3. رشتن جو موت
اڄ کان ڪجهه سال اڳ جڏهن نسرين اسان جي اسڪول ۾ (ڇهين درجي ۾) داخل ٿي ته سڀئي شاگرد حيران ٿي ويا. هوءَ ايتري ته هوشيار هئي جو ستين ڪلاس جي شاگردن سان پڙهائي ۾ ٽڪر کائڻ لڳي هئي. سڄي ڪلاس ۾ هڪ شاگردياڻي هئي، پر ڪلاس ۾ پنجويهه شاگردن کان گوءِ کڻي وئي. ڪلاس ۾ ٻيو نمبر انور هو ۽ هاڻ انهن ٻنهي ٽڪر کائڻ شروع ڪيو. نتيجي طور امتحان جي رزلٽ ۾ هي ٻئي ڄڻا هڪ جيترين مارڪن مان سڄي اسڪول ۾ پهرين پوزيشن حاصل ڪري پاس ٿيا ۽ ائين هر سال، پهريون ۽ ٻيو نمبر اچڻ لڳا. هي ٻئي هڪ ٻئي سان گڏجي پڙهندا هئا. انور هر روز نسرين جي گهر ويندو هو ۽ هو رات جو دير تائين گڏ پڙهندا هئا، تانجو مئٽرڪ هنن گڏجي فرسٽ ڪلاس ۾ پاس ڪئي.
نسرين جي مائٽن، خصوصًا انور جي چوڻ تي (ته هو هن جي اچڻ وڃڻ تائين گڏ رهندو) ڪاليج پڙهايو. هاڻي هي ٻئي جواني ۾ قدم رکي چڪا هئا. زماني جي اٿل پٿل، لاهين چاڙهين ۽ ريتن رسمن کان چڱي طرح واقف ٿي چڪا هئا ۽ هاڻ محبت جي منزل کي به ڇهڻ لڳا هئا. جيتوڻيڪ ظاهري طرح انهن ڪنهن کي به اها خبر نه ڏني ته اسان ۾ ڪو پيار آهي، پر انهن ڪاليج جي ڇٻر ۽ باغ ۾ ويهي هڪ ٻئي کي دليون ڏنيون هيون، وعدا ۽ وچن ڪيا هئا ۽ ساٿ نڀائڻ ۽ گڏجي مرڻ جيئڻ جا وعدا ڪيا هئا. ان هوندي به انهن محبت کان وڌيڪ پڙهائي ڏانهن توجه ڏنو. اهڙي طرح انٽر به ڇهين ڪلاس جي رزلٽ وانگر پاس ڪيائون. دل ۾ خوش ٿيا ته پاڻ ۾ محبت هئڻ سبب هر ڳالهه هڪ جهڙي پئي ٿئي ۽ اهڙين ئي ڳالهين محبت کي عزم وانگر پختو پئي بنايو.
ڳالهين ۾ انور، نسرين کي چيو ته منهنجي دل، هڪ پل به توکان دور رهڻ پسند نه پئي ڪري، هاڻ پاڻ کي شادي ڪرڻ گهرجي. محبت هوندي به جدا ٿيو وڃون ته ڄڻ صدين جو ٿو انتظار ڪرڻو پوي، ته ڪڏهن صبح ٿيندي ۽ ڪڏهن گڏباسين. ان تي نسرين چيو ته “انور، پاڻ جنهن مقصد پٺيان زندگي پيا بسر ڪريون، اهو مقصد اڃا پري آهي. انور پاڻ ساٿ نڀائڻ جا عهد ته ڪري چڪا آهيون، انور هاڻ اچ ته عهد ڪريون ته جيستائين ڊاڪٽر نه ٿينداسين، تيستائين شادي بابت نه سوچينداسين. ڏس انور… تون جذبا رکندڙ مرد آهين ته آءٌ به جذبا رکندڙ عورت آهيان، مون کي به ڌڙڪندڙ دل آهي ۽ آءٌ به چاهيان ٿي ته هر عورت وانگر مون وٽ به جنت نما گهر هجي ۽ دل گهريو ور هجي، پر هاڻ مقصد ماڻڻ بنا…”
“بس نسرين… مان توسان وعدو ٿو ڪريان ته…” ۽ ساڳي پڙهائي…
هيڏانهن نسرين لاءِ رشتا اچڻ لڳا. جڏهن رشتا اچڻ لڳا ته نسرين جي مائٽن انور سان وڃڻ لاءِ منع ڪئي ۽ پنهنجي پڙهائي کي اتي ئي ختم ڪرڻ لاءِ چيائون.
پيءُ سوچيو ته انور کي انهيءَ لاءِ سهارو بنايو هوسين ته اسان جي پاڙي جي اشراف گهراڻي جو اشراف فرد آهي ۽ اسان جي ڳوٺ جو ڪوبه ڇوڪرو پڙهيل نه هئڻ سبب انور کي گڏ ڪيو هوسين. نسرين جو پيءُ نوڪري سانگي انور جي شهر ۾ ۽ هن جي پاڙي ۾ رهندڙ هو. نسرين کي سندس پيءُ چيو ته پٽ جڏهن اسان تنهنجو سڱ ڏئي ڇڏيو آهي ته تون وڌيڪ نه پڙهه، ڇو جو تنهنجي چاچي سختي سان منع ڪئي آهي ته هاڻ وڌيڪ هڪ ڏينهن لاءِ به ڌارئي ڇوڪري سان گڏ نه وڃي ۽ نه ملي. پٽ تنهنجو چاچو، منهنجي ابي جيڏو وڏو ڀاءُ ۽ منهنجي ڳوٺ جو وڏو آهي، مون کي مجبورًا چيو مڃڻو پوندو.
نسرين سڄي گفتگو خاموشي سان ٻڌي چيو: “بابا شادي لاءِ پڙهائي…”
پيءُ اڌ ۾ ڳالهه ڪٽيندي چيو: “ها اها اسان جي وڏن جي مرضي آهي.”
“پر مان شادي نه ڪنديس.” مقابلي واري لهجي ۾… “توکي ڪرڻي پوندي.”
“مان پڙهائي نه ڇڏينديس، بابا.
مان ڊاڪٽرياڻي ٿينديس بابا… مان ڊا… ڪ…” نسرين سڏڪن ۾ يڪ ساهي چئي وئي.
چڱو چڱو ٺهيو. پيءُ جو رعب ڏسي نسرين چيو ته بابا، شادي ولڻ سان ٿا ڪريو، جيڪو اڻ پڙهيل ۽ ڳوٺ ۾ ڪُتا ۽ ڪڪڙيون ويڙهائيندو آهي. مان انهيءَ سان شادي ڪرڻ لاءِ هرگز تيار نه ٿيندس.
پيءُ هڪ دفعو وري رعب ڏيکاريو ته ڇا توکي انهيءَ لاءِ پڙهايوسين ته تون ڌارين ۾ شادي ڪرين؟
نسرين به جواب ڏنو ته ڇا مون کي انهيءَ لاءِ تعليم ڏياري وئي ته هر ظالم اڳيان ڪنڌ جهڪائي، ها ۾ ها ملايان! مان انهيءَ بوڪ سان زندگي ڪڏهن به نه گذاري سگهنديس.
ولڻ جي پيءُ جيڪو اتي موجود هو، تنهن پريان کان رڙ ڪئي ته زبان کي ڪنٽرول ۾ آڻ، تنهنجي اها جرئت جو منهنجي پٽ کي بوڪ چوين ۽ پنهنجي ’يار‘ انور کي…
بس بس… چاچا… وڌيڪ نه چئجان.
بابا، چاچا مون تي پهاڙ جيڏو الزام هنيو آهي ته انور منهنجو يار آهي. بابا، مان نه چاهيندي به شادي لاءِ ها ٿي ڪريان.
نسرين انور کي سمورو احوال خط ۾ لکي موڪليو. نسرين جو رشتو ولڻ سان پئي ڪيو ويو ته هو گهر ناٺي ٿيندو. نسرين جي پيءُ کي لالچ هئي ته ولڻ وارن جي ملڪيت اسان جي ٿيندي. پر ڪجهه مهينا گذرڻ کان بعد شادي جا ڏينهن وٺڻ وقت ولڻ جي پيءُ ڦرندي چيو ته منهنجو پٽ گهر ناٺي ٿي زال جو مڄو هرگز ٿيڻ پسند نه ڪندو، تنهن ڪري اسان کي شادي ڳوٺ ۾ ڪري ڏيو. نسرين جا مائٽ پير تي نه آيا، نتيجي طور سخت جهڳڙا ٿيا ۽ هڪ ٻئي کان الڳ ٿي ويا. ٻنهي طرفن کان نسرين جي معصوم زندگي تباهه ٿي رهي هئي ۽ نسرين هر ڳالهه ۾ خاموشي اختيار ڪئي ۽ زنده لاش وانگر پنهنجي مڱڻي جي ٽٽڻ جو نظارو به پئي ڏٺو ۽ ٻڌو.
انور، نسرين جي خط کان پوءِ مايوس گذارڻ لڳو. وري انور ۽ نسرين ساڳئي ڪاليج ۾ پڙهڻ لڳا ۽ هن وقت ڊاڪٽري جي آخري سال ۾ آهن.
نسرين چيو ته انور! آئنده سال پنهنجي زندگي جو مقصد پورو ٿيندو ۽ پوءِ نئين زندگي گذارڻ جي ابتدا ڪنداسين.
(16 اپريل 1979ع هلال پاڪستان)