڏاڍي دير سان مليو. اهو ئي سبب آهي جو اسان جهڙي طرح چاهيون پيا اهڙي طرح اوهان جي خدمت نه ڪري سگهيا آهيون.“
[b]واردات[/b]
پهرين واردات ناڪي واري هوٽل جي ڀرسان ٿي. هڪدم ئي اتي هڪ سپاهيءَ کي بيهاريو ويو.
ٻي واردات ٻئي ڏينهن تي شام جو اسٽور جي سامهون ٿي. سپاهيءَ کي پهرين جاءِ تان هٽائي ٻي واردات واري جاءِ تي بيهاريو ويو.
ٽئين واردات رات جو ٻارهين وڳي ڌوٻيءَ جي دڪان جي ڀرسان ٿي. جڏهن انسپيڪٽر صاحب سپاهيءَ کي ان نئين جاءِ تي پهرو ڏيڻ جو حڪم ڏنو،
سپاهيءَ ڪجهه ويچار ڪرڻ کان پوءِ چيو، ”مون کي اتي بيهاريو وڃي جتي نئين واردات ٿيڻ واري آهي.“
[b]ساري[/b]
خنجر پيٽ کي چيريندي
دن جي هيٺان پهچايو ويو.
اڳٺ ڪٽجي ويو
خنجر هڻڻ واري جي وات مان هڪدم
افسوس سان ڀريل هي لفظ نڪتا.
”چ، چ، چ، چ.... غلطي ٿي وئي....!“
[b]سرگنگا رام[/b]
هجوم رخ بدلايو ۽ سرگنگارام جي بت تي اچي ڪڙڪيو. لٺيون وسايون ويون. سرون ۽ پٿر هنيا ويا. هڪڙي منهن تي ڏامر مليو ته ٻيو وري تمام پراڻا پادر جمع ڪري انهن جا هار ٺاهي بت جي ڳچيءَ ۾ وجهڻ لاءِ اڳتي وڌيو، پر پوليس اچي وئي ۽ گوليون هلڻ شروع ٿي ويون. پادرن جو هار پارائڻ وارو زخمي ٿي پيو.
جيتوڻيڪ ملم پٽيءَ لاءِ ان کي سر گنگارام اسپتال ۾ ئي موڪليو ويو.
[b]رعايت[/b]
”منهنجي اکين جي سامهون ته منهنجي جوان ڌيءَ کي نه ماريو.“
”چڱو هن جي مڃ کڻي. ڪپڙا لاهي، ڇڏي ڏيوس. هڪ طرف.“
[b]فينستائي[/b]
گاڏي بيٺل هئي.
ٽي بندوقچي هڪ دٻي جي ڀرسان آيا. درين مان اندر ليئو پائي انهن مسافرن کان پڇيو، ”ڏيو خبر ڪو مرغو آهي؟“
هڪ مسافر چوندي چوندي چپ ٿي ويو. باقي ٻين جواب ڏنو ، ”نه.“
ٿوري دير کان پوءِ چار همراهه ڀالا کنيون آيا. درين مان اندر ليئو پائي انهن مسافرن کان پڇيو، ”ڏيئو خبر ڪو مرغو ٻرغو آهي؟“
اهو مسافر جيڪو پهريون ڪجهه چوندي چوندي رڪجي ويو هو، ان جواب ڏنو ”خبر ناهي، توهان اندر اچي خود ئي ڪاڪوس ۾ ڏسو.“
ڀالن وارا اندر داخل ٿيا. انهن ڪاڪوس جو در ڀڳو جنهن مان هڪ مرغو نڪري پيو.
هڪ ڀالي واري چيو ”ڪيوس حلال.“
ٻئي چيو ”نه هتي نه. دٻو خراب ٿي پوندو. ٻاهر وٺي هلوس.“
[b]شاهوڪار[/b]
هو پنهنجي گهر جو تمام ضروري سامان هڪ ٽرڪ ۾ رکرائي ٻئي شهر ڏانهن وڃي رهيو هو ته رستي ۾ ان کي ماڻهن جهلي ورتو. انهن مان هڪ همراهه ٽرڪ ۾ پيل مال تي لالچي نظر وجهي چيو، ”ڏسو يار ڪيڏي نه مزي سان هيترو سارو مال اڪيلو اڏاريون پيو وڃي.“
سامان جي مالڪ مشڪندي چيو، ”جناب اهو سامان منهنجو پنهنجو آهي.“
ٻه ٽي ماڻهو کليا.
”اسان سڀ ڄاڻون ٿا. هڪ ماڻهوءَ رڙ ڪئي، ”لٽيوس هي شاهوڪار ماڻهو آهي. ٽرڪ ساڻ کڻي ٿو چوريون ڪري.“
[b]ڏوراپو[/b]
”ڏس يار !
بليڪ مارڪيٽ جواگهه به ورتئي
۽ اهڙو ته ردي پئٽرول ڏنئي
جو هڪ به دڪان نه سڙيو!“
[b]ٿڪاوٽ[/b]
”مئو ناهي. ڏس نه اڃا ساهه اٿس.“
”ڇڏيس کڻي يار، مان ته ٿڪجي پيو آهيان.“
ترجمو: شوڪت بخاري