سُرُ گھاتو
1
گَهنگَهرِيا گَهڻَ ڄاڻَ، موڙهِي مَتِ مَهائِيين؛
وِيا گَڏجِي وِيرِ ۾، پِيا مُنهِن مَهراڻِ؛
اڳيان پويان ٽاڻَ، وِيا ويچارَنِ وِسري.
ماهر به هت منجهي پيا ۽ وريامن جو هوش به خطا ٿي پيو. هو درياه ۾ گهڙيا ۽ وهڪري سان ملي هڪ ٿي ويا (غرق ٿي ويا). ويچارن جي من تان اڳيان پويان ٽِڻ ميسارجي ويا.
2
ماڪَ ڀِڄايَنِ مولِهيا، مٿان راتِ پئِي؛
اولِيون اُجَهڻَ لَڳِيون، وِيا وَنجَهه وَهِي؛
ڪَلاچِيان ڪَهي، ڪَڏَهِن ڪونه آئِيو.
سندن پڳون ماڪ پسائي وڌيون ۽ مٿان اچي رات به نازل ٿين. ٻيڙين جا ڳن لڙهڻ لڳا ۽ ونجهه وهڪري ۾ گهلجي ويا. ڪلاچيءَ جي ڪن مان ڪڏهن به ڪو واپس ڪين وريو.
3
ڪو جو قَـهَرُ ڪلاچ ۾، گِهڙي سو نِئي؛
خَبَرَ ڪونه ڏِئي، رَڇَ ڪُڄاڙي رَنڊِيا؟
ڪلاچيءَ جي ڪن ۾ اهڙو ڪو قهر پيو وسي، جو جيڪر ٿو اندر گهڙي، تنهن کي کنيو ٿو وڃي. اها سڌ ۽ سماءُ ڪوبه ڪونه ٿو اچي ڏئي ته سندن ڄار ڇاجي ڪري اَٽڪي پيا.
4
ڪالھ ڪَلاچِيءَ ويا، ڇَتِيُون کڻي ڇُڳيرَ؛
ڀائِرَنِ ڀيرو نه ڪَيو، اَدَنِ ڪِي اَويرَ؛
اهڙِي خاصِي کيرَ، ڪُنَّ ورائي جَھـلِي.
پڳون پهريل ملاح، وڏا ڀالا کڻي، ڪلاچيءَ جي ڪن ڏانهن ويا. ڀائرن (مورڙي جي ڀائرن) موٽ نه ڪئي. ادن دير لاتي، اهڙي موچاري ٽولي. ڪن ڦيرو کائي، روڪي ڇڏي.
5
تَرِيُون پَسان نه تارِ ۾، جُھڳا جاءِ نه ڪَنِ؛
مادَرِ! ملاحَنِ، ماڳِ نه ڍويا مَڪُڙا.
ملاح جي زال ٿي چوي: ”ترها ۽ مڇئا درياه ۾ نه ٿي ڏسان، وڏا ڄار ات نه ٿا بيهن. اي امڙ! ٻيڙياتا، ٻيڙيون ڀري، ماڳ تي نه موٽيا.“
6
ڏِهاڻِي ڏِٺَمِ ڪيتِرا، جنِين مارِيو موڪَ؛
گَھرَ ۾ گھاتُوئَڙَنِ جا، ٿا مارينِمِ ٿوڪَ؛
لَڏي وِچان لوڪَ، اُونهي ويا اوهِرِي.
”جن مهاڻن ڳچ انداز ۾ مڇيون ماريون، تن مان ڪيترا ڏهاڙي ڏٺم. گهر ۾، درياه اندر گهوتا ماريندڙن (ملاحن) جا رکيل ساز سامان مون کي ماري ٿا ڇڏين. هو جهان مان لڏي، اونهي سمنڊ ۾ سمائجي ويا.“
7
اُڀِي اوسِڙان اُسَ ۾، جَھليو ڪُنَّ ڪِنارَ؛
گھاتُو گَھرِ نه آئِيا، وَڏِي لَڳِـيَنِ وارَ؛
هُيَسِ جنِين هارَ، سي موڙي چَڙِهيا مَڪُڙا.
”ڪُن جو ڪنارو جهلي، اُس ۾ سندن اوسيئڙي ۾ پيئي رلان. ملاح ماڳ تي نه موٽيا، وڏي دير لڳين. جن جي ڀرووسي هيس، سي ٻيڙيون ورائي، منجهن چڙهي هليا ويا.“
8
جِتي گھورِيو گھاتوئِين، تِتي وارِيءَ بُٺَّ؛
سَهسين ساٽي مُٺَّ، سَرُ سُڪو، سُونگِي گَيا.
”جنهن هنڌ گهاتوئڙن مڇيءَ لاءِ ولوڙون ٿي وڌيون، تنهن هنڌ هينئر واريءَ جا ڍڳ پيا ڏسجن. بيشمار مهاڻا آئيءَ ۾ اچي ويا. درياه ڪو ماڻو ۽ محصول اوڳاڙيندڙ هليا ويا.“
9
مُون اُڌارِيا مَڇَڙا، اللهَ! گھاتُو آڻِ،
مِيان! مُدارَنِ سين، مونکي، قادرَ! وِجُھ مَ ڪاڻِ؛
هَٺَ مُنهِنجي هاڻِ، قَدُرُ لِڌو جِنِ ري.
”مون اُڌاريون مڇيون ورتيون آهن. اي رب! تون ملاحن کي واپس آڻ. اي سگهارا صاحب! مون کي ڪوٺي دارن وٽ ڪاڻيارو نه ڪر. انهن (ملاحن) کان سواءِ منهنجي جسم ۽ جان کي سندن قدر پيو آهي.“
10
اَئِين جا لُڏو لوڏَ، اِيَ پَرِ گھاتُوئڙَنِ جي؛
ڪُنَّ ڪلاچِيءَ ڪوڏَ، سُکِ نه سُتا ڪَڏهِين.
اوهين جنهن ناز سان ٿا ٽلو، سا ريت ملاحن جي آهي. ڪلاچيءَ جي ڪُن گهورڻ جي شوق ۾، هو ڪڏهن به آرام سان نه سمهيا.
11
گھورِيندي گھورِپِيا، اَگھورِ گھورِيائُون؛
مَيڪَرُ مارِيائُون، مَلاحَنِ مُنهَن سَنَرا.
هو ڏوريندي، ڪن ۾ گهڙيا ۽ اونهو سمنڊ ڦوليائون. مانگر مڇ ماريائون. ملاحن جا چهرا سرها ٿا ڏسجن. (مورڙي ميربحر پاڻ کي پڃري ۾ وجهي، مانگر مڇ مارايو. سندس سوڀ تي ملاحن وڏيون خوشيون ڪيون.)
12
جِئَن جُھڳا پائِيين جھولَ ۾، اِئَن نه مَرَنِ مَڇَّ؛
سَٻَرَ ڌارِ سَمُنڊَ جا، ڪي رائُون رَڱِـيُون رَڇَّ؛
هِي ڇارُون ۽ ڇَڇَّ، اڃا اوڙاهُ آڳاهُون ٿِيو.
جيئن ڄار جيڪر درياه جي جهول (گوشي ۾ بيٺل پاڻيءَ) ۾ وجهين تئن مانگر مڇ نه مرندا آهن. (هو اونهي پاڻيءَ ۾ رهندا آهن ۽ نه جهول پاڻيءَ ۾.) تون اونهي سمنڊ ۾ ڪم ايندڙ ڪي پختا ۽ رڱيل ڏور وارا ڄار پاڻ وٽ رک. هي سمنڊ جون تانگهيون کاريون ۽ تراريون آهن. اوڙاهه اڃا پري آهي. (جي نفس کي مارڻ چاهين ته وڏي ڪشمڪش لاءِ تيار ٿيءُ. باقي ننڍي ويڙهه مان ڪجهه نه ورندو.)