جيل ڊائري

گوڏن ڀر نه جهڪنداسين

هي جيل ڊائري چليءَ جي ڪميونسٽ پارٽي جي هڪ اڳواڻ ۽ صحافي روڊريجو روجاس جي لکيل آهي جنهن جو سنڌيڪار رئوف نظاماڻي صاحب آهي.
چِليءَ ۾ جمهوريت تي راتاهو هنيو ويو هو ۽ چِليءَ کي پنهنجن بهترين پٽن سلواڊور آلندي، وڪٽر جارا ۽ پابلونرودا کي انقلاب تي قربان ڪرڻو پيو ۽ هزارين محب وطنن کي ايذاءُ گهرن ۽ جلاوطني جا عذاب ڀوڳڻا پيا. هي ڪتاب ”گوڏن ڀر نه جهڪنداسين“ هڪ اهڙي ارڏي انسان جو داستان آهي جنهن جو آدرش چي گويرا جي خوابن کي تعبير ڏيڻ هو. ايذاءُ گهر جي ڊائري جو هي خالق هڪ اهڙو افسانوي ڪردار آهي جنهن موت جي اکين ۾ اکيون وجهي ڏٺو آهي. جيڪي ڪجهه انهي ڊائري ۾ قلم بند ڪيو ويو آهي انهي کي ٿوري گهڻي فرق سان ٻين ملڪن ۾ رائج فاشزم جي صورت ۾ ڏسي سگهجي ٿو ۽ انهن هيرن کي پنهنجي اکين آڏو آڻي سگهجي ٿو. جن موت ۽ زندگي جي فرق کي مٽائي ڇڏيو آهي.
Title Cover of book گوڏن ڀر نه جهڪنداسين

سياسي سرگرمي

هڪجهڙائي هوندي به جيل جي زندگي سياسي سرگرمين سان ڀرپور هئي. دراصل انهيءَ کان سواءِ اسان رهي به نه ٿي سگهياسين. اسان پڙهيو، بحث مباحثا ڪيا، خبرن جي ڏي وٺ ڪئي ۽ اخبارن تي بحث ڪيوسين. اسان کي پنهنجي جيل مان آزاد ٿيڻ بابت ايڏو گهڻو فڪر نه هو، جيترو انهن ساٿين بابت هو، جيڪي زير زمين فاشزم خلاف جنگ منظم ڪري رهيا هئا. سياسي مواد تي بندش هئڻ سبب اسان پنهنجي يادگيريءَ مان پڙهندا هئاسين. ”جنگي قيدين“ جو حوصلو ۽ سندن انقلابي جوش هميشه اوج تي هوندا هئا. جيڪڏهن ڪو اڪيلو ۽ خاموش ٿي پنهنجي خاندان بابت سوچڻ لڳندو هو ته ٻيا سڀئي ترت ئي کيس همٿ ڏيارڻ ۽ خوش ڪرڻ جي ڪوشش ڪندا هئا.
انهيءَ سياسي سرگرمي کانسواءِ اسان جو وقت ڪپڙن ڌوئڻ، رڌ پچاءُ ڪرڻ ۽ شطرنج وغيره کيڏڻ ۾ گذرندو هو. خراب ترين وقت کولين ۾ بند ٿيڻ کان پوءِ هوندو هو. گرميءَ سان ساهه پيو ٻوساٽبو ۽ پيٽ ۾ وٽ پيا پوندا هئا. جيڪڏهن ڪو رات جي وقت پڙهڻ چاهيندو هو ته رات جو بجلي ڪٽجي وڃڻ سبب کيس ميڻ بتين جو وڏو ڍير رکڻو پوندو هو.
اسان سڀئي جيتوڻيڪ نيشنل اسٽيڊيم مان آيا هئاسين پر گهڻن جي هتي هڪ ٻئي سان پهريون ڀيرو ملاقات ٿي هئي. اسان کي بنا ڪنهن شڪ جي اها ڄاڻ هئي ته هر گهٽيءَ ۾ فوجي جاسوسي کاتي (SIM) جو هڪ لڪل ماڻهو موجود آهي. انهيءَ جو مطلب اهو هو ته اسان کي هر ممڪن طور اها ڪوشش ڪرڻي هئي ته جيئن اڻ سڃاتل مخبر شڪ ۾ نه پئي. پر اسان منجهه، پوءِ ڀلي ڪميونسٽ هجن، سوشلسٽ، پاپولر يونٽي بلاڪ جي پارٽين جا ميمبر هجن، يا کاٻي انقلابي تحريڪ سان واسطو هجي، يا ڪنهن به جماعت سان لاڳاپيل نه هجن، مختصر ته جيڪي به فاشسٽن جي قيد ۾ هئا ۽ جن عوام جي عظيم مقصد لاءِ ويڙهه ڪئي هئي، انهن ۾ هڪ اچرج جوڳي ٻڌي ۽ ڀائپيءَ واري ايڪتا پيدا ٿي پيئي هئي.