سيد بگن شاهه جيلاني
(1937-2004ع)
سيد پير محمد شاهه عرف سيد بگن شاهه جيلاني پنهنجي آبائي ڳوٺ هنباهه (چڪ) ۾ داتا ولايت علي شاهه جي گھر ۾ 1937ع ڌاري جنم ورتو. هن سنڌي ۽ قرآن شريف جي تعليم پنهنجي ڳوٺ ۾ ئي پرائي. ننڍپڻ کان تصوف ۽ فقيري رنگ واري ماحول ۾ سندس پرورش ٿي، سندس والد داتا ولايت علي شاهه کيس ٻارهن سالن جي عمر ۾ طالب بڻائي فيض درياهي درگاهه جو مالڪ بنائي فيض عام جو اختيار ڏئي سير سفر تي روانا ٿيو.
پاڻ سدائين سادا ڪپڙا پائيندا هئا، گيڙو رنگ ۾ رنڱيل منهن مهتابي هين، منڊيون ڳانا پائي ويهندا هئا ته سندس فقيرن جي دل ٺري پوندي هئي. سندس وقت ۾ فياضي بنگلو ۽ درگاهه ٻه ڀيرا جڙي راس ٿيو. کيس ٻه نرينه اولاد آهن. داتا جان محمد شاهه ۽ ڪامل شاهه جيلاني . داتا بگن شاهه جي شاعريءَ ۾ ڪافيون، قصيدا، مداحون، نعتون ۽ ڏوهيڙا وغيره اچي وڃن ٿا. داتا جي شاعري برصغير ۾ موجود فقير اڪثر سنگ جي صورت ۾ ڳائيندا آهن. سندس مشهور ڪافي ” سينو اوهان سان ڪهڙو ساهيون “ ماريا بلوچ مختلف ٽي.وي چينلن تي ڳائي چڪي آهي.
داتا کان پهريان فياضي درگاهه تصوف ۾ شاهه نصير جي فڪر همه اوست ۽ اناالحق واري سلسلي سان سلهاڙيل هئي، پر داتا بگن شاهه شيخ عبدالقادر جيلانيءَ کي محبوب سبحاني چئي ان سان نسبي رشتو جوڙي پاڻ کي قادري سلسلي سان ڳنڍي ڇڏيو.هن سلسلي جا اڪثر پيروڪار ننڍي کنڊ ۾ بريلوي مسلڪ ڏي لاڙو رکندا آهن،تنهنڪري داتا بگن شاهه جو قادري طريقي سان ڳنڍجڻ سبب درگاهه جو خانقاهي صوفي طريقي ڏانهن لاڙو وڌندو پيو وڃي.
هت داتا بگن شاهه جي شاعري مان ٻه ڪافيون نموني طور ڏجن ٿيون.
ڪافي
سينو اوهان سان ،ڪهڙو ساهيون،
جيئن سمجهو، اسان ائين آهيون.
لکين عيب آهن اسان ۾،
لڪ توکان ڪهڙا لڪايون
سورن سهڻ جي ناهي طاَقت،
تنهنجي آڏو اسان ڇا آهيون.
ڇڏيندس ڪين در تنهنجو،
ڳچيءَ ۾ پاند ٿا پايون.
ڌڪاريندين جي تون مون کي
ته به توڏي ٿا ڪاهيون.
سدائين ساهه توکي ساري
ڳڻ تنهجا ويٺا ڳايون
پرين پرچي ،ڪيو پنهنجو
اميدان ڪيئن ،ڀلا لاهيون.
”بگن شاهه“ چئي بي نيازيءَ جون
تنهنجون وات آهن وايون*
ڪافي
رخ ڪعبو منور ماهه آهي، اها صورت عين الله آهي
هيڪڙائيءَ ۾اسان حاضر آهيون،ٻيائيءَ وارن کان ٻاهر آهيون،
دم اناالحق اظهار آهيون، صوفي صاف ڏسڻ جي صلاح آهي.
گمراهن کان آهي پاسي رب ، محبت ۾ اٿئي سڀ مطلب ،
سمجهه ويجهو يار ونحن اقرب ،ايئن سائين ساهه پساهه آهي.
مذهب سارو مونجهارو ٿي، نڪري تنهن کان نيارو ٿي
انهيءَ قيد کي ڇڏ اشارو ٿي، سارو سر سبحان الله آهي.
حق موجود سدائين ڄاڻي ٿو، پو ڪنهن تي ڪاوڙ آڻي ٿو
اها موج الاهي ڇو نه ماڻين ٿو، ڏس ڪيئن بگن بادشاهه آهي.*
سندس شاعريءَ جو ڪتاب ”عشق ڪيو آباد“ سندس درگاهه جي طالب فقير استاد عبدالغني ڀٽي 2000ع ۾ لاڙڪاڻي مان ڇپرائي پڌرو ڪيو. جڏهن ته داتا بگن شاهه وڏي ۽ ننڍي جو گڏيل ميلو“ داتا فيض درياهه درگاهه” تي هر سال مسلسل چار ڏينهن ملهايو ويندو آهي.