منهنجي اڪيلائپ ختم ٿئي ٿي
هر، روزاني شفٽ ٽيم جي ٻن ميمبرن تي مشتمل هوندي هئي ۽ منجهانئن هر ڪو اها ڪوشش ڪندو هو ته هو ٻئي کان سٺو ۽ وڌيڪ کاڌو تيار ڪري. سڀني کان وڌيڪ سولو ڏينهن سومر جو هوندو هو، جڏهن مائٽن پاران کاڌي جا پارسل آندا ويندا هئا.
گئلري، مٿي ٻي ماڙ تي، ڇت جي بلڪل ئي هيٺ هئي. اسان ڪڏهن به سج ڪو نه ڏٺو. کوليون ننڍيون ۽ اسان سڀني جي ڪوشش جي باوجدو منگهڻن سان ڀريل هونديون هيون. ڪاڪوس تمام گهڻا گندا هوندا هئا.
پيني جي تاريخ ۾ اسان جي گئلري کي خاص اهميت حاصل هئي. اهائي جاءِ هئي جتان يوريگوائي جي قاتل جوليو سڪارپنذو پنهنجي جيل ٽوڙڻ واري سنسي خيز ڪارروائي ڪئي هئي ۽ پوءِ پڪڙجي پيو هو. کيس سامونڊي جهاز وسيلي اٽلي اماڻيو ويو، جتي هو ماضيءَ ۾ ڪيل ڦرن ۽ قتل جي ڪارروائين ۾ گهربل هو. اسان مان ڪنهن جو به اهڙي قسم جي ڪوشش کي ورجائڻ جو ڪو به ارادو ڪو نه هو. انهيءَ کان پوءِ چوڪسيءَ لاءِ وڌيڪ اپاءَ ورتا ويا هئا جن کي ”جنگي قيدين“ جي اچڻ کان پوءِ اڃا وڌيڪ سخت ڪيو ويو هو.
ڊسمبر جي وچ ڌاري مقامي ٽريبونلن مان سزا مليل گهڻن ماڻهن جي اچڻ سبب، جيل ۾ ”جنگي قيدين“ جو ڳاڻيٽو تمام گهڻو وڌي ويو. سندن سزا جو مدو تمام گهڻو سخت هو، ٻن يا ٽن کي جنم ٽيپ جي سزا مليل هئي، جڏهن ته گهڻن کي ويهن کان ٽيهن سالن جي سزا ٻڌائي ويئي هئي. قيدين جو وڏي ۾ وڏو جٿو اڪونڪاگوا پرڳڻي مان آيل هو، جن تي سان فيلائپ واري فوجي ٽريبونل مقدمو هلايو هو، اهو گهڻو ڪري ڳوٺاڻن ڪميونٽي اڳواڻن، کاڻ کوٽيندڙن، انجنيئرن، ٽيڪنيڪي هنرمندن ۽ حقيقت ۾ علائقي جي سوشلسٽ پارٽي ڪميٽي جي سمورن ميمبرن تي مشتمل هو.
گئلري نمبر 6 ۾ چار اهڙا قيدي هئا جيڪي بلڪل ئي مختلف درجي ۾ آيا ٿي. سندن اڳواڻ، جنهن کي ”ٽار ٽارو“ چيو ويندو هو، پيني جي هڪ پراڻي شخصيت هو. هو اڳ هڪ ڪارخاني ۾ مزدور هو، جنهن گهڻو عرصو اڳ ڏوهن کي پنهنجي زندگيءَ جو حصو ٺاهي ڇڏيو هو ۽ چوري ڪرڻ سبب گهڻائي ڀيرا ننڍي مدي واريون سزائون ڀوڳيون هئائين. هينئر مارشل لا لڳڻ کان پوءِ هو ڏکوئيندڙ حد تائين بدقسمت ثابت ٿيو هو. هي ۽ سندس ٽي ٻيا ساٿي، جن کي هن سندن پهرين چوري جو جوکم کڻن لاءِ تيار ڪيو هو، ڪرفيو لڳڻ کان پوءِ گشت ڪندڙ فوجين هٿان پڪڙجي پيا ۽ کين فوجي عدالت پاران هڪ ٽيليويزن چورائڻ جي ڏوهه ۾ ويهه سال قيد جي سزا ڏني ويئي.
منهنجي ”ٽار ٽارو“ سان چڱي دوستي ٿي ويئي هئي، جيڪو پنهنجي ڏوهن واري ماضيءَ جي باوجود سياسي طور صحيح سوچيندو هو. هو هڪ پرولتاري خاندان ۾ پيدا ٿيو هو، سندس پيءَ هڪ اڏاوتي سامان ٺاهڻ واري وڏي پلانٽ ۾ ڪم ڪندڙ مشهور ٽريڊ يونين ڪارڪن هو. هن ڪڏهن به ان طبقي کان منهن نه موڙيو جنهن سان سندس واسطو هو. جڏهن اسان سان گڏ هو ته پنهنجي ڀائيچاري ۽ ٻڌيءَ جي پوري ثابتي ڏنائين.
ٽار ٽارو سڀني محافظن کي سندن نالن سان سڃاڻندو هو ۽ اسان کي اهو ٻڌائي سگهندو هو ته ڪير اعتبار جوڳو هو ۽ ڪير نه. هن اسان کي اهڙا هڪ هزار ۽ هڪ گر سيکاريا، جنهن سان جيل ۾ رهندڙ هڪ قيدي پنهنجي زندگيءَ کي آسان بڻائي سگهي ٿو. باوجود انهيءَ ڳالهه جي ته اسان ساڻس ۽ سندس ساٿين سان هميشه دوستن وارو ورتاءُ ڪندا هئاسين، هو پاڻ کي اسان جي وچ ۾ اوپرو محسوس ڪندو هو ۽ اها درخواست پيو ڪندو هو ته کيس سندس ڏوهاري ساٿين سان ئي رهڻ ڏنو وڃي.
”هڪ موچيءَ کي آخر تائين پنهنجي ڪم سان لڳو رهڻ گهرجي“. هو چوندو هو ته ”منهنجا سڀئي ساٿي اتي هيٺ آهن. توهان سڀ ڏاڍا مهربان آهيو پر اوهان جي وچ ۾ آئون ائين محسوس ڪندو آهيان، جيئن ڪو چوزو ڪنهن اوپري ڪڪڙ ۾ اچي ويو هجي“.
پر اتان کان منتقليءَ جي لاتعداد درخواستن جي باوجود به هو اتي جو اتي ئي رهيو.
دسمبر جي ٻئي اڌ ۾ پڇائن جو تعداد وڌي ويو.
ڪيترن ئي جنگي قيدين کي سندن ڪيسن جي شنوائي کان پوءِ آزاد ڪيو ويو. انهيءَ عرصي ۾ قيدين جا وڌيڪ جٿا پهتا. انهن همراهن کي سنتياگو جي مختلف ڪارخانن ۽ ڪميونٽين مان ڇاپا هڻي گرفتار ڪيو ويو هو ۽ ڪجهه اهڙا قيدي پڻ هئا جن کي عدالتن ۽ علاقائي فوجي ٽرييونلن کان سزائون مليون هيون. اهڙي ريت ايڪيوائي ڪيو مان گهڻا اهڙا ساٿي پهتا، جن کي جنم ٽيپ يا ٽيهن سالن تائين سزائون مليل هيون. ان سان فيلائپ کان ايل اڪونا گوئا وارن کي ملائي اسان جي جيل ۾ موجود ”جنگي قيدين“ ۾ اهڙن قيدين جو ڳاڻيٽو تمام گهڻو هو.
20 دسمبر تي ليفٽيننٽ ميڊالگو گئلري نمبر 6 ۾ منهنجي لاءِ آيو.
”روجاس تنهن جي ملاقات آيل آهي، پر هيڊ آفيس کان آيل حڪمن سبب توکي پنجن منٽن کان وڌيڪ جي اجازت نه آهي. هو منهن جي آفيس ۾ تنهن جو انتظار پيا ڪن“.
پر انهيءَ جي باوجود اها ملاقات گهڻي دير هلي. وڏي محافظ جي آفيس ۾ اليئا، منهن جي ڀيڻ ماريا، منهن جو ڀائيتو پيڊرو ۽ منهنجيون ٻه وڏيون ڌيئرون، سسيلا ۽ اناماريا، مون سان ملڻ لاءِ ويٺيون هيون، جيڪي منهنجي آخري ڀيرو ڏسڻ کان پوءِ ڪافي وڏيون ٿي ويون هيون ۽ کين مون کي ڏسي خوشي پئي ٿي.
منهن جي ملاقاتين جي وڃڻ کان اڳ اسان انهيءَ ڳالهه تي راضي ٿياسين ته هو ايندڙ ڏينهن تي منهن جي ننڍي ڌيءُ مارسيليٽا کي پڻ وٺي ايندا، جيڪو بعد ۾ هنن ڪيو. اسان سڀني هڪ قسم جي خوشي پئي محسوس ڪئي ۽ اها اميد ڪئي سين ته مون کي جلدئي آزاد ڪيو ويندو.