برحد Bhd ۽ سنديرين Sdn
ملئي لفظ سنديرين جي معنيٰ ’پرائيويٽ‘ آهي ۽ برحد جي معنيٰ آهي ’لميٽيڊ‘. جيئن پاڻ وٽ ڪيترين ئي ڪمپنين، دڪانن ۽ آفيسن جي نالي پٺيان ’پرائيويٽ لميٽيڊ‘ لکيل هوندو آهي.
برحد لفظ حَدَ (Had) مان نڪتو آهي. ‘حد’ اهو ئي پاڻ وارو لفظ آهي معنيٰ دنگ، جنھن کي انگريزيءَ ۾ کڻي چئجي ته Limited. جيئن پاڻ وٽ هڪ پاڙ واري لفظ (Root word) جي اڳيان ’با‘ ’بر‘، ’م‘، ’بي‘ يا آخر ۾ ’دار‘، ’بان‘، ’ي‘ جھڙا لفظ ڳنڍي مختلف لفظ ٺاهي سگهجن ٿا، جھڙوڪ: باخبر، بي خبر، مخبر، برخبر، مخبري، خبردار، يا ويندي اخبار جھڙا لفظ ٺھي سگهن ٿا، تيئن ملئي زبان ۾ اڳيان Peng, Menga, Ter, Ber يا Men وغيره لڳائڻ سان يا Root word جي آخر ۾ ian, an, kan يا i لڳائڻ سان نئون لفظ ٺھي ٿو. سو ٺلهو لفظ حد معنيٰ Limit جيڪو هائي-وي تي اڪثر نظر اچي ٿو ... “Had Laju 50” معنيٰ رفتار (Laju) جي حد پنجاهه ڪلوميٽر آهي. ”حد“ لفظ اسم ٿيو پر ان کي جي فعل بنائجي ته ٿيندو Menghadkan معنيٰ To limit اهڙيءَ طرح Limit مان لفظ Limited ٺاهڻ لاءِ ملئي گرامر موجب حد جي اڳيان Ber لڳائڻ کپي ٿو يعني Berhad.
اهڙيءَ طرح لفظ آهي Sendiri معنيٰ پنھنجو (Own)، اهڙيءَ طرح سيندري مان لفظ ٺھيو آهي Bersendiri معنيٰ ’اڪيلو ٿيڻ‘. ٻيو لفظ آهي Persendirian معنيٰ پنھنجو، ذاتي ۽ فقط Sendirian جي معنيٰ ٿي پرائيويٽ.
ڏٺو وڃي ته ملئي لفظ ڏکيا نه آهن پر اصل لفظ (Root word) جي اڳيان بر، پر، مينگا، ۽ آخر ۾ ڪان، ئن، وغيره ڳنڍڻ ڪري وڏا ٿيو وڃن ۽ ملائيشيا ۾ نئون آيل همراهه وائڙو ٿيو وڃي، ته هيڏا وڏا لفظ ڪيئن اچاربا.
جيئن هڪ لفظ آهي Ingat (انگات) معنيٰ ’ياد ڪرڻ‘. ان لفظ مان ٻيا به ڪيترائي ملئي لفظ جڙيا آهن، جيئن ته:
Beringat معنيٰ ياد رکڻ، Ingatkan معنيٰ يادداشت دهرائڻ، ياد ڏيارڻ، Memperingati معنيٰ ياد ملهائڻ Teringat, (To Commemorate) معنيٰ ڪنھن بابت سوچڻ، Ingatan معنيٰ ڪنھن جي ياد يا سوچ (thought, Memory) ۽ Peringatan معنيٰ يادداشتنامو (Reminder).
اسان جھڙي ملڪ جي ماڻهوءَ لاءِ جنھن جي ٻوليءَ ۾ عربي، فارسي، هندي، سنسڪرت ۽ انگريزيءَ جا لفظ موجود آهن، ملئي زبان سکڻ يا ڳالهائڻ ڪا ڏکي ڳالهه نه آهي. ڇو جو ملئي زبان جا ڪيترائي Root words انهن ٻولين جا آهن، جھڙوڪ: حد، قدر، قوت، تدبير، نصيحت، ابجد، حيوان، سوال جواب، ميدان، بيرو (بلو)، اوتوميتڪ (آٽوميٽڪ)، طبيعت (ڪردار)، عورت، مڪتب، ڪلاڪار، پرٿوي، پرڌان منتري، راس (گلاب جو گل)، ايپول (صوف) وغيره وغيره.
ڪي ڪي ملئي لفظ اسان لاءِ عجيب به آهن جيئن ملئي زبان ۾ کير کي ’سُوسُو‘ چون، بستر کي ’قاتل‘، ڏهٽي پوٽي کي ’چُوچُو‘ سڏين. اهڙيءَ طرح ملئي لفظ آهي ’چاچي‘ جنھن جي معنيٰ آهي ڪنھن کي گهٽ وڌ چوڻ يا اسان لاءِ لفظ ’ڀاڀي‘ معنيٰ ڀاڄائي يا دوست جي زال پر ملئي زبان ۾ ’ڀاڀي‘ معنيٰ سوئر، خنزير ۽ ڪنھن مسلمان کي ان نالي سان سڏڻ معنيٰ ٿري ناٽ ٿري جي گولي کائڻ. ان ڪري هتي انڊين پاڪستاني پنھنجن دوستن جي زالن کي ڀاڀي چئي مخاطب ئي نه ٿين. وڌ ۾ وڌ کڻي ڀيڻ سڏين نه ته هتي جي رسم موجب سنئين سڌي نالي سان سڏين. هت ته باس کي به سر نه چون. سنئون نالو کڻي مخاطب ٿين. ڪلاس ۾ به منھنجا شاگرد گهڻو ڪري ’الطاف‘ چئي منھنجو ڌيان ڇڪائين.