جيل ڊائري

گوڏن ڀر نه جهڪنداسين

هي جيل ڊائري چليءَ جي ڪميونسٽ پارٽي جي هڪ اڳواڻ ۽ صحافي روڊريجو روجاس جي لکيل آهي جنهن جو سنڌيڪار رئوف نظاماڻي صاحب آهي.
چِليءَ ۾ جمهوريت تي راتاهو هنيو ويو هو ۽ چِليءَ کي پنهنجن بهترين پٽن سلواڊور آلندي، وڪٽر جارا ۽ پابلونرودا کي انقلاب تي قربان ڪرڻو پيو ۽ هزارين محب وطنن کي ايذاءُ گهرن ۽ جلاوطني جا عذاب ڀوڳڻا پيا. هي ڪتاب ”گوڏن ڀر نه جهڪنداسين“ هڪ اهڙي ارڏي انسان جو داستان آهي جنهن جو آدرش چي گويرا جي خوابن کي تعبير ڏيڻ هو. ايذاءُ گهر جي ڊائري جو هي خالق هڪ اهڙو افسانوي ڪردار آهي جنهن موت جي اکين ۾ اکيون وجهي ڏٺو آهي. جيڪي ڪجهه انهي ڊائري ۾ قلم بند ڪيو ويو آهي انهي کي ٿوري گهڻي فرق سان ٻين ملڪن ۾ رائج فاشزم جي صورت ۾ ڏسي سگهجي ٿو ۽ انهن هيرن کي پنهنجي اکين آڏو آڻي سگهجي ٿو. جن موت ۽ زندگي جي فرق کي مٽائي ڇڏيو آهي.
Title Cover of book گوڏن ڀر نه جهڪنداسين

گيت

فطري طور تي نيشنل اسٽيڊيم جا قيدي فقط سياسي ۽ نظرياتي بحث مباحثن ۾ رڌل ڪو نه هئا. خاص طور تي ٽامي جي کاڻين جي هڪ نوجوان ڪميونسٽ پئسا نيٽا گونزپليز جي ڪوششن سان مختلف کولين ۾ ڳائڻن جي جٿن پنهنجو ڪم شروع ڪيو. جيڪڏهن ڪنهن حصي جي همراهن کي همت ڏيارڻ جي ضرورت محسوس ٿيندي هئي ته هو پاڻ رڙ ڪندو هو ”سا ٿيو توهان سان ڪهڙن ويڌن آهي“ ته هڪدم انهيءَ پاسي کان گيتن ۾ جواب اچڻ شروع ٿيندو هو.
هڪ ٻئي حصي ۾ يونائيٽيڊ پاپولر ايڪشن موومينٽ (MAPU) جي اڳواڻن مان هڪ، وائسينتي سوتا پنهنجو شاندار گيت اتساهه ڏياريندڙ انداز ۾ اڻٿڪ ۽ سگهاري نموني پيش ڪندو هو، سندس موسيقي انهيءَ لٺ ذريعي پيدا ٿيندي هُئي، جنهن تي هو هڪ ڄنگهه تي پلاسٽر هئڻ سبب جهڪي هلندو هو.
سڄي جاءِ جي چئني پاسن کان، ماڻهو، وڏي واڪي ڳايل، انهن اتساهه ڏياريندڙ گيتن کي ٻڌي پئي سگهيا. اڃا ”وينسيسريموس“ جون آخري سٽون مس پوريون ٿينديون هيون، جو سامهون واري اسٽينڊ تان هزارين آوازن ۾، اسپيني انقلاب جو گيت ”لوس ڪيوٽرو جرنيلريز“ شروع ٿي ويندو هو جنهن جي سرن کي قيدين پنهنجي ليکي بدلائي ڇڏيو هو.
جنگ جا اهي سڀ گيت جيڪي ڪجهه وقت اڳ چلي جي سمورن ماڻهن پنهنجي پوري آواز سان ڳايا هئا. هن وقت پوري نيشنل اسٽيڊيم ۾ پڙاڏا ڪري اسان جي محافظن جي ڪنن جا پردا ڦاڙي کين اهو ڏيکاري رهيا هئا ته، پنوشي جي قيد ۾ سندس ظلمن جي شڪار ٿيل ماڻهن جا جذبا جيئرا آهن ۽ پنهنجي ڪم کي توڙ تائين پهچائڻ لاءِ بلڪل تيار آهن.
روزانو قيدين جي هڪ ننڍي ۽ ڪڏهن وڏي جٿي کي آزاد ٿي ڪيو ويو. انهيءَ دوران هر ڏينهن ۽ هر رات وڌيڪ قيدي انهن جي جاءِ سنڀالڻ لاءِ ٿي پهتا. جن کي شرطن تي آزاد ڪيو ويو هو يا جن کي گهرن ۾ قيد ڪيو ويو هو، ڪجهه ڏينهن کان پوءِ کين شايد ٻيهر گرفتار ڪيو ويندو، ايذاءُ ڏنا ويندا ۽ موت جي حوالي ڪيو ويندو.
مائڪرو فون تي آفيسر جو اهو اعلان ٻڌي هر ڪو خوشيءَ ۾ نه ماپندو هو ته ”اهي شخص جن جا نالا سنهي لسٽ ۾ آهن، ڊسڪو نيگرو وٽ، پنهنجن گهرن ڏانهن وڃڻ لاءِ ترت پهچن“.
تاڙين جو اڻکٽ سلسلو شروع ٿي ويندو هو ۽ آزاد ٿيل همراهه قطار ٺاهي بيهندا هئا ته هزارين قيدي اهو گيت ڳائڻ شروع ڪندا هئا ته ”الوداع چوڻ جي گهڙي اچي پهتي آهي“.
پنوشي جا لاٺڙيا، وقت بوقت، انهن عارضي طور تي آزاد ٿيل قيدين جي جٿن کي پنهنجي پروپئگنڊا جو وسيلو بڻائيندا هئا ۽ انهن کي ٽي وي ڪئميرائن ۽ ”ايل مرڪيوريئو“ جي رپورٽرن جي آڏو پيش ڪيو ويندو هو.