لطيفيات

شاھہ جو رسالو (ڪلياڻ آڏواڻي)

شاھہ جو رسالو (ڪلياڻ آڏواڻي) اوهان اڳيان پيش ڪري رهيا آهيون. هي رسالو معنيٰ ۽ تشريح سان گڏ ٽيڪسٽ فارميٽ ۾ پهريون دفعو آنلائين ڪري رهيا آهيون.
سڀ کان اڳ هن رسالي جا مڪمل بيت ڀرڳڙي ويب سائيٽ تي اپلوڊ ڪري آنلائين ڪيا ويا هئا. پياري راشد شر پاران سنڌيڪا اڪيڊمي پاران ڇپايل تشريح ۽ معنيٰ واري ايڊيشن کي نئين سر ڪمپوز ڪري آنلائين ڪرڻ لاءِ موڪليو آهي. سنڌ سلامت سٿ راشد جي محنتن تي کيس سلام پيش ڪري ٿو.
Title Cover of book شاھہ جو رسالو (ڪلياڻ آڏواڻي)

سُرُ پرڀاتي

داستان پهريون

1
اِيُّ نه ڀانَنِ ڀيرُ، جِئَن ڪينَرُ ڪِيرِيءَ ٽَنگِيو؛
سُونهاري صُبُوحَ سين، وِجِھي ويٺين ويرُ؛
توکي چَوَندو ڪيرُ، ڪِيرَتَ ڌاران مَڱَـڻو؟

اِها مڱڻهارن جي ريت ناهي، جو سندن سرندو ڪليءَ ۾ ٽنگيو پيو هجي. تون سهڻي صبوح سان وير وجھي ويهي رهين (اسر جو اُٿي تو ڪير تن نه ڪيو) توکي ڳائڻ وڄائڻ بنا مڱڻهار ڪير سڏيندو؟

2
سُتو ڪِئَن نِنڊُون ڪَرِين، رو وِهاڻِيءَ روءِ؛
سُڀان سازُ سندوءِ، پِيو هُوندو پَٽَ ۾.

تون سمهي ڪئن ٿو ننڊون ڪرين، اسر جو اُٿي رويو روءُ. سڀان تنهنجي مئي پڄاڻا، تنهنجو ساز پٽ تي بيڪار پيو هوندو (اُنکي وڄائڻ وارو ئي نه هوندو). (هتي اشارو انسان جي ڪايا ڏانهن آهي، جا اڄ نه سڀان ڊهي پوڻي آهي.)

3
سيراندِيءَ سازُ ڪيو، سُمهِين سارِي راتِ؛
جاجِڪاڻي ذاتِ، اِيَ هوءِ اَڳَهِين؟

پنهنجي سيرانديءَ کان سرندو رکيو، سموري رات ننڊ ۾ ٿو گھارين. ميراثين جي ذات، ائين ملھ مان واري ٿيندي؟ (مڱڻهار انسان آهي. جي هو غافل رهيو ته ڌڻيءَ وٽ سرخرو ڪين ٿيندو.)

4
جنِين سُکُ ناهِ ڪو، چارَڻَ سي چَئِجَنِ؛
رُڃُنِ راهَ پُڇَنِ، مٿي ڪُلَهنِ ڪِينَرا.

چارڻ اُنهن کي چئجي، جن کي ڪا ويساند يا آرام ناهي. چارڻ اهي چئجن، جي ڪلهن تي سارنگيون ڪري، رڃن جي واٽ ڳولين.

5
مُوڙهو ڀُڻين مَڱَـڻا! ڪيڏانهن هُئين ڪالَ؟
لَنگھا! ڇَڏِ، لَطِيفُ چئي، اُجَهڻَ جا اَفعالَ؛
سَپَڙَ دَرِ سُوالَ، ڪَرِ ته قيمَتَ آڻِئين.

اي مڱڻهار! تون منجھيل ۽ ملول ٿيو ڇو ٿو گھمين؟ ڪالھ تون ڪٿي هئين؟ اي چارڻ! تون اهي بي ذوقيءَ جا ڪرتوت ڇڏي ڏي. سپڙسخيءَ جي در تان مڱ ته ملهائتا ڏاڻ لهين.

6
چارَڻُ لَڱو، پَنڌُ گھڻو، ڪِي چوٽاڻِيءَ چَئيجِ؛
هِتِ ڪِي هلائيجِ، اُتي آءٌ نه اچڻو.

چارڻ جسم ۾ جڏو آهي ۽ پنڌ گھڻو آهي (جو هو نه ڪري سگھندو). تون ڇٽ ڌڻيءَ کي چئج ته ”مون کي هت ڪي ڏان ۾ ڏئي، مان اُتي (سندس محل ڏي) اچڻ جھڙو ناهيان.“

7
جيڪِي ڏَڏَنِ ڏي، ڳُجِھيان ئِي ڳُجَھ ۾؛
سي جي سُڻَنِ ڪَڏَهِين، ڪِرِتِ وارا ڪي؛
ته سازَ مِڙوئي سي، هُوندَ پِٿون ڪَنِ پَلَڪَ ۾.

جيڪي ڌڻي مڏن مڱڻهارن کي ڳجھ ئي ڳجھ ۾ ٿو ڏئي، سو جو ڪيرتن ڪندڙ (ربابي) ٻڌن ته ساعت ۾ پنهنجا سمورا ساز ڀڃي پرزا پرزا ڪري ڇڏين.

8
اُتِ ڪِرِتِ وارا ڪيتِرا، ڪِرِتِ ڪَبو ڪوهُ؟
جيڪِي بَندو ڪَمُ ڪري، سو مِڙوئِي ڏوهُ؛
تون پارِسُ، آءٌ لوهُ، جي سَڃِين ته سونُ ٿِيان.

اُتي (ڌڻيءَ جي حضور ۾) گھڻيئي ڳائڻ وارا (ساراھ ڪندڙ) آهن، ڳائڻ سان ڇا ٿيندو؟ جيڪي ٻانهو (انسان) ڪري، سو مڙيوئي گناھ ۾ داخل آهي. تون پارس آهين ۽ مان لوھ، جي مون کي نظر سان نوازين ته سون ٿي پوان.

9
اُٿِيو اَٻوجھاءُ، سَپَڙَ جو سَڏُ ٿِيو؛
جِئَن اَئِين ڪِيرَتَ ڪَٽُ نه سِکِيا، تِئَن پاڻا رِيڌو راءُ؛
مڱو مون مُلاءُ، آءٌ اَوهان جو آهِيان.

اي اٻوجھ انسانو! اوهان کي سپڙ سخيءَ (ڏاڻ ڏيندڙ ڌڻيءَ) جو سڏ ٿيو آهي. جئن ته اوهين ڳائڻ (ساراھ ڪرڻ) هرگز نه سکيا، تنهن صورت ۾ شاھ پاڻيهي راضي ٿيو آهي. هُو چوي ٿو: ”مون کان گھرو، ڇو ته مان اوهان جو آهيان.“

10
ڏاتِ نه آهي ذاتِ تي، جو وَهي سو لَهي؛
آريُون اَٻوجَھنِ جون، سَپَڙُ ڄامُ سَهي؛
جو راءَ وَٽِ راتِ رهي، تَنهِن جُکِي تان نه ٿئي.

روحاني فيض جي عنايت، ڪنهن ذات تي منحصر ناهي. جو جوڳ پچائي، سوئي اُن کي پائي. اٻوجھن جا آرا انگل، سپڙ ڄام (ڌڻي ٻاجھارو) برداشت ٿو ڪري. جو راجا وٽ رات گھاري، تنهن کي ڪو به ڏک سور نه ٿو رسي.

11
ڏَڏُ ٿِي ڏانُ گُھريجِ تُون، ڇَڏِ وِڄا وِڃائي؛
سَپَڙَ راتِ سَنباهِيا، تازِي تو لائي؛
جو ڄاڻي نه ڳائي، تَنهِن سين ٻيلي ڌَڻِيءَ ٻاجَھ ڪِي.

تون اڻ ڄان ٿي، دان گھرج، پنهنجي ڄاڻ وساري ڇڏ. سپڙ ڄام ڪالھ رات تولاءِ تازي گھوڙا سنجيا ۽ سنبرايا آهن. جو هرگز ڳائي نه ڄاڻي، تنهن تي لس ٻيلي جي حاڪم (سپڙ سخيءَ) مهر ڪئي.

12
پِيو ليٽِين لُٽَ، سَڄِيُون راتِيُون سُمهِين؛
اُٿِي آڌِيءَ نه ڪَرِئين، سَپَڙَ ساڻُ سَهَٽَ؛
رُونجھي راتِ اُپَٽِيا، پيٽِنِيَئُون پاڻَيٽَ؛
ميڙي تِئان مَٽَ، چُونڊي ڀَرِيا چَارڻين.

تون الوٽ ٿيو، سڄيون راتيون پيو ننڊون ڪرين. تون آڌي رات جو اُٿي، سپر ڄام (ڌڻي سڳوري) سان رهاڻ نه ٿو ڪرين! رونجھي ذات جي راجا، رات پيتين مان ماڻڪ ڪڍي نروار ڪيا. مڱڻهارن (سچن سالڪن) اُهي ميڙي، پنهنجا مٽ پُر ڪيا.

13
ڏاتارَ ڏُکَ ڪَيا، پاڻا مَٿي مَڱَـڻين؛
”مُون دَرُ ڇَڏِيو، مَڱَـڻا! مَڱِين ڪوهُ ٻِيا؟
تَڏِهن تو پِيا، وِچان وِلَھا ڏِينهَڙا.“

ڏاتار (سپڙ سخيءَ يعني ڌڻي سڳوري) اُٽلو مڱڻهارن کي ڏوراپا ڏنا ته ”اي مڱڻهار! منهنجو در ڇڏي، ڇو ٿو ٻين درن تان پنين؟ انهيءَ ڪري ئي توکي وچ ۾ ڏکيا ڏينهن ڏسڻا پيا.

14
مَڱُ تَنهِين کان، مَڱَـڻا! جو ڏِيهاڙي ٿو ڏِئي،
ڪُوڙا دَرَ دُنِيا جا، جاجِڪَ! مَڱِين جي؛
سُڀان توهِين کي، موٽي ڏِيندا مُنهَن ۾.

اي مڱڻهار! تون انهيءَ کان دان گھر، جو ڏهاڙي پيو ڏئي يعني ڌڻيءَ کان). اي چارڻ! جن دنيا جي درن تان (دنيوي ماڻهن کان) ٿو پنين، سي جوٺا اٿيئي. اُهي سڀاڻي توکي منهن تي مهڻا ڏيندا.

15
کَڙَھَ اَڳِيان کَپُ، ڏِهاڻِي ڏاتارَ جي؛
لَنگھا! لاهِ مَ لِکَ سِيئَن، مَٿان چانئُٺِ چَپُ؛
مَڱَـڻهارَنِ مَپُ، ڪونهي ٻِيو ڪِيرَتَ ري.

اي منگتا! تون سخي سردار جي آستان اڳيان، ڏهاڙي پيو پاڻ ڳار. اي مڱڻهار! متان تون سندس چائنٺ تان تر جيترو به چپ پري ڪرين (اُن کي چميو پيو چم) مڱڻهارن لاءِ سواءِ ڳائڻ جي ٻيو ڪو به وسيلو ناهي.

16
سَپَڙُ ساهُ پَساهِ، جاجِڪ! جِمَ وِسارِئين؛
ريهي رُپي سَندِيُون، تَندُون تُنبي کي پاءِ؛
لَنگھا! تون لِيلاءِ، اڳِيان وڃِي اُنَ جي.

اي چارڻ! تون متان ڪو دم سپڙ سخيءَ کي وسارين. تون سرندي کي ريھ ڏيئي (ساڄو ڪري)، اُن ۾ چانديءَ جون تارون وجھ. اي مڱڻهار! تون وڃي هن اڳيان منٿون ميڙون ڪر.

17
تُون سَپَڙُ، آءٌ سيڪَڙُو، تُون صاحِبُ، آءٌ سَڳُ؛
پُڇِي تُنهِنجو پَڳُ، ڪُلهي پاتُمِ ڪِينَرو.

تون سپڙ سردار آهين، مان مڱڻهار آهيان، تون صاحب آهين مان تنهنجو ڪتو آهيان. تنهنجي پر پڇي (ڏس پڇي) ڪُلهي تي سرندو رکيو اٿم.

18
تُون سَپَڙُ، آءٌ سيڪَڙُو، تُون ڏاتارُ، آءٌ ڏوهُ؛
تُون پارِسُ، آءٌ لوهُ، جي سَڃِين ته سونُ ٿِيان.

تون سپڙ سردار آهين مان مڱڻهار، تون سخي آهين، مان سراپا گناھ ئي آهيان. تون پارس آهين، مان لوھ، جي نظر سان نوازين ته سون ٿي پوان.

19
اُڀِرِيو تارو، اُٿِي وَرَ وِهاڳُ ڏي؛
سَپَڙُ رِيسارو، چِتِ پَرِکي چارَڻين.

پرھ جو تارو نڪري نروار ٿيو آهي، تون اُٿي، ڪانڌ (ڌڻيءَ) کي ريجھائڻ لاءِ اسر جي راڳڻي ڳاءِ. سپڙ (رب) غيرت وارو آهي ۽ مڱڻهارن جون دليون ٿو پرکي. (ڌڻي ريسارو آهي. جئن سر ليلا چنيسر ۾ ڏيکاريل آهي). هو انسان جي دل جي پرک ٿو لهي، ٻاهرين سارھ کي هو نه ٿو ڏسي.