ل
هندن جي عقيدي مطابق، جيڪو پِير پُڄائي سو لعل آهي. قلندر به لعل آهي، اڏيرو به لعل آهي، ته درياهه شاهه بادشاهه به لعل آهي. جڏهن نھرن ۾ انگريزي مئي مھيني ڌاران نئون پاڻي وهي ايندو آهي ته درياهه ۾ اکا چاڙهيا ويندا آهن. نوروزي جي ڏينھن ۾ نو ڏينھن جَلَ پوڄا ۽ شنان ڪيا ويندا آهن. جَلَ پوڄا دوران ڪي مائرون پنھنجي ٻارن کي درياهه جو پويتر پاڻي وات تي هڻندي، اهي ٻول اچارينديون آهن، يعني کين پاڻيءَ جي ڏات ڏينديون آهن.
اهڙيءَ طرح چنڊ جي ڏسڻ تي پڻ وهمن ڀريي عقيدي سان چونديون؛ ”چنڊ ٻَلِي، ڪندو ڀلي“.
مطلب:
130.1 ڀرمن سان ڀريل ماڻھو، هر هڪ شيءِ کان ڊڄندي، کانئس ئي پيو خير گهرندو آهي.
130.2 چنڊ ٻَلِي، ڪندو ڀلي.
131. لعلوءَ واري کوهه تي، جتي لک وهي ٿي لوٽي،
يار منھنجو آ اچڻو، دير ڪرڻ سان وڃي نه موٽي. (ٻول)
کوهه مٿان چڙهيل نار ۾ لک لوٽيءَ جي وهڻ واري ڳالهه ۾ ئي وڌاءُ آهي. اتي يار جو اچڻ پڻ عقل ۾ نه ايندڙ ڳالهه آهي. جيڪڏهن هڪڙيءَ جو يار اتي اچي سگهي ٿو ته پوءِ ٻين جا به اتي اچي سگهن ٿا. جتي ايڏو ميلو متل ھجي، اتي محبوب سان ملڻ مشڪل آهي. جڏهن دير ٿيڻ تي اهو موٽي ٿو وڃي ۽ انتظار نه ٿو ڪري ته اهو به مطلبي آهي، عاشق ناهي. هيءَ به جيڪي لفظ چوي ٿي، سي به ڪنھن کان اجازت وٺڻ لاءِ چيل آهن. يار کان علاوھ ٻئي وٽ به ڦاٿل آھي، جنھن سان اندر پئي اوري.
مطلب:
131.1 تن تو سان، من منجي واري سان، اکيون آٿر ھيٺ،
دل اٿم ان سان، جيڪو ستل آهي سڪل ڊينگهر هيٺ.
132. لکي لعلو، واچي واڌو. (ورجيس)
جنھن ماڻھوءَ جا اکر خراب هوندا آهن، سو لکڻ وقت هڪڙي ڳالهه لکندو آهي ۽ پڙهڻ وقت پنھنجا لکيل اکر نه سمجهندي، ٻي ڳالهه پڙهندو آهي. مثال طور کيس لکرائبو آهي لعلو ته پڙهڻ وقت پنھنجا اکر پڙهي ٻڌائيندو آهي ته مون لکيو آهي؛ ”واڌو“.
ھڪڙي ھمراھ کي ٻئي دوست چيو؛ ”ادا خط ته لکي ڏي؟“
موٽ ۾ انڪار ڪندي چيائينس؛ ”ادا! ڄنگھ ۾ سور آھي، نه ته سَوَ خط لکي ڏيان!“
”ادا! خط ته ھٿ سان لکبو آھي.“ خط لکرائڻ واري تعجب ڪندي پڇيس؛ ”مون کي تو وارو عذر سمجھ ۾ نه آيو.“
”ادا! تو واري ڳالھ صحيح آھي ته خط لکندس ته ھٿ سان پر ٻيلي اتي ھلي پڙھي ٻڌائڻ ۾ ڄنگھون ته ڪم اينديون!؟!“
مطلب:
132.1 اهڙا خراب اکر هئڻ جو لکڻ وارو خود نه پڙهي سگهي.
132.2 لکي لکانو، پڙهي الانو.
132.3 لکي لاکو، پڙهي پير شاهه.
132.4 لکي عيسى، پڙهي موسى.
133. لڳو نه لڳو، تنھنجو هڏ گڏ ته ڀڳو. (ورجيسي جملو)
هڪڙا ٻه سنگتي پاڻ ۾ مذاق ڪندي وڃي لتن مڪن تي پھتا. هڪڙي ڀتر کڻي ٻئي کي هنيو، جيڪو ان کي نه لڳو. البته هو پاڻ بچائڻ لاءِ، جيئن ئي تڪڙو ٿيو ته پير ترڪڻ سان گوڏن ڀر وڃي ڪريو. اٿي گوڏن تي هٿ رکي، سور جي رڙ ڪري، اڳلي دوست کي چيڙائڻ لاءِ چيائين؛ ”ڪو نه لڳو! ڪو نه لڳو!“
”لڳو نه لڳو!“ ٻئي دوست چيڙائڻ، مڇرائڻ ۽ جوش ۾ جک کائڻ لاءِ کيس چيو؛ ”تنھنجو ته هڏ گڏ ڀڳو!“
مطلب:
133.1 نار وهي نه وهي، وٺ رينگٽ کي.
134. لڳي دم، مٽي غم. (تڪبند ٻول، موالين جو نعرو)
چرسي؛ چرس جا دگاڙا هڻندڙ.
چرس جا دگاڙا هڻندڙ چرسين جا، چرس جو سوٽو ھڻڻ پڄاڻان جڏھن تارا ڳاڙها ٿي ٽمڪڻ لڳندا آهن، تڏھن ماڻھن آڏو شرم پرچائڻ لاءِ بيھي نعرا هڻندا آهن؛ ”لڳي دم، مٽي غم!“
اها ٻي ڳالهه آهي ته نشي ڪرڻ سان، سندن غم اڃا وڌندا آهن. ماڻھو کين نفرت سان ڏسڻ لڳندا آهن. پاڻ ماڻھن ۾ اٿڻ ويھڻ کان هليا ويندا آهن. پيا نالين ۾ هوندا آهن ته به مُک تي نعرا هوندا اٿن؛ ”پيئون ٿا چرس، گهمئون ٿا عرش!“
مطلب:
134.1 موالي ويچارا، پاڻ کي خوش ڪرڻ لاءِ تڪبند نعرا پيا هڻندا آهن.
134.2 نشو ٿو سرڪي، محبوب ٿو مُرڪي،
ملو ٿو ڪُرڪي، ڄڻ پڻس جي ٿا پيئون.
135. لنڊيون لوٺيون لک، هڪ الله جي رَک. (چوڻي)
رب تعالى، جھان جي ساري مخلوقات کان وڌيڪ وڏو، وڌيڪ طاقتور، وڌيڪ مددگار آهي. اهو هڪڙو ساٿي هجي ۽ ان جي برعڪس لکين لوٺيا ۽ ڇيڻين ڀور، جيڪڏهن دشمن به ٿي پون، تڏهن به هڪڙو وار ونگو ڪري نه سگهندا. پھرين ڳالهه ته مخلوق جي خالق سان ڀيٽ آهي ئي ڪو نه. ٻيو جڏهن خالق پاڻ راضي آهي ته مخلوق کي ڪھڙو ساهه آهي جو اها ناراض/ ناخوش يا دشمن ٿئي يا نقصان ڏئي سگهي.
مطلب:
135.1 مخلوق جي ڀيٽ ۾ خالق کي ناراض نه ڪجي. لک دفعا مخلوق کي ناراض ڪرڻو پوي ته ڪجي پر هڪ رب کي لمحي لاءِ به ناراض نه ڪجي.
135.2 سر ۾ پکي هڪڙو، پارهيڙي پنجاه، جي رب ڏئي پناه، ته سر ۾ پکي سرهو.
135.3 مارڻ واري کان، جيئارڻ/بچائڻ/رکڻ وارو ويجهو آهي.
135.4 هڪڙو رسي نه رانجهن، جڳ جي رٺو ته ڇا ٿيو.
136. لھي لٽاڪو، ڇٽي ڦٽاڪو. (تڪبند ٻول)
لٽاڪو؛ انتظار، بيقراريءَ واري فڪرات.
لھي؛ ختم ٿئي.
ڇٽي؛ جوهر ڏيکاري.
ڦٽاڪو؛ ڇڙڻ واري گندرف سان جڙيل گولو.
ڪي ڦٽاڪا اهڙا هوندا آهن، جو تيلي ڏيئي سمجهبو آهي ته اجهو ڇٽو. ڇٽڻ واري ٺڪاءَ کان اڳ ڪنن کي به هٿ ڏبا آھن. جڏهن چڱي خاصي دير تائين به نه ڇٽن ۽ ڪنن مان هٿ ڪڍي وري ڏسبو اٿن ۽ ان وقت ٺڪاءَ سان ڇٽي پوندا آهن ته دل ۾ ٽاهه وجهي ڇڏيندا آهن. دل چوندي آهي ته جيڪر اهڙا ڦٽاڪا ڪنن تي هٿ رکڻ وقت ڇٽي پون ۽ انتظار نه ڪرائين.
مطلب:
136.1 ڦڏي/ڌانڌل کي ختم ڪرڻ لاءِ، ڌنڌي وارا ائين مثال ڏيندا آهن.