تعليم

اعليٰ تعليم جا عالمي رجحان ۽ موقعا

جيڪڏهن توهان دنيا جي ٽاپ يونيورسٽين ۾ پڙهڻ چاهيو ٿا پر انهن جون تمام مهانگيون فيون ۽ ٻيا خرچ برداشت ڪرڻ ۾ ڪا مشڪل سامهون آهي ته گهٻرائڻ جي ڳالهه ڪانهي، ڊاڪٽر شاهمراد چانڊيي جو لکيل هيءُ ڪتاب توهان جي مڪمل رهنمائي ڪندو ته توهان ڪهڙي طريقي سان دنيا جي ڪهڙي بـ ملڪ جي ڪهڙي به يونيورسٽيءَ ۾ پنهنجي پسند مطابق داخلا وٺي پنهجو تعليمي خواب پورو ڪري سگهو ٿا. دنيا جي هر کنڊ ۽ هر ملڪ جي ٽاپ يونيورسٽين ۾ داخلا جي طريقيڪار کان وٺي، ويزا، فيس، فنڊنگ، اسڪالرشپس، رهڻي ڪرڻي، سماجي، معاشي، ثقافتي ۽ سياسي پهلوئن سميت مڪمل ڄاڻ ڏيندڙ هيءُ ڪتاب سنڌ جي سمورن شاگردن، استادن، والدين سان گڏوگڏ تعليمي ادارن ۽ خصوصاَ سنڌ حڪومت جي رهنمائيءَ لاءِ هڪ ”گولڊ مائن“ (سون جي کاڻ) جي حيثيت رکي ٿو.
Title Cover of book اعليٰ تعليم جا عالمي رجحان ۽ موقعا

ملائشيا ۾ فيس ، رهائش ، کائڻ پيئڻ ۽ گھمڻ ڦرڻ جو خرچ :

ملائشيا جي يونيورسٽين جي فيس آمريڪا، برطانيا ، آسٽريليا جي ڀيٽ ۾ تمام گھڻي سستي آهي ، جتي مٿين ملڪن ۾ سالياني ٽيوشن فيس 8 کان 15 هزار ڊالر آهي. انهن جي ڀيٽ ۾ ملائشيا ۾ 2 هزار ڊالر کان 4 هزار ڊالر فيس آهي. ان حساب سان اڌ کان به گھٽ فيس چئبي ، پر ان سان گڏ يورپ جي ڪجهه ملڪن ۾ جتي فيس گھٽ يا وري فيس بلڪل به نه آهي جيئن جرمني جتي ٽيوشن فيس ختم ڪري ڇڏي اٿن ته وري رهائش ۽ کاڌي پيتي جو خرچ ملائشيا کان ڪافي وڌيڪ آهي ته وري ويزا پراسيس هتان کان ڪافي سخت آهي. باقي يورپ جا ٻيا ملڪ فرانس، ڊينمارڪ کان ويندي آسٽريا، سوئيڊن، نيڌرلينڊس يا وري آئرلينڊ، فن لينڊ کان ويندي ناروي تائين ماسٽرس فيس ته ڪافي وڌيڪ آهي پر ڊاڪٽريٽ لاءِ ڪٿي فيس وڌيڪ آهي ته ڪٿي گھٽ به. پر هوشيار شاگردن لاءِ پراجيڪٽ بيسڊ اسڪالرشپن سان گڏ فري ۾ داخلا ملڻ پروفيسرن جي هٿ وس ۾هوندو آهي، پر ان قسم جي داخلائون تمام گھٽ ماڻهن کي ملن ٿيون، اڪثر اتان جا پروفيسر به فري ايڊميشن ڪرائڻ ۾ تڏهن مدد ڪن ٿا جڏهن شاگرد وٽ اتي رهڻ جو خرچ هجي، جنهن لاءِ يا کيس اسڪالرشپ هجي يا وري وٽس خرچ لاءِ گھروارن جي مدد ۽ اڪائونٽ اسٽيٽمينٽ هجي.
ملائشيا جي سمورن پبلڪ سيڪٽر يونيورسٽين ۾ هاسٽل جي سهوليت موجود آهي، جنهن جي فيس تقريباَ 300 نارمل ڪمري جي آهي، جنهن ۾ هڪ پکو، بيڊ، ڪرسي ۽ ٽيبل هوندي ۽ ڪامن ڀاٿروم. ان کان سواءِ 600 رنگٽ ماهوار تي به ڪمرو ملي ٿو ته وري 1000 هزار رنگٽ ماهوار ۾ ايگزيڪيوٽو ڪمرا به آهن، ته وري فيملي اپارٽمينٽ ٽائيپ فليٽ، جن ۾ ٻن کان ٽي ڪمرا 1800 رنگٽ مسواڙ ۾ ملي وڃن ٿا، جنهن ۾ وري بيچلر شاگرد پاڻ ۾ شيئر ڪري اپارٽمينٽ به وٺي سگھن ٿا. هتي تقريباَ دوست نارمل ڪمري ۾ رهن يا فيملي وارا فيملي حساب سان يونيورسٽي ۾ يا يونيورسٽي کان ٻاهر گھر وٺي رهن يا وري ڪجهه دوسٽ گڏجي اپارٽمينٽ وٺن ٿا. فيملي اپارٽمينٽ سستا به آهن جيئن ڪجهه يونيورسٽين ۾ ته صرف 500 سئو ۾ فيملي اپارٽمينٽ به مليو وڃن، ائين ڪل ملائي روزاني کائڻ پيئڻ جو خرچ جنهن ۾ نيرن ، مانجهاندو ۽ رات جي ماني ، چانهه يا وري جوس، شربت ملائي وڌ ۾ وڌ 20 کان 25 رنگٽ ٿي ويندو، نه ته وچٿرو خرچ ڪندڙ دوست 15 رنگٽ ۾ به ڏينهن گّذاري ٿا وڃن. يعني ايوريج پوءِ 20 رنگٽ جي ڪڍجي ته مناسب رهندو. ان حساب سان مهيني جا ٿيا 600 رنگٽ ۽ مسواڙ جا 300 ملائجن ٿا ته ٿين ٿا 900 رنگٽ. باقي جي مهيني ۾يونيورسٽي کان ٻاهر گھمڻ جا سئو رنگٽ لڳائجن ۽ ڪجهه پين ڪتاب ، ڦوٽو ڪاپي ۽ پرنٽ ڪرائڻ جا لڳائجن 100 رنگٽ ته ٽوٽل ٿيا 1100 رنگٽ معنيٰ 30000 هزار روپيا ماهوار خرچ ، جنهن ۾ رهائش، کاڌو پيتو، گھمڻ ڦرڻ، ۽ ڪتاب نوٽس غيره شامل آهن.. باقي هر سيمسٽر ۾ ملائشيا اندر ڪا ٽوئر ڪجي يا وري سال ۾ پاڪستان جو چڪر لڳائجي ته اهو خرچ الڳ آهي. جيڪڏهن ملائي سلائي سال جو خرچ ڪڍجي ته سال جي فيس3 لک، رهائش ۽ کاڌي پيتي لاءِ 3.5 لک، هتي گھمڻ ڦرڻ لاءِ 50 هزار ۽ 50 هزار پاڪسٽان اچڻ وڃڻ لاءِ ته ان حساب سان سال جو خرچ ٿيندو 7 لک ۽ 50 هزار روپيا. پر جي هتي گھمڻ ڦرڻ ۾ گروپ ٽوئر ٿين ٿا يا يونيورسٽي جي طرفان آفيشل ته اهي پيسا به بچائي سگھجن ٿا، ۽ جي ماڻهو پاڪستان هرسال نه اچي ۽ يڪو ڪورس پورو ڪري اچي ٿو، ته اهي پيسا بچت ٿيندا. پر ضروري آهي ته ماڻهو سال ۾ هڪ چڪر گھر لڳائي اچي جنهن ڪري ماڻهو سڪون محسوس ڪري ٿو، مضبوط ٿئي ٿو۽ بهتر ڪم ڪرڻ جي سگھ پاڻ سان کڻي اچي ٿو.
پر جيڪڏهن پاڪستان مان ڪا به اسڪالرشپ آهي ته پوءِ ان اسڪالرشپ مان هتي آرام سان مينيج ڪري سگھجي ٿو، يا وري هتان جي گورنمينٽ جي يا پروفيسر يا يونيورسٽي جي اسڪالرشپ آهي، ته به سولائيءَ سان وقت گذاري ويندو، جو کيس رهڻ لاءِ فيس کان علاوه 28 کان 30 هزار روپيا کپن يا وڌ ۾ وڌ 40 هزار روپيا. ان صورت ۾ جي رهائش يونيورسٽي ۾ نٿي ملي يا وري مهانگي ملي ٿي، نه ته 30 هزار کوڙ آهن .اڄڪلهه اڪثر پاڪستان مان ملندڙ اسڪالرشپن لاءِ به گھٽ ٽيوشن فيس وارن ملڪن ۾ ايڊميشن وٺڻ لاءِ چيو وڃي ٿو. ان حساب سان جي ملائشيا اچجي ته هي ملڪ آئيڊيل آهي، جو واقعي هنن جي فيس ٻين ملڪن جي ڀيٽ ۾ گھٽ ئي آهي. هتي پارٽ ٽائيم ڪم ڪري ڪجهه پيسا به ڪمائي سگھجن ٿا ۽ ٿورو محنت ڪري پنهنجو خرچ به ڪڍي سگھجي ٿو جو هتي يونيورسٽين اندر يا وري ٻاهر ڪم ملي به سگھي ٿو ۽ گورنمينٽ طرفان بين الاقوامي شاگردن کي موڪلن جي ڏينهن ۾ ڪم ڪرڻ لاءِ ڪجهه ڪلاڪن جي اجازت مليل آهن پر ان لاءِ شاگرد کي پاڻ هٿ پير هڻي پارٽ ٽائيم ڳولهڻو آهي، نه ڪي يونيورسٽي يا حڪومت جي ذميواري آهي.