مهاڳ
تقريباَ 36 سال پهرين واره تعلقي جي ڳوٺ نهال تنئي ۾ مشهور سياسي، سماجي ڪارڪن محمد صلاح چانڊئي جي گهر ۾ جنم وٺندڙ ڊاڪٽر شاهمراد چانڊئي پنهنجي پڙهائيءَ جي شروعات،گورنمينٽ پرائمري اسڪول نهال تنيو، واره، قنبر کان شروع ڪندي گورنمينٽ هاءِ اسڪول واره مان مئٽرڪ ۽ انٽر ڪرڻ کانپوءِ اعليٰ تعليم لاءِ سنڌ يونيورسٽي پهتو. سنڌ يونيورسٽي جي انفرميشن ٽيڪنالاجي شعبي ۾ شاگرديءَ واري وقت ۾ مان سندس استاد رهيو آهيان. پڙهائيءَ سان گڏ شاهمراد چانڊيو هميشه سماجي، ادبي، ثقافتي ۽ ٻين کوڙ سارن محاذن تي پنهنجي پوري ديانت ۽ سچائيءَ سان معاشري، قوم، ملڪ ۽ عالمي انسانيت لاءِ تفڪر۽ تدبر سان گڏ عملي جدوجهد ۾ پڻ حصو وٺندو رهيو آهي. سندس بيپناه ذهني صلاحيتن ۽ بهترين علمي ۽ عملي حاصلاتن جي ڪري فوري طور ميرٽ جي بنياد تي سنڌ يونيورسٽي جي ڪمپيوٽر سائنس شعبي ۾ ليڪچرار طور مقرري ٿي. سنڌ يونيورسٽيءَ ۾ ليڪچرار جي حيثيت سان هو نـ صرف منهنجو ڪليگ ۽ دوست رهيو آهي پر سنڌ يونيورسٽي ٽيچرس ايسوسيئشن جي ميمبر جي حيثيت ۾ هو منهنجو هم خيال ۽ مون سان گڏ مختلف تنظيمي عهدن تي پڻ ڪم ڪري چڪو آهي.آءُ سندس سنڌ يونيورسٽي کان چين ۽ چين کان ملائشيا ۾ پي ايڇ ڊي ڪرڻ جي سمورن لوازمات جي پوري ڄاڻ رکان ٿو.جڏهن به ڊاڪٽر شاهمراد چانڊئي سان علمي بحث مباحثه ٿيا آهن تـ هن هميشه شين کي مختلف پهلوئن سان ۽ تمام گهرائيءَ سان سمجهڻ ۽ سمجهائڻ جي ڪوشش ڪئي آهي. هڪ سٺي محقق جي بهترين خوبين مان هڪ خوبي اها به آهي تـ هو شين ۽ لقائن کي ائين سمجهي ۽ سمجهائي، جيئن هو پنهنجي اصل جوهر ۾ آهن. اها خوبي ڊاڪٽر شاهمراد چانڊئي کي هڪ عام استاد ۽ محقق کان تمام گهڻو منفرد ڪري بيهاري ٿي ۽ هو هميشه ان اصول تي ڪم ڪندي وقت، حالتن ۽ نتيجن جي پرواه ڪرڻ بجاءِپنهنجي منزل طرف وڌنڌو رهي ٿو ۽ نتيجي ۾ ڪائنات جون تمام حسين ڪاميابيون سندس قدم چمنديون رهن ٿيون. سندس اهڙين جاکوڙي ڪوششن جي ڪري ملائشيا ۾ پي ايڇ.ڊي دوران ڊاڪٽر شاهمراد چانڊئي ڪيترين ئي ڪانفرنسن، ورڪشاپن، تربيتي ۽ فلاحي پروگرامن ۾ پڻ حصو ورتو ۽ ميرٽ تي اعزاز پڻ ماڻيا. ان کان علاوه ملائيشيا ۾ پوسٽ گريجوئيٽ اسٽوڊنٽ ايسوسيئيشن جي مئنيجمينٽ ڪميٽيءَجو ميمبر ۽ اڪيڊمڪ ۽ هيومن ڊولپمينٽ بورڊ جو صدر پڻ رهيو آهي،جنهنڪري هن نه صرف ملائشيا پر پوري دنيا جي اعليٰ تعليمي نظام ۽ خاص ڪري شاگردن جي گهرجن، ضرورتن، سهوليتن ۽ مسئلن کان تمام گهڻو واقف رهيو آهي.
ڊاڪٽر شاهمراد چانڊئي هميشه دنيا جي مختلف قومن ۽ ملڪن جي ترقي ۽ خوشحاليءَ ۾ اعليٰ تعليم جي ڪردار بابت وڏي تحقيق ڪئي آهي. هو سمجهي ٿو ته عالمي سطح تي سائنسي بنيادن تحت اها هڪ مڃيل حقيقت آهي ته فردي، سماجي، قومي ۽ ملڪي زندگيءَ ۾ اڳتي وڌڻ لاءِ اعليٰ تعليم تمام گهڻي اهميت رکي ٿي. فردي سطح تي معاشي خوشحالي، بهتر روزگار ۽ صحت کان وٺي ملڪي ۽ عالمي سطح تي اعليٰ تعليم جي ذريعي ڪيترين ئي سماجي براين جهڙوڪ بک، بدحالي، جهالت، ويڙه ۽ غربت کي ختم ڪري امن امان، ترقي ۽ خوشحالي حاصل ڪري سگهجي ٿي. اهو ئي سبب آهي ته دنيا ۾ باشعور فردن، سماجن، قومن ۽ ملڪن ۾ جيئن پوءِ تيئن اعليٰ تعليم حاصل ڪرڻ جي شرح وڌي رهي آهي ۽ اهڙي واڌ کي وڌيڪ هٿي وٺائڻ لاءِ مختلف ڪوششون ڪيون پيون وڃن. ان ئي سلسلي ۾ سنڌ ڄائي ڊاڪٽر شاهمراد چانڊئي جو هي ڪتاب اعليٰ تعليم جا بين الاقوامي رجحان ۽ موقعا(دنيا جي مختلف يونيورسٽين ۾ داخلا ۽ اسڪالرشپ حاصل ڪرڻ لاء رهنمائي ڪندڙ ڪتاب) هڪ ڪڙي آهي.
جيڪڏهن توهان دنيا جي ٽاپ يونيورسٽين ۾ پڙهڻ چاهيو ٿا پر انهن جون تمام مهانگيون فيون ۽ ٻيا خرچ برداشت ڪرڻ ۾ ڪا مشڪل سامهون آهي ته گهٻرائڻ جي ڳالهه ڪانهي، ڊاڪٽر شاهمراد چانڊيي جو لکيل هيءُ ڪتاب توهان جي مڪمل رهنمائي ڪندو ته توهان ڪهڙي طريقي سان دنيا جي ڪهڙي بـ ملڪ جي ڪهڙي به يونيورسٽيءَ ۾ پنهنجي پسند مطابق داخلا وٺي پنهجو تعليمي خواب پورو ڪري سگهو ٿا. دنيا جي هر کنڊ ۽ هر ملڪ جي ٽاپ يونيورسٽين ۾ داخلا جي طريقيڪار کان وٺي، ويزا، فيس، فنڊنگ، اسڪالرشپس، رهڻي ڪرڻي، سماجي، معاشي، ثقافتي ۽ سياسي پهلوئن سميت مڪمل ڄاڻ ڏيندڙ هيءُ ڪتاب سنڌ جي سمورن شاگردن، استادن، والدين سان گڏوگڏ تعليمي ادارن ۽ خصوصاَ سنڌ حڪومت جي رهنمائيءَ لاءِ هڪ ”گولڊ مائن“ (سون جي کاڻ) جي حيثيت رکي ٿو.
اعليٰ تعليم جا بين الاقوامي رجحان ۽ موقعا هڪاهڙو ڪتاب آهي جيڪوهڪ عالمي اعليٰ تعليمي سفرنامي جي انداز ۾ لکيل آهي. موضوعن جي گهڻائي، گهڻ رخي ۽ گهرائيءَ جيڪري پرهندڙ جي دلچسپي جيئن پوءِ تيئن وڌڻ شروع ٿئي ٿي ۽ ڪوشش اها رهي ٿي ته ڪتاب پوري ڪرڻ کان پهرين ڪنهن ٻئي ڪم ۾ هٿ نه وجهجي. دنيا جي هر ملڪ جو دلچسپ تاريخي پسمنظر، ان ملڪ جي ماڻهن جو تاريخي، سماجي، سياسي، ثقافتي ۽ تعليمي پسمنظر، سندن رهڻي ڪهڻي، مزاج کان وٺي مڪمل تعليمي نظام ۽ خاص ڪري اعليٰ تعليم جي نظام جي جوڙجڪ، يونيورسٽين جي رينڪنگ، سيميسٽر شروع ٿيڻ جا مهينا، داخلا جو طريقو، اسڪالرشپ جا ذريعا، ويزا وٺڻ جو طريقو، ويب سائٽس، شاگرد تنظيمن جو ڪاروهنوار، رهائش ۽ کاڌي پيتي جا خرچ، پارٽ ٽائم جاب حاصل ڪرڻ جا طريقا، تفريحي ماڳ ۽ ٻين انيڪ موضوعن سان گڏ ان سموري ڄاڻ جي ٻين ملڪن سان ڀيٽ ۽ نهايت ڪارآمد ۽ بهتر رهنمائي ڪندڙ صلاحن سان مالا مال هيءُ ڪتاب سنڌ جي علمي ۽ ادبي خزاني ۾ هڪ نئين باب جي سنگ بنياد جي حيثيت رکي ٿو.سنڌيت ۽ سنڌ جي نوجوانن ۾ اعليٰ تعليمي اتساه پئدا ڪرڻ لاءِ ڊاڪٽر شاهمراد چانڊئي جي هن ڪتاب ۾ دنيا جي مختلف ملڪن جي مختلف يونيورسٽين مان اسڪالرشپ جي بنياد تي جن سنڌيڄاوَنپنهنجي تعليم حاصل ڪئي آهي، انهن جي مڪملتفصيلن سان گڏ ٻاهرين ملڪن ۾ سنڌي استادن جا تفصيل پڻ شامل آهن. اعليٰ تعليم جي مختلف موضوعن، تقاضائن ۽ سهوليتن سان گڏ عالمي تعليمي نظام جي ڇنڊ ڇاڻ لاءِ ملائشيا ۾ سنڌي پروفيسر ڊاڪٽر سيداسدالله شاه جو تفصيلي انٽرويو پڻ هن ڪتاب جي زينت بڻيل آهي.
ڊاڪٽر شاهمراد چانڊئي جي هن ڪتاب جي اهميت انڪري بـ وڌي وڃي ٿي جو سنڌ جي تعليمي نظام خاص ڪري ڪاليجن ۽ يونيورسٽين ۾ ٻارن جي اڳتي پڙهڻ ۽ روزگار حاصل ڪرڻ لاءِ گائيڊنس ۽ ڪائونسلنگ وارن شعبن جي مڪمل کوٽ ۽ غير فعالي آهي. نتيجي طور ڪيترائي نوجوان، بهتر ۽ مناسب اعليٰ تعليم ۽ روزگار کان محروم رهجي وڃن ٿا. هيءُ ڪتاب، اهڙن نوجوانن لاءِ هڪ مشعلِ راه آهي ۽ گڏو گڏ هن ڪتاب جي شايع ٿيڻ سان سنڌ جي ڪاليجن ۽ يونيورسٽين جي انتظاميا کي پڻ تمام وڏي مدد ملي سگهي ٿي ته اهي شاگردن جي گائيڊنس ۽ ڪائونسلنگ لاءِ جديد تقاضائن مطابق سهوليتون مهيا ڪن. مان شاهمراد چانڊئي کي هن قيمتي سوکڙي پيش ڪرڻ تي مبارڪون ڏيان ٿو.
پروفيسر ڊاڪٽر اظهر علي شاه