حواسن جي جنگ
بچاءَ واري وزارت ۽ خاص طور تي سنتياگو جي فوجي جج جيل جي انتظاميه کي مجبور ڪيو ته چوڪسي کي مضبوط ڪرڻ ۽ هر قسم جي جيل جي ٽوڙڻ جي امڪان کي خارج ڪرڻ لاءِ، جيل ۾ فوج کي پڻ گشت تي رکيو وڃي. حقيقت ۾ اهو سڀ ڪجهه ”جنگي قيدين“ خلاف حواسن واري جنگ جي هڪ نئين مرحلي جي شروعات هئي. رات جو سپاهي بالڪونين مان مشين گنن ذريعي جيل جي بيضوي حصي جي گهٽين ۽ گئلرين کي گهيري وٺندا هئا جتي اسان جون کوليون هيون.
هن کان اڳ پيني، هڪ نسبتا خاموش ۽ پرسڪون جاءِ هوندي هئي، ان جا رهواسي يا ته جيل جي ڇاپي خاني، بيڪري ۽ فرنيچر ٺاهڻ وارن ڪارخانن ۾ ڪم تي لڳل هوندا هئا ۽ يا پنهنجي پنهنجي کولين ۾ جوتا ڳنڍڻ، گٽار، ميزبتي، سينگار جو سامان، پٽا ۽ برش، وغيره ٺاهڻ ۾ مشغول هوندا هئا. راتون به معمول موجب پرسڪون هونديون هيون. انهيءَ ڪري رات جي وقت مشين گنن جي ٺڪائن، گهڻو ڪري ڏوهارين کي پريشان ڪندڙ اثر وڌا. انهيءَ تي، سندن پاران، سپاهين جي جيل مان وڃڻ تائين احتجاج ٿيندو رهيو.
هڪ ڏينهن جيلن جو ڊائريڪٽر جنرل انرڪيسيا، جيڪو خاص فوج جو رٽائرڊ ڪرنل هو ۽ جنهن مقتول ڪميونسٽ لئري ڪيوائي روگا جي جاءِ سنڀالي هئي، اسان سان ملڻ آيو. هو گهٽي نمبر 2 ۾ ائين داخل ٿيو، جيئن ڪو سيکڙاٽ ٺونشيباز رنگ ۾ داخل ٿيندو هجي. هن اسان کان پڇيو ته ڇا اسان کي جيل انتظاميه سان ڪا شڪايت آهي. اسان کيس نهڪر ۾ جواب ڏنو، پر کيس ٻڌايو ته اسان وٽ ٻئي پاسي فوجي اختياري ۽ فوجي ٽربيونل وارن خلاف گهڻائي احتجاج آهن جن اسان کي ٻاهرين دنيا کان بلڪل ئي لاتعلق ڪري هت رکيو آهي ۽ اسان جي ڪيسن تي پڻ نظرثاني نه پئي ڪئي وڃي. هن اسان کي جيڪي چيو اهو هن ريت هو ته اسان انتظار ڪريون ۽ خوش ٿيون ته ”فوج اسان کي ڪميونسٽن هٿان قتل ٿيڻ کان بچائي ورتو آهي“. انهيءَ بدمعاش کان اسان رڳو اها رعايت حاصل ڪري سگهياسين جو اسان کي گاسليٽ جي چلهن ۽ پنهنجي ماني پچائڻ لاءِ ٿانو وٺڻ جي اجازت ملي.
جنگي قيدين جو هڪ ٻيو جٿو نومبر جي آخري ڌاري پهتو. اهي نيشنل اسٽيڊيم جا اڳوڻا قيدي هئا جن کي اسٽيڊيم جي مڪمل طور تي خالي ٿيڻ کان پوءِ چلي اسٽيڊيم ۾ منتقل ڪيو ويو هو. کين گهٽي نمبر 8 ۽ گئلري نمبر 6 ڏنا ويا هئا. جيئن ته مختلف ”گهٽين“ وارن کي هڪ ٻئي سان لهه وچڙ ۾ اچڻ جي اجازت نه هئي، انهيءَ ڪري گهٽين ۽ گئلرين جي داخل ٿيڻ واري جاءِ تي ڄارين سان لڳل درن کي لوهي پليٽن ذريعي مضبوطيءَ سان بند ڪيو ويو.
ذري گهٽ انهيءَ وقت پهرين جنگي قيدين کان خاص فوج، پيدل فوج ۽ هوائي فوج جي پراسيڪيوٽرن، لاڳاپيل آفيسن ۾ پڇاڳاڇا شروع ڪئي. انهيءَ عمل دوران مائٽن ۽ وڪيلن سان ملڻ جي پڻ اجازت ڏني ويئي.
جنگي قيدين جو ٿورو تعداد هوائي فوج جي عيوضين جي اختيار ۾ هو. ڪيسن جو تمام گهڻو تعداد سنتياگو جي سيڪنڊ ملٽري ٽربيونل جي حوالي هو. ان جي ماتحت سورهن ٻين پراسيڪيوٽرن جون آفيسون ڪم ڪري رهيون هيون جنهن جو مکيه سبب اسان جو تمام گهڻو ڳاڻيٽو هو.
ڪجهه قيدين کي ملاقاتن جي اجازت ملڻ سبب جيل اختياريءَ وارن لاءِ هڪ مسئلو کڙو ٿي پيو، اهي انهن قيدين کي ٻين سان رکي نه پئي سگهيا. انهيءَ ڪري گهٽي نمبر 2، 8 ۽ 10 ۾ انهن کي رکيو ويو، جن کي ملاقات جي اجازت نه هئي.
وقت بوقت پراسيڪيوٽر جي آفيس ۾ پڇاڳاڇا کان پوءِ ڪجهه قيدين کي آزاد ڪيو پئي ويو. اهڙي خبر پوڻ تي پوري جيل جا قيدي کانئن گيتن ۽ نيڪ خواهشن ذريعا موڪلائيندا هئا.