22. پنهنجا به پراوا

ڪيترا ئي سال ٿيا هئا، ڳوٺ ڇڏيو هوم. نوڪري سانگي پنهنجي ٻارن کي به وٺي آيس. مسواڙ جي جاءِ ورتم لطيف آباد ۾. ڳوٺ ڇڏڻ مهل ٻه فولڊنگ پلنگ، هڪ بسترو، هڪ پيتي ڪپڙن جي، ٻه ٻار، هڪ زال مون کي مليا مائٽن مان ۽ چيائون: “ابا، جدا ٿو ٿئين ته سڀ ڪجهه پنهنجي ڪجانءِ.” مون بنا جواب ڏيڻ جي، دل ۽ همت ساري جيڪو مليو صبر ۽ شڪر ڪري حيدرآباد جو رُخ ڪيو. لطيف آباد جي شهري ماحول ۾ رهندي ڪيترا مهينا ڊپ ٿيندو هو ۽ راتين جون راتيون گاڏين ۽ موٽرن جي آوازن ڪري ننڊ به نه ايندي هئي، پر انسان جو ٿيو جيڪا هوا لڳي ان کي منهن ڏجي، سو اسان به هري وياسون. اسان جي جاءِ جو مالڪ اسان کان مٿئين ماڙ تي رهندو هو ۽ ارد گرد ۾ رهندڙ سڀ سٺا گهراڻا مليا. ٿورن مهينن ۾ اسين سڀني سان هري مري وياسين، ڄڻ ته هتي خوشين ڀريو، سڪون وارو، امن وارو ۽ بنا ڊپ ڊاءِ جي ماحول مليو هجي ۽ ائين زندگي پنهنجن ٻارن سان سٺي نموني پئي گذري. لطيف آباد ۾ رهندي، ڏهه سال گذري چڪا هئا. انهن ڏهن سالن ۾ پاڙي ۾، آفيس ۾ وي سي رکي پئسا گڏ ڪياسون. آهستي آهستي ڪجهه ۽ ٿورو ٿورو سامان وٺڻ لڳاسين. ڪلارڪ ماڻهو سؤ روپين جو سامان وٺي ته ڏهه ڏينهن سوچي. جيڪا هزار روپين جي شيءِ وٺي ته مهينن جا مهينا پيٽ تي پٿر ٻڌڻا پون. سو اسين به سٺي ٻوڙ ماني لاءِ سڪي وياسين. ڀلا گهر ٺاهڻ ۽ سامان وٺڻ جو جنون اچي ٿيو ته سڀ ڪجهه، کائڻ پيئڻ وساري ڇڏيوسين. انهيءَ دوران مون هڪ ننڍڙي ٽيليويزن، هڪ ننڍڙو ريفريجريٽر، ٽيپ ريڪارڊر ۽ ٻيو هلڪو گهر جو سامان ورتو.
ائين اوچتو ڦيرو آيو، اسان کي لطيف آباد ڇڏڻو پيو. اهي سڀ جيڪي پنهنجن کان به ويجها هئا، کن پل ۾ دشمن ٿي پيا هئا. خونريزي جا ڏينهن شروع ٿي ويا، اسان تي اسان جي جاءِ جي مالڪن ايتري مهرباني ڪئي جو اسان جي جان بچايائون ۽ ڳوٺ موڪلڻ ۾ مدد ڪيائون. هونئن انهن ڏينهن ۾ انهن مان انهيءَ ڪنهن به قسم جي ڪابه توقع نه هئي… پر به اسان تي انهن جي اها مدد ڪڏهن به نه وسرندي ۽ اسان ٽي وي، فريج ۽ ٻيو هلڪو سامان کڻي اچي ڳوٺ لٿاسين.
ڪجهه ڏينهن بعد وري پنهنجي گهر جي خبر چار لهڻ اچون ته ڇا ڏسون ته هو اسان جي گهر جو باقي بچيل سامان، صوفه سيٽ، پلنگ، الماڙي، بسترا ۽ ٻيو گهڻو سامان کڻي چڪا هئا ۽ گهر ۾ ڪاري وارا ڪک هئا… وري ايڊوانس جا جمع ڪرايل پنج هزار روپيا موٽائڻ بجاءِ جان کان مارڻ جون ڌمڪيون مليون ته هنيانءُ ئي ٻُڏي ويو. دل ۾ سوچيم… توهان به اهڙا بڇڙا ٿيندا… توهان جي پڇاڙي به بڇڙي ٿيندي. نئين آباد ٿيل بستين جو… جتي هر سنڌي ويهندي شايد سُک جو ساهه پئي کنيو… حياتي پئي بچائي… اسان به انهيءَ بستي جو چورين ۽ ٻن ڪيترين ڳالهين هوندي به رُخ ڪيو… هڪ گهر مسواڙ تي ورتم… سوين اڌما، سوين وسوسا… پر حياتي ۽ جان جو خطرو ٽريل ڄڻ نئون ساهه ملي ويو. هڪ دفعو سوچيم… پراون کان دور ٿي پنهنجن جي ويجها ٿيا هجون… وري ڪجهه اوڌر سوڌر ڪري هنڌ کٽولا ورتم ۽ ڳوٺان پنهنجي بچيل ٽيليويزن، ريفريجريٽر ۽ ڪجهه ڪپڙا کڻي پنهنجي بستي ۾ نئون گهر وسايوم.
ڪجهه ڏينهن مس گذريا… ته آءٌ پنهنجن ٻارن کي ڊاڪٽر وٽ ڏيکارڻ ويس… ٻن ٽن ڪلاڪن بعد گهر اچان ته ٽي.وي ۽ فرج چوري ٿي چڪا هئا. مون کي لطيف آباد جي هر شيءِ وڃڻ جو ايترو ڏک نه ٿيو… جيترو هتي ٿيو.

(خادم وطن 13-14 فيبروري 1991ع)

ڪھاڻيون

سانول جا سور