مکي ڪروڙي مل تلريجا
(2008ع_1920 )
مکي ڪروڙي مل، مکي پرسرام تلريجا جي گھر ۾ 28 فيبروري 1920ع تي جنم ورتو. سندس تعليم مئٽرڪ هئي، جيڪا بمبئي يونيورسٽيءَ مان 1940ع ۾ پاس ڪيائين. 1940ع ۾ ئي پرائمري استاد ٿيو ۽انگريزي (ڊي ايل بي ) مڊل اسڪول چڪ م استاد مقرر ٿيو. ، 1942ع ۾ سيڪنڊري استاد ۽ 1965ع ۾ والد جي وفات بعد برادريءَ جي مکي مقرر ٿيڻ کانپوءِ نوڪري ڇڏي ڏنائين. گھوڙي سواري به ڪندو هو. ڌنڌو زمينداري هيس ۽ هي چڪ جي هندو پئنچائت جو هڪ اصول پسند مکي ٿي گذريو. هن سياست ۾ 1938ع ۾ پير پاتو. پاڻ شروع ۾ هندو مها سڀا (نوجوان ونگ) سان لاڳاپيل رهيو بعد ۾ ڪانگريس سان سلهاڙيو ۽ ورهاڱي کانپوءِ هن لوڪل سياست م به حصو ورتو.1979ع کان 1983ع تائين هي چڪ ٽائون جو ڪائونسلر رهيو.
1965ع واري جنگ ۾ به (ڊي.پي.آر) هيٺ چڪ مان گرفتار ڪري 3 مهينا جيل ۾ رکيو ويو، ساڻس جيل ۾ چڪ جا ٻٽي ٻيا هندو به گڏ هيا، 1982ع ۾ ضياءَ جي فوجي آمريت کيس ناپسنديده شخصيت قرار ڏنو اهو ئي سبب ڄاڻائي 1983ع ۾ هن جو ڪائونسلري لاءِ ڀريل فارم رد ڪيو ويو هو.
هن شاعريءَ جي شروعات 1940ع م ڪئي ، سندس شاعريءَ جو موضوع شانتي ۽ رواداري جو پرچار هو. ، پاڻ ابو شوڪت حمزي صاحب جا گهرا دوست هئا.. مذهبي شاعريءَ ڪرڻ سندس مشغلو هيو، شاعريءَ ۾ ”پياسي“ تخلص ڪم آڻيندو هيو. اڪثر مندرن ۾ وڃي پاڻ ڀڳتي ڪندو هيو ۽ پنهنجا ٺاهيل ڀڄن چوندو هو، هند ۾ رهندڙ سنڌي ليکڪ ۽ انڊين انسٽيٽيوٽ آف سنڌيالاجي جو ڊائريڪٽر محترم لکمي کلاڻي صاحب سندس سنڍو آهي هي صاحب به اصل چڪ لڳ ڳوٺ جهان خان جو آهي. هيٺ سندس شاعري نموني طور ڏجي ٿي.
پنهنجو پاڻ سڌار، ٻئي ڏي ڪين نهار،
ٻئي کي طعنو هڻڻ جي بدران، صاف رکج ڪردار.
تو وٽ اگر جي آهي پيارا شانتي ڪو قرار،
پڪ ڄاڻج تون، ٻئي تي ٿيندو اثر اهو ئي يار
محبت ڌاري مٺو ڳالهائج، هلج هيٺاهون پار،
آپ چڱو پوءِ جڳ چڱو، تون ڏسندين هر پرڪار.
سيٽ ڪري ناسمجھه پاڻ کي، هڪدم گامون سچار،
ڪس کائي به ڪروڌ کي ٺارج، ڪڏهن نه ڪڍجانءِ گار،
آدرشي انسان جي پياسي، هت هت آ جئڪار.*
ڪامريد ابو شوڪت حمزي خان جي 99 سالگرهه سنڌ ساگر پارٽي چڪ طرفان جون 1993ع ۾ ملهائي وئي، جنهن م مکي ڪروڙي مل ڪامريڊ حمزي جي شان ۾ هي نظم پڙهيو.
وري آءَ حمزا وطن جا سپاهي،
سڏي توکي ٿي قوم جي خيرخواهي.
قوم ۾ نه جهڙس، تو سرواڻ آهي،
ڏنڊو هو هٿن ۾، ادا يا الاهي.
”انقلابي ڏنڊو“ تصنيف تنهنجي ظاهر،
ملي ٿي مطالعي سان عجب رهنمائي.
هيو ابو شوڪت مجاهد سچن مان،
خلافت تحريڪ جو هيو ادنا سپاهي.
ڪفن ٻڌي سرسان هلندو ئي هل تون،
هٽي ويندي هڪدم چاڙهي ۽ لاهي.
ڪيون نياز نوڙي اڄ توکي بهادر،
پوين ۾ ڀرجان ساڳي سورهيائي.
ڏسان ڪون شوڪت ۾ جلوو جوش اهو،
وڌي وئي قوم ۾ به آهي بي حيائي.
ويا ڪيئي ”پياسي“ واڄا وڄائي،
انهن مان هي هڪڙو هو حضرت هنباهي.*
مکي ڪروڙي مل جي پئنچائت لاء ڏنل خدمتن جي مڃتا طور هندو پئنچائت چڪ پاران، مکي پريم چند تلريجا جي اڳواڻي ۾ پئنچائت جي بلڊنگ چڪ گرلس اسڪول لاءِ وقف ڪري ڏني وئي جيئن نياڻين کي ٻي هنڌ اسڪول وڃڻ ۾ ڪا تڪليف نه ٿي.
جنهن جي موٽ ۾ ڊي سي شڪارپور اسڪول جو نالو “ مکي ڪروڙي مل پرسرام تلريجا گرلس هاءِ اسڪول چڪ ” رکڻ جو اعلان ڪيو جيڪو هن وقت ساڳي بلڊنگ ۾ هلي رهيو آهي، چڪ جو هي پڙهيل لکيل ۽ سماج سڌارڪ مکي 2008ع ۾ وفات ڪري ويو سندس عمر 89سال هئي. هن وقت چڪ پئنچائت جو مکي سندس پٽ انجنيئر پريمچند تلريجاآهي.