جيل ڊائري

گوڏن ڀر نه جهڪنداسين

هي جيل ڊائري چليءَ جي ڪميونسٽ پارٽي جي هڪ اڳواڻ ۽ صحافي روڊريجو روجاس جي لکيل آهي جنهن جو سنڌيڪار رئوف نظاماڻي صاحب آهي.
چِليءَ ۾ جمهوريت تي راتاهو هنيو ويو هو ۽ چِليءَ کي پنهنجن بهترين پٽن سلواڊور آلندي، وڪٽر جارا ۽ پابلونرودا کي انقلاب تي قربان ڪرڻو پيو ۽ هزارين محب وطنن کي ايذاءُ گهرن ۽ جلاوطني جا عذاب ڀوڳڻا پيا. هي ڪتاب ”گوڏن ڀر نه جهڪنداسين“ هڪ اهڙي ارڏي انسان جو داستان آهي جنهن جو آدرش چي گويرا جي خوابن کي تعبير ڏيڻ هو. ايذاءُ گهر جي ڊائري جو هي خالق هڪ اهڙو افسانوي ڪردار آهي جنهن موت جي اکين ۾ اکيون وجهي ڏٺو آهي. جيڪي ڪجهه انهي ڊائري ۾ قلم بند ڪيو ويو آهي انهي کي ٿوري گهڻي فرق سان ٻين ملڪن ۾ رائج فاشزم جي صورت ۾ ڏسي سگهجي ٿو ۽ انهن هيرن کي پنهنجي اکين آڏو آڻي سگهجي ٿو. جن موت ۽ زندگي جي فرق کي مٽائي ڇڏيو آهي.
Title Cover of book گوڏن ڀر نه جهڪنداسين

“ڏوهاري” ريڪيولمي

20 آڪٽوبر تي مون کي سائيڪلنگ پٽي ڏانهن نه وٺي ويا. انهيءَ ڪري آئون سڄو وقت پنهنجي کولي جي ساٿين سان مختلف مسئلن تي ڳالهائيندي ۽ ڪميونسٽ پارٽي جي مرڪزي ڪميٽي جي ميمبر ۽ انويسٽيگيشن کاتي جي ڊپٽي چيف، سيميوئل ريڪيولمي. سان لاڳاپي پيدا ڪرڻ جي ڪوشش ۾ گذاري پئي سگهيس. کيس خاص فوج ذريعي ارجنٽائين جي سفارتخاني جي ٻاهران، جتي هن پناهه ورتي هئي، گرفتار ڪرڻ کان گهڻا ڏينهن پوءِ اسٽيڊيم آندو ويو هو. کيس خاص فوج پاران ايذاءَ رسائڻ کان پوءِ هوائي فوج جي حوالي ڪيو ويو هو. ڪولينا هوائي اڏي تي جنرل ليگ جي بدمعاشن کيس سورهن ڏينهن تائين نه رڳو اکين تي پٽي ٻڌي رکيو هو، پر کيس عملي طور ننڊ نه ڪرڻ جي اجازت کان سواءِ ايذائيندڙ تشدد جو پڻ نشانو بڻايو ويو هو. هو جڏهن اسٽيڊيم آندو ويو ته اسان پنهنجي ڪاوڙ قابو نه ڪري سگهياسين. ريڪيولمي جيڪو هڪ مضبوط ۽ تندرست ماڻهو هو، هينئر ڀوت پئي لڳو. هو ڏکوئيندڙ حد تائين هيڻو ٿي ويو هو. مس چري پيو سگهي. مار ۽ ايذائن جا نشان ۽ داغ پڌرا هئس. اسٽيديم اچڻ جي شروعاتي ڏينهن ۾ هو ڳالهائڻ جهڙو به نه هو. پر پارٽي جي هڪ سچي سپوت وانگر هو مڙس ماڻهو ٿي بيٺو هو ۽ همٿ ۽ سهپ جو ڀرپور مظاهرو ڪيو هئائين. اسان جي پهريدارن رڳو جسماني ايذائن ڏيڻ تي بس نه ڪئي هئي، پر انهن اسان کي ڀڃڻ لاءِ وٽن موجود هر وسيلو آزمايو هو. سيميوئل ريڪيولمي لاءِ هنن هڪ ڀوائتي کيل جي سٽ سٽي هئي.
سياستدانن، پورهيت اڳواڻن ۽ مقامي اڳواڻن کان سواءِ اسٽيڊيم جي قيدين ۾ پيشه ور ڏوهارين جو پڻ چڱو خاصو تعداد هو. سيميوئل ريڪيولمي، جيڪو عوامي سرڪار جي آخري سال دوران شهري پوليس جو سيڪنڊ ان ڪمانڊ هو، تنهن کي سندس ٻين قيدي ساٿين کان ڌار ڪري منشيات فروشن واري هڪ ڊريسنگ روم جي کوليءَ ۾ رکيو ويو هو. اتي سنتياگو جا ناليارا بدمعاش، اسمگلر ۽ جواري موجود هئا. انهن ڪاسائين کي اميد هئي ته انهيءَ خوفناڪ رٿا ذريعي يا ته اتي موجود بدمعاش ريڪيولمي کي قتل ڪري ڇڏيندا يا هن ڪميونسٽ اڳواڻ کي منشيات وڪڻندڙ طور پيش ڪري سگهبو. ڪجهه وقت کان پوءِ ڊريسنگ روم 16 جي کوليءَ ۾ ريڪيولمي سان گڏ موجود ڏوهارين کي آمريڪي پوليس جي حوالي ڪيو ويو. اها ڳالهه بلڪل واضح هئي ته فاشسٽن ريڪيولمي کي به ڏوهاري ثابت ڪرڻ جي هر ڪوشش ڪئي هئي، پر هو ناڪام ٿي ويا هئا.
اسان سيميوئل جي صحت جي سڌاري ۽ کيس بهتر خوراڪ ڏيڻ جي هر ڪا وس آهر ڪوشش ڪئي. قيدين ۾ موجود ڊاڪٽرن اها گهر ڪئي ته کين سندس سارسنڀال ڪرڻ جي اجازت ڏني وڃي. اهڙي اجازت ڏني ويئي. اسان انهيءَ اميد ۾ سڀني ڊريسنگ رومن ۽ وڏن اسٽينڊن جا چڪر هنيا ته جيئن ڪجهه ميوو، چاڪليٽ، مانيءَ ڳڀو، مطلب ته هر اها شيءِ گڏ ڪريون، جيڪا کيس پنهنجي پيرن تي بيهڻ ۾ مدد ڏئي.
بهرحال ٻئي ڏينهن تي اسان کي ٻين بکايل قيدين کان کاڌي وٺڻ جي ضرورت نه رهي. ريڪيولمي جي کولي وارن پنهنجن محافظن کي وڏيون رشوتون ڏيئي کانئن وڏي مقدار ۾ کاڌو ورتو هو، جيڪو هنن اڳوڻي پوليس چيف سان گڏجي کاڌو. کين اها ڳالهه سمجهه ۾ اچي وئي هئي ته سندن واسطو هڪ پيشه ور پوليس واري سان نه پر هڪ سياستدان، هڪ ڪميونسٽ ۽ اڳوڻي پورهيت سان آهي. کين نه رڳو سندس لاءِ عزت هئي، پر ايستائين جو هنن کي به هن شخص سان پنهنجائپ محسوس ٿي رهي هئي، جيڪو پڻ سندن وانگر فاشي جنتا جي ڏاڍ جو شڪار هو، جيتوڻيڪ ٻنهي لاءِ سڀ ڪارڻ مختلف هئا.