محمد آندل ڪوري
(1870ع ــ 1969ع)
محمد آندل ولد موليڏنو پنهنجي آبائي ڳوٺ چڪ ۾ 1870ع ڌاري پيدا ٿيو، پاڻ ذات جو ڪوري هو. سندس تعليم سنڌي ٻه درجا هئي، ديني تعليم ناظران قرآن پڙهيل هو. جاين جو مستري (رازو) هو. پاڻ ڀرچونڊيءَ جي بزرگ حافظ محمد صديق ڀرچونڊيءَ جو مريد هو ۽ ان جي چوڻ تي چڪ ۾ هڪ مسجد ٺهرائي اتي ديني تعليم ڏيڻ لڳو. سندس شروعاتي دؤر ۾ مدرسا گهڻا نه هئا تنهنڪري چڱا شاگرد هئس. کيس ٽي پٽ جمالدين، الله بخش ۽ محمد صفرپيدا ٿيا. هن صاحب جي هٿ اکر ڪجهه ڪافيون مليون آهن، جيڪي هن پنهنجي مرشد جي شان م چيون آهن ۽ ڪجھه سماجي اوڻاين تي لکيل آهن. سندس شاعري مختلف پنن جي ٽڪرن تي اتاريل ملي آهي، جنهن ۾ پنهنجو تخلص ”مسڪين“ لکيو آهي. هيٺ سندس ڪافيون نموني طور ڏجن ٿيون.
ڪافي-1
ڪري سينگار سرس سهڻا، مٺا مشتاق ٿو مارين،
پائي پيچ پنبڙين جا ڪهڻ واري ڪار ٿو ڪارين.
اکيون تنهنجون عجب جهڙيون،ڪريان تعريف ڪهڙي تن،
وجھي ويتر سندن سرمو، ڪجل جي ڌار ٿو ڌارين.
وجھي وارن سندا ونگڙا، ڪرين ٿو قيد ڪاڪل سان،
جڙي زنجير زلفن جا، ڪلهن تي وار ٿو وارين،
ڪافي-2
ڀائرو نه ڪيو اجايو تڪرار،
ڇو ٿا پٽايو پاڻ ايندو نه هٿ وار
نه ڏٺو ڪي سک، ڏٺو هميشه ڏک،
اصلي اٿو بک، پنندا آهيو پار.
هاڻي ڪيو ڪي ڳڻان، ڦري اٿو گھڻان،
ڪهڙا ڳڻي ڪيترا ڳڻيان، پاڻ ڪيو ڪو ويچار.
کاڌو اٿو حرام، وسري ويو اٿو ڪلام،
اچي ڀريندئو سلام، ڏيندئو اچي ڍنڍڪار.
توهان رکي دشمني، چلت چلو ٿا ڪميني،
ڪيئن ماڻيندئو وني، ٿيندئو ڌارئون ڌار.
توهان رٿيو ڦند، الله ڀڃيندئو ڪنڌ،
هڻندو ڪاريهر ڏنگ، ڪون ڪندئو ڦٿڪار.
محمد آندل ڪوري چڪ ۾ ملان آندل جي نالي سان مشهور هو، سندس اولاد جو هيٺيين وڇولي طبقي سان واسطو آهي. ملان آندل ڪوري 1969ع ۾ پنهنجي مدرسي ۾ وفات ڪري ويو، سندس پوين جي عدم دلچسپي جي ڪري سندس ڪيتروئي ڪلام ضايع ٿي ويو.هي راقم جي استاد ليکڪ، شاعر غلام علي ”مٺل“ چنا جو نانو هو. سندس دوستن ۾ مولوي عبدالحليم مهر، الهورايو ماڇي (هنباهه) استاد هادي بخش سومرو ۽ حڪيم محمد هاشم سيٺار قابلِ ذڪر آهن.