ر
جيڪي مسافر رات رهن، وري صبح جو پنڌ پون ۽ روڪڻ سان به نه رڪجن، تن کي ائين چئبو آهي. اڻ سڌيءَ طرح چٿر اها هوندي آهي ته فقط پنھنجي رات گذاري جي غرض سان اچي رهيا آهيو ۽ اسان جي ڪا سڪ ئي نه هيئو. جيڪڏهن اسان جي سڪ لاهڻ آيا آهيو، سا ته نه لٿي آهي. اھا ته ڏينھن جي ڪچھريءَ سان لھندي.
مطلب:
86.1 رات پنھنجي گذاري/مطلب لاءِ رهجي ته صبح جو ميزبان جي دل وندرائڻ لاءِ ضرور ترسجي. يڪدم مطلب ڪڍي نه ڀڄجي.
87. راجا جي گهر، موتين جو ڪال؟ (پھاڪو)
ڪال؛ موت، ڏڪر.
راجا، ڪنھن علائقي جو والي يا بادشاهه ٿيندو آهي. وٽس، ملڪيت ۽ سونُ مِين، مڙني کان وڌيڪ هوندو آهي. ملڪ جا مڙئي نه ته به چڱي تعداد ۾ موتي سندس گهر ۾ موجود هوندا آهن. اتي موتين جو قحط ته ٿي ئي نه ٿو سگهي. اھا اڻ ٿيڻي ڳالهه آهي.
مطلب:
87.1 اڻ ٿيڻي ڳالهه لاءِ، حيرت وچان ائين مثال ڏئي پڇبو آهي.
87.2 هٿ-ڦاڙ ۽ گهڻ-خرچائو ماڻھو، روڪڻ تي رد ڏئي اهو دليل ڏيندا آهن.
87.3 جيئن ڪير اوڌر نه ڏيندو آهي ته ڍيڪ طور کيس چئبو آهي؛ ”اڌاري جي ماءُ مئي آهي ڇا؟“ اهڙيءَ طرح ائين به چئبو آهي؛ ”راجا جي گهر ۾ به، موتين جو ڪال پئجي سگهي ٿو ڇا؟“
88. رام رام جپ، پرايون ڳنڍيون ڪپ. (پھاڪو)
رام رام؛ ساڌو ۽ سنت جپيندا آهن. نيت جا سچا ۽ خالص هوندا آهن. کين دنيا جي غرض نه هوندي آهي. دنيا کي تياڳي پيا هلندا آهن. جنھن سببان سمورا ماڻھو، سندن عزت ڪندا آهن. دان پڃ به کين ڏيندا آهن.
کين بنا محنت/معاوضي جي ملندو ڏسي، ڪي ٻگهلا ڀڳت به ساڳيو روپ ڌرن ڪري، ساڌو ٿي پوندا آهن. سندن نيت، پيٽ پوڄا ڪرڻ جي هوندي آهي. زبان تي رام جو نام هوندو اٿن پر نِگھه مال ۾ هوندي اٿن.
مطلب:
88.1 لالچي/لوڀ-پرستن لاءِ، ائين مثال ڏئي سمجهايو ويندو آهي.
88.2 ڀيٽيو؛ رام رام جپنا، پرايا مال اپنا.
89. رام رام جپنا، پرايا مال اپنا. (پھاڪو)
جيڪي رام جو نام، ماڻھن جي ڏيکاءَ لاءِ جپين ٿا، سي رڳو ٻين کي نه، پر پاڻ کي به ٺڳين ٿا.
مطلب:
89.1 خبيث روحن لاءِ، جيڪي مالڪ جو نالو وٺي ٺڳي ڪن ٿا، ائين مثال ڏبو آهي.
89.2 منھن ۾ ملان، اندر ۾ ابليس.
89.3 ڀيٽيو؛ اکيون چور جھڙيون، منھن مور جھڙو.
90. رَنَ! پَـٽِيانءِ ڪن! (تڪبند جملو)
ڪنھن ننڍيءَ ٻارڙيءَ کي، لاڏ ڪوڏ وچان، اڳ وٺي ڪا ڳالهه پڇڻ جي انداز سان، ائين دڙڪي جو دڙڪو ۽ مھميز جي مھميز ڏبي آهي.
ڪن حالتن ۾ ڪنھن اڌڙوٽ عورت کي به ڪي هجائتا وڏڙا مرد مائٽ ائين هوشيار ڪندا آهن.
مطلب:
90.1 هن تڪبند جملي مان، سواءِ ڪن مھٽ ڪرڻ جي، ٻيو ڪو مفھوم نه ورتو ويندو آهي.
90.2 ڀيٽيو؛ بک! ملندءِ وڏا سک!
90.3 پرائي پٽڻي رن، کُھائي ڪنَ، تڏھن ته ڪرن، وڍيس ٻئي ڪنَ.
91. رَنَ ڪراڙي، مَلي مُساڳ. (ورجيس)
مساڳ؛ ڏندڻ جي جاءِ تي، ڏندن کي اڇو ڪرڻ لاءِ ملبو آهي. ان سان ڏند اڇا ۽ چپ ڪارسرا ڳاڙها ٿي پوندا آهن. اکين ۾ پاتل سرمي جي ڪاري ريھه سان اکيون ڪڪڙيون ٿي پونديون آهن. مساڳ جي ڪارڙي ڳاڙهي لڪير سان چپ به پرڪشش ٿي پوندا آهن. جيڪي ڪنھن جوانڙيءَ جي مک تي ته بلڪل ٺھندا آهن پر ڪراڙي ٻوٿ تي ته صفا بڇڙا لڳندا آهن.
مطلب:
91.1 ڪراڙي عورت، مساڳ ملڻ سان، نه جوان ٿي سگهي ٿي ۽ نه ئي منجهس ڪشش پيدا ٿي سگهي ٿي، نه وري پيريءَ ۾ ساڻس ڪير پرڻبو ئي.
91.2 جنھن جي شڪل شيشا ڀڃي، سو جيڪڏهن سورنھن سينگار ڪري ته کيس انھيءَ مثال سان ٽوڪبو آهي.
91.3 ٻڍي گھوڙي، لال لغام.
91.4 شلوار دسيءَ جي، اڳٺ ريشم جو.
91.5 گڏھ ساڳيو، آٿر نوان.
92. رهي، نه سھي. (ورجيس)
رهي سھي؛ جيسي، جوڙ جس، هم منصب ۽ هم نسب.
ماڻھو هميشه هم پيشه سان دوستي رکندو آهي. هم منصب سان اٿندو ويھندو آهي ۽ هم منصب سان رشتيداري ڪندو آهي.
جيڪڏهن ڪو نه دوست هجي ۽ نه جيسي هجي، پوءِ به پيو تعلقات لاءِ واجهه وجهي، ته ڪير به ڏانھس ڌيان نه ڏيندو. جيڪڏهن پوءِ به نه مڙي ته کيس چوندا آهن؛ ”تون اسان جو؛ ’نه رهي، نه سھي‘، پوءِ ڇو ٿو پويان لڇ لڇ ڪرين.“
مطلب:
92.1 نه هم منصب ۽ نه هم نسب. (هئڻ).