جيل ڊائري

گوڏن ڀر نه جهڪنداسين

هي جيل ڊائري چليءَ جي ڪميونسٽ پارٽي جي هڪ اڳواڻ ۽ صحافي روڊريجو روجاس جي لکيل آهي جنهن جو سنڌيڪار رئوف نظاماڻي صاحب آهي.
چِليءَ ۾ جمهوريت تي راتاهو هنيو ويو هو ۽ چِليءَ کي پنهنجن بهترين پٽن سلواڊور آلندي، وڪٽر جارا ۽ پابلونرودا کي انقلاب تي قربان ڪرڻو پيو ۽ هزارين محب وطنن کي ايذاءُ گهرن ۽ جلاوطني جا عذاب ڀوڳڻا پيا. هي ڪتاب ”گوڏن ڀر نه جهڪنداسين“ هڪ اهڙي ارڏي انسان جو داستان آهي جنهن جو آدرش چي گويرا جي خوابن کي تعبير ڏيڻ هو. ايذاءُ گهر جي ڊائري جو هي خالق هڪ اهڙو افسانوي ڪردار آهي جنهن موت جي اکين ۾ اکيون وجهي ڏٺو آهي. جيڪي ڪجهه انهي ڊائري ۾ قلم بند ڪيو ويو آهي انهي کي ٿوري گهڻي فرق سان ٻين ملڪن ۾ رائج فاشزم جي صورت ۾ ڏسي سگهجي ٿو ۽ انهن هيرن کي پنهنجي اکين آڏو آڻي سگهجي ٿو. جن موت ۽ زندگي جي فرق کي مٽائي ڇڏيو آهي.
Title Cover of book گوڏن ڀر نه جهڪنداسين

دوا درمل جي سهوليت

ساڳئي ڏينهن تي ڦٽيل قيدين کي جيل جي ميدان جي هڪ پاسي ٺهيل اسپتال ڏانهن نيو ويو. ڪجهه ڄڻن کي ته جهٽ اسپتال داخل ڪيو ويو. ٻين وانگر منهنجو به تفصيلي معائنو ڪيو ويو. کاٻي پاسي وارن ڦٽن جي ملم پٽي ڪئي ويئي. پاسراٽين جي هڏي ستن هنڌن تان ڀڳل هئي. منهنجي سيني جو هيٺيون حصو بلڪل ئي ڪچليل هو. جسم جا گهڻا حصا پنهنجي جاءِ تان هٽيل هئا، ڪي عضوا غائب هئا. ڪلهو ۽ ٻانهن پنهنجي جاءِ تان هٽيل هئا. پٺ، پيٽ ۽ ڄنگهون ڄڻ ڪچلجي ويا هئا. ساڄي ڪن مان رت وهي رهيو هو. آنڊا رت ڇڏي رهيا هئا. مطلب ته منهنجي حالت نهايت ئي خراب هئي. سيپٽمبر ۾ منهنجو وزن ٻه سئو پندرهن پائونڊ هو، جيڪو هينئر گهٽجي هڪ سئو ستيتاليهه پائونڊ ٿي ويو هو جڏهن ته فطري طور تي آئون اڃا تائين ڇهه فوٽ ڊگهو هوس.
اسپتال جي وڏي ڊاڪٽر مون کي چيو ته اهڙن خطرناڪ ڦٽن جو علاج رڳو هڪ سٺي سهوليتن واري اسپتال ۾ ئي ٿي سگهي ٿو. خوش قسمتيءَ سان مون کي ٽن اسپتالن مان ڪنهن هڪ جي چونڊ ڪرڻ لاءِ چيو ويو، اهي جيل جي اسپتال، خاص فوج واري اسپتال ۽ فوجي اسپتال هيون. مون بنا ڪنهن هٻڪ جي جيل جي اسپتال جي چونڊ ڪئي. ڇاڪاڻ ته مون سوچيو ته پاڻ کي فوجي اسپتال جي ڪاسائين جي حوالي ڪرڻ بدران اهو بهتر آهي ته اڻپوري سهوليتن واري اسپتال جي چونڊ ڪجي، جڏهن ته اتفاق سان ائين ڪو نه هو.
ٻين ساٿين جي اڃا به خراب حالت هئي. ڪن جي پيٽ ۾ مشين گن جون گوليون هيون ته اهي گوليون وري ڪن جي هڏين ۾ گهڙي ويون هيون. بهرحال اسپتال جي عملي پاران سٺي سارسنڀال سبب اسين نسبتا ٿوري وقت ۾ ڪافي بهتر ٿي پياسين. پينٽينسيئاريئا جا محافظ پنهنجي عام ڪرت ۾ نهايت سخت هئا. اسان کي صبح جو ساڍي ستين وڳي کولين مان ڪڍيو ويندو هو ۽ شام جو ساڍي پنجين وڳي بند ڪيو ويندو هو. اونهاري جي اوج تي هڻڻ سبب سرن سان ٺهيل اها ننڍي کولي ڄڻ ٻرندڙ تندور بڻجي ويندي هئي. پنهنجا پورا ڪپڙا لاهيندي به اسان کي هتي ايڏي گهڻي وقت لاءِ رهڻو پوندو هو جو انهيءَ سان ڪو به فرق نه پوندو هو. اسان جي حالت انهن راتين ۾ ڏسڻ وٽان هوندي هئي جڏهن اسان جي پيٽن ۾ گڙٻڙ ٿيندي هئي، جيڪا گهڻو ڪري هوندي هئي. جيئن ته اسان کي ٻاهر نڪرڻ جي اجازت نه هوندي هئي، تنهن ڪري پاڻ کي کوليءَ منجهه ئي هلڪو ڪرڻو پوندو هو.
ڏينهن ساڳي طرح هڪجهڙا پئي گذريا. کولين جا در کوليا ويندا هئا، حاضري ٿيندي هئي، هٿ منهن ڌوئبا هئا، کولين ۽ گهتين کي صاف ڪندا هئاسين، نيرن ملندي هئي، رات جو کاڌو ملندو هو ۽ شام جي ساڍي پنجين وڳي اندر بند ڪيو ويندو هو. ڪڏهن ڪڏهن اٺين ساڍي اٺين وڳي محافظن طرفان در ڏهن منٽن کن لاءِ وري کوليو ويندو هو ته جيئن قيدي گهٽ ۾ گهٽ پيشاب ڪري سگهن. اها ساڳي ڪرت ڪڏهن صبح جو ٿيندي هئي، جڏهن اردلي انهن همراهن ۾ دوائون ورهائڻ ايندا هئا جن کي ڊاڪٽرن اهي لکي ڏنيون هيون.