سنڌي سماج تي موقعي پرستن جو راڄ !
اهڙين مافيائن جي سنڌي سماج جي اندر شروعات هڪڙي مخصوص ضياءَ الحق جي دور ۾ شروعات ٿي هئي، جنهن وقت سنڌي ماڻهو پنهنجي جياپي جي جنگ وڙهي رهيا هئا، انهيءَ سماجي مزاحمت کي ٽوڙڻ لاءِ اهڙي قسم جي سياسي سماجي چال کيڏي وئي، جنهن ۾ اسين پاڻ ۾ مخصوص ٽولا ۽ فردن کي اهڙي سنڌ جي اجازت ڏني وئي انهن موقعي پرستن ماڻهن کي سياسي سماجي سنڌ جي ادارن ۾ ويهاريو ويو، انهن جي سياسي پٺڀرائي ڪئي وئي ته سنڌ ۾ انهن موقعي پرست ماڻهن کي پيدا ڪيو وڃي، جيئن پاڻ سنڌي سماج جي تاريخي ساک کي ختم ڪري سگهجي، اهو هڪڙي قسم جو تمام گهڻو ڪامياب تجربو ثابت ٿيو رياست طرفان ۽ انهيءَ تجربي ۽ پاليسيءَ کي مستقل طور سنڌ جي اندر جاري رکيو ويو، جيڪواڄ تائين به سنڌ ۾ جاري آهي، جنهن جي ڪري سنڌ جو عوام سياسي ۽ سماجي حوالي سان ڪمزور ٿيندو رهيو آهي.
سنڌ ۾ جيڪي سياسي ۽ سماجي تحريڪون ۽ تنظيمون ٺهيون اهو هڪڙو دور هئو ون يونٽ جو، ٻيو دور هئو MRD تحريڪ جي دؤران، جنهن ۾ سنڌي سماج جي سياسي ۽ سماجي شعور جي اوسر ٿي، جنهن کي بعد ۾ نظر لڳي وئي، انهيءَ دور سنڌ ۾ سياسي اڳواڻ پيدا ٿيا، خاص ڪري مڊل ڪلاس جي طبقي مان سنڌي ادب ۾ ترقي ٿي (ڇاڪاڻ جو سماج ۾ مزاحمت ۽ سياسي سماجي جدوجهد هلي رهي هئي)، سنڌ جي صحافت ۾ جدت آئي ۽ تحرڪ پيدا ٿيو، اهڙيو کوڙ ساريون ٻيون سياسي ۽ سماجي اڳواڻن انهن تحريڪن ذريعي اڳتي آيا، سنڌ جي سياست ۾ ان کان علاوه سنڌي ادبي تنظيمن ۽ خاص ڪري سرڪاري يا غير سرڪاري يونين جنهن ۾ عام مزدورن کان وٺي استادن جي تنظيمن ۽ يونين تائين سنڌ جي سياسي سماجي حقن لاءِ ڪردار ادا ڪيو، جيڪو هڪڙي قسم جي سنڌي عوام جي شاندار سياسي ۽ سماجي ڪاميابي هئي، اهو سڀ ڪجهه سنڌي سماج مان ايترو جلدي تبديل ٿي ويندو ۽ سنڌ سماج جي سڃاڻپ وڃي هڪڙي سياسي ۽ سماجي بحران واري بيهندي، اهوهڪڙو وڏو الميو آهي سنڌ جي تاريخ لاءِ، اهي سڀ جو سڀ سنڌ جون سياسي ڌريون ۽ سماجي تنظيمون، سرڪاري يا غير سرڪاري ادارن ۾موقعي پرستن ۽ استحصال ۽ قوتن جو راتو رات راڄ قائم ٿي ويندو ۽ اهي سنڌ جي تاريخي تباهي ۽ بربادي ڪري ڇڏينديون، اهو هڪهڙو لمحه فڪر آهي سنڌي ساڃاهه وندن لاءِ.
اهو سڀ ڪجهه سنڌ جي اندر هڪڙي مضبوط قسم جي سياسي سازش ۽ پاليسيءَ تحت ڪرايو ويو. رياست جي اسٽيبلشمينٽ طرفان، ان ايم آر ڊي MRD)) تحريڪ کانپوءِ سنڌ جي هر سماجي ۽ سياسي تنظيمن ۾ اهڙا مخصوص موقعي پرست، لوڀي ۽ ٽڪي وڪاڻا ماڻهن کي هٿ ڪري انهن کي سياسي ۽ سماجي تنظيمن ۾ لاٿو ويو، اهڙي قسم جي ماڻهن جي سياسي ۽ سماجي پٺڀرائي ڪئي وئي ته اهي وڃين انهن سياسي ۽ سماجي ادارن ۾ سازشون ڪن ۽ انهن کي ڪمزور بڻائن ته جيئن انهن سياسي سماجي تنظيمون هڪڙي قسم جون مافيائون ٿين ۽ اهي سنڌي عوام اڳيان پنهنجي ساک وڃائين ته جيئن اهي اڳتي هلي ڪري پنهنجي سنڌ جي عوام جي سياسي ۽ سماجي حقن لاءِ ڪڏهن ڪامياب ٿي نه سگهن، اهو سڀ ڪجهه سنڌ جي سياسي پارٽين ۾ صرف نه ٿيو پر سنڌ جي سماجي هر اداري ۽ تنظيمن ۾ اهو لقاءَ پيدا ڪيو ويو، هر سطح تي موقعي پرست سياسي اڳواڻ ۽ سماجي اڳواڻ انهن ادارن تي سازشون ڪرائي قابض ٿي ويا ۽ انهن سماجي ۽ سياسي تنظيمن کي گروهي مفاد خاطر هلائيندا رهيا ۽ عام غريب سنڌي ماڻهن جي حقيقي مسئلن کي نظرانداز ڪيو ويو، جنهن سان نه صرف اهي سياسي ۽ سماجي ادارن پنهنجي ساک بچائي سگهيا پر عام سنڌي ماڻهن جي سماجي مسئلن کي وڌيڪ اهنجو بڻائي ڇڏيو، پر ان سان گڏوگڏ اهي سماجي ۽ سياسي ڌريون هڪڙي مافيائي شڪل وٺي سنڌي سماج ۾ رونما ٿيون.
هن وقت سنڌ جي اندر سياست ڪندڙ ڌرين کان وٺي مختلف سماجي گروهه ۽ ڌريون سڀ جو سڀ انهيءَ موقعي پرستن جي ور چڙهي ويون آهن، اهي سنڌ جي استادن جي تنظيمن کان وٺي سنڌي ادبي سنگت، سول سوسائٽي، صحافتي ڌريون، اين جي اوز سڀ ئي انهن موقعي پرستن جي قبضي هيٺ آهن، جيڪي انهن سماجي ادارن کي پنهنجي گروهي ۽ انفرادي فائدي تحت استعمال ڪري رهيا آهن، انهيءَ سڀني جو سياسي ۽ سماجي جوهر مڪمل ختم ڪري ڇڏيو آهي. جنهن سبب ڪري سنڌ جو عام عوام انهن اڳواڻن ۽ نام نهاد دانشور تان ويساهه وڃائي ويٺو آهي، هڪڙي معجزي جي انتظار ۾ آهي ته شايد ئي انهن جي سماجي معاشي حال بدلجي سنڌي سماج ۾ اهڙن موقعي پرست ۽ سماجي مافيائن جي سبب ڪري سنڌ جي سماجي ترقي وارو خواب اڻپورو ئي رهجي ويو آهي، انهن سماجي ۽ سياسي تنظيمن ۽ اڳواڻن ذريعي سنڌ جي سماج Social Transformation متوقع هئي، جيڪا نه ٿي سگهي ۽ سنڌي سماج جون سماجي خصلتون هن وقت ارڙهين صدي وارو ڏيک ڏئي رهيون آهن، اهي ساڳيون سماجي ۽ معاشي حالتون نفسيات جنهن ۾ قبيلائي سوچ، جاگيرداراڻه رويا فردن جا، عورتن جي لاءِ مخصوص قسم جي سوچ، تعليم ۽ ترقي ۾ پوئتي ۽ حسد ۽ بغض ۾ سوين ڪوهه اڳتي، سماج جي هر شڪل ۾ سازشون ڪنهن به قسم جي مثبت سوچ جو نه هجڻ، گڏيل سماجي ترقي تان ويساهه کڻي وڃڻ، اهو سڀ ڪجهه اڄ جي سنڌي سماج جي سڃاڻپ آهي، اهو سڀ ڪجهه سنڌي سماجي ۾ انهن موقعي پرستن ۽ سياسي سماجي مافيائن جي جي بدولت ٿيو آهي، جنهن سنڌي سماج جي معاشي ترقي ڪرڻ نه ڏني، نه ئي وري انهن سياسي ۽ سماجي ادارن کي سماج جي ترقي ۽ جاڳرتا لاءِ ڪردار ئي ادا نه ڪرڻ ڏنو ته ڪو متان سنڌي عوام ترقي ڪري سگهي ۽ سنڌ جا ماڻهو پنهنجي تاريخي سياسي ۽ سماجي حقن لاءِ بيهي سگهن.
سنڌ جي باشعور عوام ۽ اڀرندڙ سياسي سماجي ڌرين کي انهن موقعي پرستن ۽ سياسي سماجي مافيائن کان جان آجي ڪرائڻي پوندي، تڏهن ڪو اهي اڀرندڙ سياسي ۽ سماجي ڌريون سنڌ کي صحيح معني ۾ اڳتي وٺي وڃي سگهن ٿيون، اهڙن موقعي پرست ۽ استحصالي قوتن جون جڙون خطرناڪ حد تائين مضبوط آهن، هن وقت اهي مافيائي قوتون هڪڙي قسم جو سياسي ۽ سماجي مضبوط نيٽ ورڪ جوڙي ويٺيون آهن، انهيءَ نيٽ ورڪ کي ٽوڙڻو پوندو، تڏهن ئيانهن سياسي ۽ سماجي ادارن کي سماجي ڀلائي ترقي لاءِ ڪارمنده بڻائي سگهجي ٿو پيو.