سنگاپور جا سُکَ حال سِکَ
سک اوڻهين صديءَ جي آخر کان هن پاسي اچڻ لڳا. ڪجهه پوڙها سک جيڪي اڃا جيئرا آهن ۽ ويهين صديءَ جي شروع ۾ هيڏانهن سنگاپور آيا تن مان ٽن چئن جو احوال هِتي ڏيان ٿو. سِکن کي سندن بهادري ۽ وفاداريءَ ڪري انگريزن کين گورکن ۽ پٺاڻن وانگر پاڻَ سان گڏ رکيو ۽ فوج ۽ پوليس جهڙن کاتن ۾ پڻ گهڻو آندو ۽ جِتي جِتي انگريزن جي حڪومت هئي اتي پڻ موڪليو. ان هل چل ۽ لڏ پلاڻ ۾ ڪيترا سک ڌارين ملڪن: فجي، آسٽريليا، نيوزيلينڊ کان ملائيشيا، سنگاپور ۽ جبرالٽر ۾ رهائش پذير ٿيا. اتي پنهنجا پاڙا ۽ گوردوارا اڏيائون. اولاد کي جيتوڻيڪ نئين ملڪ ۽ ماحولَ ۾ ڀڙ ڪيائون پر پنهنجي تهذيب، ٻولي ۽ مذهب قائم دائم رکيائون. ننڍي کنڊَ جا هڪڙا سک ئي آهن جيڪي اڃا تائينپنهنجي زِبان پنجابي صاف ۽ ساڳي ان لهجي ۾ ڳالهائين ٿا جيڪا اڄ به سندن اباڻي شهر امرتسر ۾ ڳالهائي وڃي ٿي. ڪيترن بئنڪن، هوٽلن ۽ سرڪاري عمارتن جا چوڪيدار ۽ درٻان سک آهن. ان ڪري هِتي جا ڪجهه ماڻهو سڀني سکن کي جگا سمجھن ٿا. ”جگا“ ملئي لفظ اهي جنهن جي معنيٰ درٻان، چوڪيدار يا سيڪيورٽي گارڊ آهي. پر اها ڳالهه ناهي ته سک رڳو جگا آهن. ملائيشيا ۽ سنگاپور ۾ سک اڄڪلهه هر ميدانَ ۾ ملندا. واپار ۽ ڌنڌي ۾ ته سرڪاري ۽ ذاتي نوڪرين ۾ پڻ. ڪيترائي سک ناليرا ڊاڪٽر، سرجن، وڪيلَ، جج فوجي آفيسر، اسڪول جا ماستر، ريلوي ۽ پوسٽ ماسٽر ۽ ويندي جهازن جا ماسٽر (ڪئپٽن) آهن.
سک پئسي ڏوڪڙ جي بچت واري عادت کان پڻ مڃيل آهن. ڪنهن ننڍي نوڪريءَ ۾ سک هوندو ته به بچائي بچائي پنهنجيءَ وارو ٿي ويندو ۽ پيريءَ ۾ ڪنهن اڳيان هٿ ٽنگڻ بدران خوشحال ۽ پُر سڪون زندگي بسر ڪندي نظر ايندو. اهوئي سبب آهي جو هيءَ ڪميونٽي ڏينهون ڏينهن خوشحال ٿيندي وڃي. پئسي ڏوڪڙ ۾ به ته تعليمَ، ڌنڌي ۽ مانُ مرتبي ۾ به. ان کان علاوه سک خوش طبيعت، ملڻا جلڻا، کلائيندڙ، چرچائي ڀوڳائي ۽ رنگين مزاج پڻ آهن. سندن چرچا جيڪي هنن پنهنجو پاڻ تي ٺاهيا آهن يا جيڪي ماڻهن هنن تي ٺاهيا آهن، سي دنيا ۾ مشهور آهن. ڏسڻ ۾ دهشت وارا ۽ قداور، موقعي ۽ مهلَ تي دلير ۽ جھڳڙالو هوندي به دل جا نرم، دوستي ياريءَ جا مضبوط، سٺا پاڙيسري ۽ اوکي ويلَ ڪم اچڻ وارا آهن. اهو ئي سبب آهي جو جنهن به مُلڪَ ۽ قوم سان گڏ رهن ٿا انهن کي بيزار نٿا ڪن. پاڻ به خوش رهن ٿا ۽ ٻين جو به خيال رکن ٿا.
هڪ ليکڪ جي ناتي سان انٽرويو وٺڻ مهل سک هيڪاندا Co-opeative لڳا آهن. ڪنهن به سک کان سندس ذات يا سندس ڌنڌي ڌاڙي، ملڪ، قوم، رسم ۽ رواج، مندر گوادواري يا مذهبي توڙي سوشل جلسي جلوس بابت سوال ڪر ته هڪدم ديانتداري ۽ صاف گوئيءَ سان ٻڌائڻ شروع ڪندو، ڳالهه لڪائڻ يا لفطن کي چيٻي چٿي وات مان ڪڍڻ جي عادت هرگز نه اٿن.
هتي ٽن چئن انهن پوڙهن سکن جو مختصر احوال ڏيان ٿو، جن اڄ کان منو صدي کن اڳ سنگاپور ۾ رهڻ جو فيصلو ڪيو ۽ هاڻ اهي پٽن پوٽن سميت پاڻ کي سنگاپوري سڏائين ٿا. جيتوڻيڪ سندن ڀائر، سؤٽ، ماسات ۽ انهن جو اولاد اڃا پنجاب (انڊيا) ۾ ئي رهي ٿو جن سان پڻ سندن تعلقات قائم آهن ۽ ڪجهه ڪجهه سڱابنديون پڻ اڃان تائين انهن سان هلنديون اچن.