سُرُ سارنگ
1
آگَمِيو آھي، لَڳَہَ پَسُ! لَطِيفُ چئي؛
وُٺو مِينھُن وَڏَ ڦُڙو، ڪَڍو ڌَڻَ ڪاھي؛
ڇَنَ ڇَڏي پَٽِ پَئو، سَمَرُ سَنباھي؛
وِھو مَ لاھي، آسِرو اَللھَ مان.
لطيف (شاهه صاحب) ٿو چوي: جهڙ ٿي ويو آهي، گهاٽا ڪڪر ڏس، وڏ ڦڙو مينهن وسيو آهي، (اي مالوند!) پنهنجا ڌڻ ڪڍي ٻاهر ڪريو. سامان سڙو سهيڙي ۽ هيٺاهون پٽ ڇڏي، مٿانهن پٽن تي نڪري پئو. ڌڻيءَ مان آسرو لاهي نه وهو.
2
آگَمَ ڪَيا اَللھَ، لَڳَہَ پَسُ! لَطِيفُ چئي؛
پَلَرَ جي پالُوٽَ سين، پَٽَنِ جَھلِيا پاهَ؛
واحِد وَڏائِي ڪَيا، مَٿي گَسَن گاهَ؛
سانگِيُن وَرِيا ساهَ، اُٺُنِ آبُ آگُوندِرو.
ڌڻيءَ جهڙ لاتا آهن، گهاٽا ڪڪر ڏس! مينهن جي پاڻيءَ جي پلٽ سان، ميدانن ۾ ريج ۽ رنگ لڳي ويا آهن. ماڪ، پيچرن مٿان ججهائي گاهه اُڀرايا آهن. مال وارن ۾ موٽي نئون ساهه پيو آهي، گوندر (غم) لاهيندڙ پاڻي وسيو اٿن.
3
آگَمَ اِيَ نه اَنگَ، جَھڙو پَسَڻُ پرينءَ جو؛
سيڻَنِ رِءَ سَيَّدُ چئي، رُوحَ نه رُچَنِ رَنگ؛
سَھَسين ٿِيا سارَنگَ، جاني آيو جُوءِ ۾.
جهڙ جو اهڙو رنگ روپ ناهي (جهڙ ۾ قدرت کي اهو حسن ناهي) جهڙو جانب جو ديدار آهي. شاھ صاحب ٿو فرمائي ته محبوبن کان سواءِ روح کي سارنگ جي مند وارا رنگ به ڪا راحت نه ٿا ڏين. جڏهن پرين پکي ۾ پيهي آيا، تڏهن ڄڻ سهسين مينهن وسيا (يا سارنگ جا مٺا آلاپ ٿيا.)
4
جانِي آيو جُوءِ ۾، ٿِيو قَلبَ قَرارُ؛
وَھِلو وِچائِين وِيو، ڪَري غَمُ گُذارُ؛
نِظارو نِروارُ، پِي پَسايو پانھِنجو.
پرين پکي ۾ پيهي آيو ته دل کي آرام اچي ويو. غم، ترت وچان ئي غائب ٿي ويو. دلبر اسان کي بي حجاب پنهنجو ديدار ڪرايو.
5
اَڄُ پڻ اُتَرَ پارَ ڏي، تاڙي ڪِي تَنوارَ؛
ھارِيُنِ ھَرَ سَنباھِيا، سَرَھا ٿِيا سَنگھارَ؛
اَڄُ پڻ مُنھنجي يارَ، وَسَڻَ جا ويسَ ڪَيا.
اڄ پڻ اُتر طرف تاڙي (چانڪ پکي، جو مينهن لاءِ ماندو هوندو آهي)، لاتيون ڪيون آهن. هارين پنهنجا هر سهيڙيا آهن ۽ مالدار بهار ٿيا آهن. اڄ منهنجي پرينءَ، مينهن جا لباس پهريا آهن. (شاه صاحب، مينهن ۽ قدرت جي رنگ ۾ حقيقي پرينءَ جو حسن ٿو ڏسي.)
6
اَڄُ پڻ اُتَرَ پارَ ڏي، ڪارا ڪَڪَرَ ڪيسَ؛
وِڄُون وَسَڻَ آئِيُون، ڪَري لَعلُ لِبيسَ؛
پِريِن جي پَرِديسَ، مُون کي مِينھَن ميڙِيا.
اڄ پڻ اُتر طرف ڪارن وارن جهڙا ڪڪر بيٺا آهن. وڄون، ڳاڙها ويس ڪري، جهلڪا ڏيڻ آيون آهن. منهنجا جاني، جي پرديس ۾ آهن، تن سان مون کي مينهن ملايو. (مينهن ۾ پرينءَ لاءِ سيني ۾ اهڙي سڪ اُٿي، جو هو ڄڻ هنئين ۾ حل ٿي ويا.)
7
اَڄ پڻ اُميدُون، آگَم سَندِيُون اُڀَ ۾؛
ساوَڻُ پَسِي، سَرَتِيُون! سَڄَڻُ سارِيو مُون؛
آئُون آسائِتي آھِيان، مانَ ڀِڄائي ڀُون؛
گَھرِ ته گُھرجِين توُن، مُندَ مڙيئِي ميِنھَن جِي؛
اڄ پڻ آسمان ۾ جهڙ جون اميدون اٿم. اي سرتيون! ساوڻ جي مند ڏسي، مون پنهنجي سپرينءَ کي ياد ڪيو آهي. مان آسائتي آهيان ته شل مينهن اچي پٽ پسائي. اي پرين! مون کي، سانوڻ جي ساري رت، پنهنجي گهر ۾ رڳو تون ئي گهرجين.
8
اُتران ٿي آئِــيُون، ڪَري ھَڪَلَ ھُوءِ؛
ڀَري تَلَ تَرائِيون، جوڙي ھَلِيُون جُوءِ؛
پَسو جا پَٽَنِ ۾، کَٿورِيءَ خوشِبُوءِ؛
اَچي رُوبرُوءِ، اُٺِـيُون روضي تان رَسُولَ جي.
اڄ اُتر کان مينهن جون وسڪارون، ڪاهه ڪنديون ۽ هل مچائينديون آيون. اُهي تلاءَ ۽ هيٺاهان پٽ ڀري، نهرون ٺاهي هليون. پٽن ۾ جا مشڪ جي سرهاڻ آهي، سا ته جاچيو! اُهي (وسڪارون) به پيغمبر ﷺ جي روضي مبارڪ مٿان روبرو اچي وسيون.
9
پِيَّ پَسايو پانھِنجو، نِظارو نا گاهَ؛
لَٿو ڪَٽُ قَلُوبَ تان، ٿِي وِرُوھَڻَ واهَ؛
اُميدُون اَرِواحَ، پِيَّ پَسندي پُنِيُون.
پرينءَ اچي اوچتو پنهنجو ديدار ڪرايو. دل تان سارو غبار لهي ويو ۽ واھ جي وندر ۽ فرحت لڳي ويئي! جانب جو مشاهدو حاصل ڪري دل جون مڙيئي اُميدون پوريون ٿيون.
10
وَسَڻُ اَکَڙِيُنِ جِئَن، جي ھُوند سِکــئِين، مِينھَن!
ته ھُوندَ راتو ڏِينھَن، بسِ بُوندَيَنئُون نه ڪَرِين.
اي مينهن! تون (عاشقن جي) اکين وانگر وسڻ سکين ته جيڪر ساري رات ۽ سارو ڏينهن بوندو وهائڻ بند نه ڪرين. (عاشق راتو ڏينهان عجيب لاءِ روئن پيا.)
11
گامَ گُنديءَ گَنجَ، اَبَرَ ۾ اُھاءُ ٿِيو؛
پَسِي پَرِ پِريُن جِي، ڏُور ٿِيا سَڀ ڏَنجَ؛
شالَ وَسندَو سَنجَ، عاشقَ تي اوھِيڙا ڪَري.
ڪڪرن ۾ چمڪاٽ ٿيو آهي، اجهي ٿا ڳوٺ جي گندين ۾ ان جا گنج لڳي وڃن. محبوب جي ريت (سخاوت) ڏسي، مڙيئي درد دفع ٿي ويا. شال مينهن عاشق تي سنجهي مهل وسڪارا ڪري وسندو.
12
اَڱَڻِ تازِي، ٻَھَرِ ڪُنڍِيُون، پَکا پَٽِ سُنھَنِ؛
سُرَھِي سيجَ، پاسي پِرِين، مَرُ پِيا ميِنھَن وَسَنِ؛
اَسان ۽ پِرِيَنِ، شالَ ھُوَنِ بَرابَر ڏينِھَڙا.
پڌر ۾ تازي گهوڙا، ٻاهر وريل سڱن سان مينهون ۽ پٽن تي پکا (جهوپڙا) سونهن. سيج، سڳنڌ سان واسيل هجي ۽ ڀر ۾ سپرين هجن ۽ ڀل ته مينهن پيا وسن. اسان ۽ محبوبن جا ڏينهن، ساندھ ائين گذرن.
13
بَرَ وَٺا، تَرَ وَٺا، وَٺِيُون تَرايُون؛
پِرِهَ جو پَٽَنِ تي، ڪَنِ وِلوڙا وايُون؛
مَکَڻَ ڀَريِن ھَٿَڙا، سَنگھارِيُون سايُون؛
ساري ڏُھن سامُھِيُون، ٻولايُون، رانيُون؛
ٻانِھِيون ۽ ٻايُون، پَکي سُنھَنِ پانھنجي.
برن، ترن ۽ تراين ۾ مينهن وسيا آهن. اسر جو پٽن ۾ ڏڌ ولوڙڻ جا آواز پيا ٻرن. مالدارن جون عورتون آسوديون ٿيون آهن، ۽ سندن هٿ، مکڻ سان ڀريل آهن. سامهون بيٺل ۽ خوشيءَ ۾ ٽڙندڙ ڀورين مينهن کي سنڀاري ٿيون ڏهن. ٻانهيون توڙي سائڻيون پنهنجن گهرن ۾ سونهن.
14
بَرَ وَٺا، ٿَرَ وَٺا، وَٺوجيسَرُميرَ؛
آگَمَ ڪَري آئِيُون، پائُرِ ڀَري پِيرَ؛
لاٿائُون، لَطِيفُ چئي، وانڍِيُنِ مَٿان ويرَ؛
سَرَھا ڪَيائُون سيرَ، سَرَھيُون سَنگھارِيُون ٿِيُون.
بر وسيا، ٿر وسيا ۽ جيسلمير وسيو. (مينهن ٿرن، برن ۽ جيسلمير کي سرسبز ڪري ڇڏيو.) وڄون، جهڙ لائي ٿر ۾ هلي آيون. نڌر عورتن تان ڏولائو لاٿائون. گس ۽ پيچرا سرهاڻ سان واسي ڇڏيائون ۽ سنگهارن جون زالون باغ بهار ٿيون.
15
بَرَ وَٺا، ٿَرَ وٺا، وَٺي ڪَڇَ ڪِنارَ؛
پونياڙِيءَ پَٽَنِ تي، ڏِسُ! نايائُون نارَ؛
سَٻاجھي سَتارَ، لاٿا ڏُرتَ ڏيہَ تان.
برساتون ڪڇ جو پاسو وٺي، برن ۽ ٿرن ۾ وسيون. ڏس ته شام جو پٽن ۾ وهڪرا جاري ڪري ڇڏيائون. سٻاجهي سائين ملڪ تان ڏک ڏولاوا لاهي ڇڏيا.
16
سارَنگَ! سارَ لَهيجِ، اَللھَ لَڳِ اُڃِيَنِ جِي؛
پاڻِي پُوڄَ پَٽَنِ ۾، اَرزان اَنَّ ڪَريجِ؛
وَطَنُ وَسائيجِ، ته سَنگھارَنِ سُکُ ٿِئي.
اي مينهن! ڌڻيءَ جي واسطي، تون اُڃايلين جي سنڀار لهج، پٽن ۾ جام پاڻي وسائج ۽ اَنُ سستو ڪج، سارو ڏيھ سرسبز ۽ آباد ڪج ته مالدارن لاءِ سک ٿئي. (هو سکيا ستابا ٿين.)
17
سارَنگَ کي ساريِنِ، ماڙھُو، مِرگَھ، مينھِيُون؛
آڙِيُون اَبَرَ آسِري، تاڙا تَنوارِينِ؛
سِپُون جي سَمُونڊَ ۾، نَئين سِجَ نِھارِين؛
پَلَرُ پِيارِينِ، ته سَنگھارَنِ سُکُ ٿِئي.
مينهن کي ماڻهو، هرڻ ۽ مينهون ياد ٿيون ڪن. آڙيون به مينهن جي آڌار آهن ۽ تاڙا پکي تنوارين پيا. سپون، جي سمنڊ ۾ ٿيون گهارين، سي به نت نئون ٿيون واجهائين. سنگهارن کي مينهن جو پاڻي پيار ته منن لاءِ سک (آسودگي) ٿئي.
وائي
مُنھِنجي سَيّدُ سارَ لَهندو؛ موُن کي آهِ اُميدَ اَللھَ ۾.
سَجِدي پئي سُپِرينءَ، زارِيُون زورِ ڪَريِندو؛
اُمَتَ ڪارَڻِ اَحۡمَدُ اُتِ، پَرِمَلُ پاڪُ پِنَندو؛
صُورَ ڌَڪاءُ ٿِيندو، اَکِـيُون سَڀ سِجُ ڪَڍندو؛
ميڙُو ٿِيندو مومِنين، اُتِ مُحَمَّدُ مِيرَ مَلَهندو؛
نفسَاً نفِسِي سڀَڪو ڪَري، داتا دَرِ ڊوڙَندو؛
مُھُتُ ڏيِندُسِ مَولو، اُتِ بَدِيُون بَخِشائِيندو.
پيغمبر ﷺ (قيامت ڏينهن) منهنجي سنڀار لهندو، اها اُميد الله ۾ اَٿم هو محبوب (ڌڻي تعاليٰ) جي اڳيان سجدو ڪري، کيس ڏاڍيون نيزاريون ڪندو، (اُمتين جي گناهن بخشائڻ لاءِ) حضرت محمد ﷺ اُتي پنهنجن پوئلڳن لاءِ شفاعت ڪندو (کين معافي ڏيارڻ لاءِ عرض ڪندو). اسرافيل جي توتاري جو دهشت ڀريو آواز ٿيندو ۽ سج پنهنجي تابش سان اکيون ڪنڍندو. اُتي مومنن جو ميڙو ٿيندو ۽ حضرت محمد ﷺ سرخرو ٿيندو. هر ڪو پنهنجي جان بچائڻ لاءِ ڌڻيءَ در ڊوڙندو. اُتي ڌڻي پيغمبر ﷺ کي مان ڏيندو ۽ هو امتين جا گناهه بخشائيندو.
داستان ٻيو
1
سارَنگَ سائي سِٽَ، جَھڙِي لالِي لاکَ جي؛
اِئَن سي اُٻُنِ اَنگِيا، جِئَن سي چُنيءَ چِٽَ؛
بَرِسيو پاسي ڀِٽَ، ڀَرِيائين ڪُنَ ڪِراڙَ جا.
مينهن کي اهو ئي سينگار آهي. جهڙو لاک جي لالاڻ کي (وڄن جي ڳاڙهي ويس ڏانهن اشارو). ڪڪرن ائين چٽ ۽ رنگ ڪڍيا آهن، جئن رنگين پوتيءَ تي گلڪاريون ٿين. مينهن، ڀٽ (شاهه جي ڀٽ) پاسي وسيو ۽ ڪراڙ ڍنڍ (ڀٽ ڀرسان ڍنڍ) جون ترايون ڀري ڇڏيائين.
2
ڀِرِي ڀِٽَ تي آئِيو، سارَنگُ سُھِجَ مَنجھان؛
کِڙِيُون کَٽَڻَ ھارَ جِئَن، وِڄُون اُتَرَ واءِ؛
سُرَھا سَبِزا ٿِيا، ڊامَڻَ ڊِٻَ ڪَيا؛
پَھرِي پَٽَنِئان، ڀَرِيائِين ڪُنَ ڪِراڙَ جا.
سارنگ، چوڄ وچان ڦري ڀٽ تي آيو. کنوڻيون، اُتر جي هوا سان، کٽڻهار وانگر چمڪيون. ساوا ميدان خوشبوءَ سان واسجي ويا ۽ ڊامڻ گاھ انبار لائي ڇڏيا آهن. مينهن پٽن تان ليٽ کائي، ڪراڙ ڍنڍ جون ترايون ڀري ڇڏيون.
3
ڀَرِيائِين ڪُنَ ڪِراڙَ جا، وُٺو وارِياسو؛
کُڻيـتِيءَ کِنوَڻِ ڪَيو، چَڱو چَؤماسو؛
ماڪاڻِيءَ تان موٽِيو، ڏيئِي پَٻَ پاسو؛
خالِقَ ڪَيو خاصو، چِيھو چُکِيءَ ڪَنڌِيـين.
سارنگ، ڪراڙ جون ترايون ڀريون ۽ ٿر ۾ وسيو. مندائتي وڄ، چڱو چوماسو لڳايو. پٻ جبل جو پاسو وٺي، ماڪاڻيءَ تي لڙي آيو. ڌڻيءَ ٽڪرين ۽ ندين جي ڪنارن تي گهڻو ئي سهڻو گاهه پيدا ڪيو.
4
چِيھو چُکِيءَ ڪُنڌِيـين، ڪَيائِين گَڙَنگَ تي گُلَ؛
ھَڏاڪُٽيان ھَليو، ڀَري تَرايُون تَلَ؛
آندائِين آبَ اُڇَلَ، مَٿي باغَ بَھارَ ٿِي.
سارنگ، ندين ۽ ٽڪرين جي پاسن تي گاھ ۽ گڙنگ واھ جي ڪپن تي گل پيدا ڪيا. هڏا ڪٽ ڳوٺ کان هلي، هيٺانهان پٽ پاڻي سان پر ڪيائين. پاڻيءَ جي اوت ڪيائين ۽ باغن ۾ بهاريون لڳي ويئون.
5
اَڄُ رَسِيلا رَنگَ، بادَل ڪَڍِيا بُرجَنِ سين؛
سازَ، سارَنگِـيُون، سُرَندا، وَڄائي بَرُ چَنگَ؛
صُراحِيُون سارَنگَ، پَلِٽِـيُون راتِ پَڌامَ تي.
اڄ ڪڪرن، پنهنجين چوٽين (وڄن جي شاعن) سان سهڻا رنگ ڪڍيا آهن. سارو ٿر، ساز، سارنگيون، سرندا ۽ چنگ پيو وڄائي (مينهن جي خوشيءَ ۾ ٿري ماڻهو ڀٽن تي طرحين طرحين جا ساز پيا وڄائين.) رات، سارنگ پڌام مٿان صراحيون (وسڪارون) اوتيون آهن.
6
مِينھان ۽ نِينھان، ٻَئي اَکَرَ ھيڪِڙي؛
جي وَسَڻَ جا ويسَ ڪَري، ته ڪَڪَرَ ڪَنِ ڪيِھان؛
بادَلُ ٿي بيِھان، جي آگَمَ اَچَڻَ جا ڪَرِين.
”مينهن“ ۽ ”نينهن“ ٻئي هڪ ئي معنيٰ وارا لفظ آهن. جي سارنگ، وسڻ جا لباس ٿو پهري، ته ڪڪر ريهون ٿا ڪن. (جئن عاشق، معشوق جا ويس ورن ڏسي، آهون ۽ صدائون ڪندو آهي). اي پرين! تون جي اچڻ جا سعيا ڪرين (سانباها ڪرين) ته مان جيڪر ڪڪر ٿي بيهان (بادل وانگر اکين مان آب اوتيان)
7
ڪُڻِڪَنِ ڪانڌُ چِتِ ڪَيو، جُھڙُ پَسِيو جِھڄَنِ؛
وَرَ رِءَ وانڍِيُنِ اَڏِيا، پَکا سي مَ پُسَنِ؛
اُتَرُ ڊاھي اُنِ جا، ته ڪَنھن کي ڪارُون ڪَنِ؛
وارِثُ وَري تَنِ، اَچي شالَ اولو ڪَري.
بيوھ زالون، ڀتارن کي دل ۾ ساريو سڏڪا پيئون ڀرين. ڪانڌن کان سواءِ جي نڌر عورتن پکا اڏيا آهن، سي شل مينهن ۾ نه ڀڄن. جي سندن جهوپڙا، اُتر جو مينهن ڊاهي ڇڏي، ته هو ڪنهن کي پڪارون ڪن. شل سندن ڀتار موٽي اچي سندن پردو ڍڪي.
8
ڪُڻِڪَنِ ڪانڌُ چِتِ ڪَيو، جُھڙُ پَسِيو جُھڻِڪَنِ؛
سُڻِيو رَڙِ رَعِدَ جي، ڪَلِيُون ٿِيُون ڪَنبُنِ؛
ڪَلِيُون ڪِينَ ڪُڇَنِ، ويچارِيُون وَرَنِ ري.
بيوهه زالون، ڀتارن کي دل ۾ ساري، جهڙ ڏسيو، پيئون جهرن. گجگوڙ جو آواز ٻڌي، سندن دل ڪنبيو وڃي. ويچاريون جوانڙيون، ڀتارن کان سواءِ سن ۾ ٿيون گهارين.
داستان ٽيون
1
گَــنَيرَ گَتِ سِکَنِ، چَلَڻَ جي چاهَ پَئِي؛
ھِنڊوا حَيرَتَ ۾ پِيا، لالِي ڪِي لَبَنِ؛
چِمِڪَنِ چوڏَس چَنڊَ جِئَن، وِڄڙِيُون وَھِسَنِ؛
لوچَنِ ٿا، لَطِيفُ چئي، پَسَڻَ لءِ پِرِيَنِ؛
ڪَيسَرَ قرِيبَنِ، سَنباھي ساڻُ کَنيا.
هاٿي جيڪر شوق مان هلڻ جي طرز سکن (بادلن جي سهڻي چال ڏانهن اشارو. سنسڪرت جي ڪوين هاٿيءَ جي رفتار کي ساراهيو آهي). مينهن وسڪارا به عجب ۾ پيا. چپن اهڙي ته سرخي ڪڍي آهي (شاھ وڄ جي چمڪاٽ ۾ پرينءَ جي لبن جي لا لائي ٿو ڏسي) کنوڻيون چوڏس جي چنڊ وانگر چوطرف پيئون ٻهڪن ۽ چمڪن. محبوب، پاڻ سان ڪينسر (زعفران) کڻي هليا آهن (وڄن جي چمڪاٽن ۾ ڪيندري رنگ آهي. شاھ، سارنگ ۾ حقيقي سپرين ٿو پسي.)
2
مندَ ٿِي مَنڊَلَ مَنڊِيا، ڪي اوھِيڙَنِ اوڪَ؛
ڇاڇَرِ ٿِي ڇَنَنِ ۾، مينھِيُون چَرَنِ موڪَ؛
سَرَھِيون ٿِـيُون سَنگھارِيُون، پُويو پائِنِ طَوقَ؛
ميھا، چِڀِڙَ، ڦنگِــيُون، جِتِ ٿِيَنِ سَڀيئي ٿوڪَ؛
لاھِئين مَٿان لوڪَ، ڏولائي جا ڏِينھَڙا.
مينهن جي مند ٿي آهي ۽ سازن جا ساٺ ٿيا آهن ۽ وسڪارن پالوٽ ڪئي آهي. هيٺاهن پٽن تي گاھ ٿيو آهي ۽ مينهون جام چارو ٿيون چرن. سنگهارن جون زالون خوش آهن ۽ گلن جا هار پويو ٿيون پائين. اُت ميها، چڀڙ (متيرا) ۽ کنڀيون، مڙيئي کاڄ ٿا ٿين. تون شل ساري جهان تان ڏکن جا ڏينهن دور ڪرين.
3
مُندَ ٿي مَنڊَلَ مَنڊِيا، تاڙي ڪِي تَنوارَ؛
ھارِيُنِ ھَرَ سَنباھِيا، سَرَھا ٿِيا سَنگھارَ؛
اَڄُ مُنھِنجي يارَ، وَسَڻَ جا ويسَ ڪَيا.
مينهن جي مند ٿي آهي ۽ سازن جا ساٺ ٿيا آهن ۽ تاڙي پکيءَ تنوار ڪئي آهي. هارين پنهنجا هر تيار ڪيا آهن ۽ مالدار خوش ٿيا آهن.اڄ منهنجي محبوب، وسڻ جا لباس پهريا آهن. (شاھ، سارنگ ۽ اُن جي پيدا ڪيل رنگ ۾ حقيقي محبوب جو حسن ۽ جمال ٿو ڏسي.)
4
مُحبَّ مُنھِنجا سُپريِن! آڻيئِي اَللهُ؛
توکي سارِيو ساهُ، اُڪَنڊِيو آھُون ڪَري.
اي منهنجا مٺڙا جانب! توکي شل الله اسان وٽ آڻي. توکي ياد ڪري، اسان جي جان سڪيو صدائون پيئي ڪري.
5
آگَمَ ڪَيو اَچَنِ، سَڄَڻَ سانوَڻَ مِينھَن جِئن؛
پاسي تِنِ وَسَنِ، جي سَڀُ ڄَماندَرُ سِڪِيا.
محبوب، سانوڻ جي مينهن وانگر، جهڙ لايو ٿا اچن. هو اُنهن جي پاسي ٿا وسن، جي ساري ڄمار سندن لاءِ سڪيا آهن.
6
اُوڇڻَ گُھرِجي آجِڪو، جُھوپو سَھي نه سِيُ؛
سُڻائِج سُوَڙَ کي، حالُ مُنھِنجو ھِيُ؛
اَڱڻَ آيو ٿِيُ، ته ڍولِيا! ڪَنھن ڍَنگِ ٿِيان.
مون کي اجهو ۽ سمر گهرجي ۽ منهنجي جهوپڙي سردي نه ٿي سهي سگهي. منهنجي گڻائتي ڀتار کي منهنجو اهو حال ٻڌائج. اي جاني منهنجي اڱڻ ۾ پيهي اچ ته ڪنهن حال ٿيان.
7
ڪانڌَ! تُنھنجي پاندَ ري، سَنجھي سيءَ مَران؛
ڪامِلَ! ڪَپاھُنَ ۾، پيئِي ٺارَ ٺَران؛
تارِيءَ تو تَران، جِئَن وَرُ وِھاڻِيءَ وارِئين.
اي ڀتار! تنهنجي پلاند (پناھ) کان سواءِ سنجها جو سيءَ ۾ ٿي مران. اي ڪامل! هنڌن سيءَ ۾ پيئي ٿڌي ٿيان. تنهنجي آسري تي ٿي تڳان ته من ڀتار آسر جو موٽائي آين.
8
ڪانڌَ! تُنھنجي پاندَ ري، سيءَ مَران سَڀِ راتِ؛
ڪامِلَ! ڪَپاھُنِ ۾، جَھپَ نه اچي جھاتِ؛
اَچِين جي پِرڀاتِ، ته آئُون سِيُّ نه سارِيان.
اي ڀتار! تنهنجي پلاند (پناھ) کان سواءِ سنجها جو سيءَ ۾ ٿي مران. اي ڪامل! هنڌن ۾ مون کي رات جو جهوٽو نه ٿو اچي. تون جي اسر جو پيهي اچين، ته مان جيڪر سيءَ ئي ڀلجي وڃان.
داستان چوٿون
1
سَڄَڻَ سانوَڻَ مِينھَن جِئَن، جُھڻِڪَنِ پاسي جھوڪَ؛
ڏِيندا پاهُ پَٽَنِ کي، مَنجھان مِينھَن موڪَ؛
لَسَ پِيارِينِ لوڪَ، آگَمَ ڪَيو اَکِيُنِ سين.
پرين، سانوڻ جي مينهن وانگرم، جهوڪ طرف رم جهم ٿا ڪن. هو پٽن کي برسات وسيلي جام پاڻي ڏيئي، اُت رنگ (گاھ) رچائيندا. هو نيڻن مان وسڪار ڪيو جهان کي صاف پاڻي ٿا پيارين.
2
واھُندان وِڄُون ٿِـيُون، کِڙِيُون ڏَنھن کَنڀاتَ؛
ڪُنڍِيُون ڪاھي گَسِ ڪَرِيو، وَڇُون ڪَرِيو واٽَ؛
سَنگھارَنِ سُکُ ٿِيو، لَٿِي اُڃُ اُساٽَ؛
جُھڙُ ڦُڙُ ڏيئي جھاتَ، پُسائِينديُون پَٽـيُون.
اولهه جي هوا سان کنوڻيون ظاهر ٿيون ۽ کنڀات طرف چمڪاٽ لاتائون. مينهون ڪڍي، پيچرن تي ڪريو (ته چراگاھ ۾ چرن). مالدارن لاءِ سک ٿيو ۽اُڃ اُساٽ لٿي. جهڙ ڦڙ جهٽڪو ڏيئي. ميدانن کي پسائينديون. (ريج ڏينديون). (وڄون، مينهن کي آڻي، پٽن کي سائو ڪنديون).
3
سَڄو صافُ نه اُڀِري، سَرِلي وِچان سِجُ؛
مُنھُن چَڙِھيو ماڙھن کي، ڏِئي وڌايُون وِڄُ؛
ھِنئَڙا! کَپُ مَ کِجُ، سِگھا مِلَندَءِ سُپِرين.
سج، جهڙ جي اندران، سڄو ۽ چٽو نه ٿو اُڀري. کنوڻ، پنهنجو ديدار پسائي، ماڻهن کي مبارڪون پيئي ڏئي، اي دل! تون ڳڻتيءَ ۾ نه ڳر ۽ جهڄ، ڄاڻ جانب ملندءِ.
4
ڍَٽِ ڍَرِي پَٽِ پيئِيُون، ٿِيا وَلھارَنِ وِيَ؛
سِڄُ، چَنڊُ نه پاڙِيان، سيڻَنِ جي شَبِيہَ؛
جي جانِي اَندَرِ جِيءَ، سي پِرِين پيھِي گَھرِ آئِيا.
وڄڙيون (برساتون) ڍٽ (ٿر) ڏانهن لڙي، پٽن تي وسيون ۽ ميدانن ۾ ساوڪون لڳي ويئون. پرينءَ جي چهري سان، سج ۽ چنڊ کي مٽ نه ڀانيان. جي محبوب، اندر ۾ ياد هئا، سي گهر ۾ پيهي آيا.
5
ڍَٽِ ڍَري پَٽِ پيئِيُون، وِڄُنِ ڪَيا ڌَرَمَ؛
واحِدَ وَڏائِي ڪَيا، ڪُنڍِنِ ساڻُ ڪَرَمَ؛
سَنگھارَنِ شَرمَ، رَکُ مُنھنجا سُپِرين!
وڄڙيون (برساتون) ڍٽ (ٿر) ڏانهن لڙي، پٽن تي وسيون ۽ وڏا پڃ ڪيائون (سخاوتون ڪيائون) ڌڻيءَ مينهن سان وڏيون ٻاجهون ڪيون. اي محبوب! تون سنگهارن جي لڄ رکج. (کين آسودو رکج ۽ بک بيحاليءَ کان بچائج)
6
موٽِي مانڊاڻِ جِي، واري ڪَيائِين وارَ؛
وِڄُون وَسَڻ آئِيُون، چَؤڏِس ۽ چَوڌارِ،
ڪي اُٿِي ويئِيُون اِسِتَنبولَ ڏي، ڪي مَڻِـيُون مَغرَبَ پارَ؛
ڪي چِمِڪَنِ چِينَ تي، ڪي لَهَنِ سَمَرِقَندِيُنِ سارَ؛
ڪي رَمِي ويئِيُون رومَ تي، ڪي ڪابُلَ، ڪي قَنڌارَ؛
ڪي دَھلِيءَ، ڪي دَکَنِ، ڪي گُڙَنِ مَٿي گِرِنارَ؛
ڪَنھِين جُنبِي جيسَلمِيرَ تان، ڏنا بيڪانِير بَڪارَ؛
ڪَنھِين ڀُڄُ ڀِڄائِيو، ڪَنھِين ڍَٽَ مَٿي ڍارَ؛
ڪَنھِين اَچي اَمرَ ڪوٽَ تان، وَسايا وَلھارَ؛
سانئِيَمِ! سَدائِين ڪَرِين، مَٿي سِنڌُ سُڪارَ؛
دوسَ! مِٺا دِلدارَ، عالَمُ سَڀِ آبادِ ڪَرِين.
ڌڻيءَ وري جهر ڦڙ جي وسڪار لاتي. کنوڻيون چوطرف مينهن وسائڻ آيون. ڪي استنبول (ترڪيءَ جي تخت گاھ) ڏي اُٿي ويئون ۽ ڪي اولھ طرف (مغرب يعني يورپ) روانيون ٿيون. ڪي چين ولايت مٿان ٿيون چمڪن ۽ ڪي سمرڪند (سمر ڪند جي ماڻهن) جي سنڀار ٿيون لهن. ڪي روم ڏانهن هلي ويئون، ڪي قابل ڏانهن، ڪي قنڌار ڏانهن. ڪي دهليءَ ويئون، ڪي دکن ڏانهن، ڪي گرنار مٿان ٿيون گجن. ڪنهن بارش جيسلمير مٿان جوش مان وسائي بيڪانير مٿان وسڪارون لاتيون. ڪنهن ڀڄ شهر کي پسايو ۽ ڪنهن ڍٽ (ٿر) ڏانهن لاڙو ڪيو. ڪنهن امر ڪوٽ مٿان اچي ساوا پٽ آباد ڪيا. اي منهنجا سائين! تون شل هميشہ سنڌ مٿان سڪار ڪرين! اي منهنجا مٺا دوست دلدار! تون شل ساري جهان کي آباد (سکيو ستابو) ڪرين! (هتي شاھ، سنڌ جي حب سان گڏ، ساري جهان لاءِ قرب جو اظهار ڪيو آهي. سندس دل ۾ ساري عالم لاءِ درد هو ۽ هتي ان جي آسودگيءَ لاءِ ڌڻيءَ در وينتي ڪئي اٿس.)
7
موٽِي مانڊاڻِ جِي، جُڙي ڪَيائِين جوڙَ؛
وِڄُون وَسَڻَ آئِيُون، ٻَہِ ٻَہِ ٻَڌائُون ٻوڙَ؛
اَنَنِ جا عالَمَ ۾، لَکين ٿِيا کوڙَ؛
سارَنگَ لاتي سوڙَھ، ساندَهِ سُھائو ٿِيو.
وري جهڙ ڦڙ جو سعيو ڪري، قدرت ۾ رونق لاتائين. وڄون مينهن وسائڻ آيون ۽ واھ! واھ! پاڻيءَ جي اٿل ڪري ڇڏيائون. جهان ۾ انن جا لکين انبار لڳي ويا. مينهن تنگي دور ڪئي ۽ هميشہ لاءِ سوجهرو (سک ۽ سهانگيءَ جو اجالو) ٿيو.
8
حُڪُمُ ٿِيو بادَلَ کي، ته سارَنگَ ساٺَ ڪَجَنِ؛
وِڄُون وَسَڻَ آئِيُون، ٽَہَ ٽَہَ مِينھَن ٽِمَنِ؛
جِنِ مَھانگو لَهِي ميڙيو، سي ٿا ھَٿَ ھَڻَنِ؛
پَنجَنِ مَنجھان پَندِرھَن ٿِيا، اِئَن ٿا وَرِقَ وَرَنِ؛
ڏُڪارِيا ڏيہَ منا، شالَ مُوذي سَڀُ مَرَنِ؛
وَرِي وَڏي وَسَ جُون، ڪَيُون ڳالِھيُون ڳَنوارَنِ؛
سَيّدُ چوي سَڀنِ، آهِ توهِ تُنھنجِي آسِرو.
ڪڪرن کي امر (الاهي حڪم) ٿيو ۽ مينهن جا سانباها ڪجن. وڄون برسات وسائڻ آيون، مينهن ڌما ڌم پيا وسن. جن (واپارين) ان مهانگو خريد ڪري، سانڍي رکيو، سي هاڻ پڇتائين ٿا. پنجن مان پندرهن ٿي ويا (اگهه ٽيڻو رٿي ويٺا)، ائين سندن بندين جا پنا ٿا اٿلن. شال سڀ ڏڪاري ۽ مڙيئي موذي ملڪ مان نابود ٿي وڃن. ڳنوارين وري وڏي وسڪاري جون ڳالهيون ڪيون آهن. شاھ صاحب ٿو چوي ته ”اي ڌڻي! مڙني لاءِ تنهنجي مهر ئي آڌار آهي.“ (ڏسجي ٿو ته اُنهيءَ زماني ۾ به خلق واپارين جي آزمايل هئي.)
9
اَندَرِ جُھڙُ جُھورِ وَھي، ٻَھَرِ ڪَڪَرُ نه ڪوءِ؛
وَسائِيندي وِڄُڙي، حُبَّ جنِين کي ھوءِ؛
لالَنُ جنِين لوءِ، تن اوڪاڻِين نه اَکــيُون.
عاشق جي اندر ۾ جهڙ گهاٽو بيٺو آهي، ٻاهران ڪوبه ڪڪر نه ٿو ڏسجي، جن کي محبت آهي، تن مٿان وڄڙي (عشق جي کنوڻ) مينهن وسائيندي. (سندن اکين مان آب جاري ڪرائيندي). جن جي مڪان ۾ محبوب آهي، تن جون اکيون سُڪن نه ٿيون.
10
آگَمِجِي آئِيُون، اُتَران ڪَري اُورِ؛
جي پِرين ھُئَڙا ڏُورِ، سي مُون کي مِينھَن ميڙيا.
برساتون جهڙ لائي، اُتر کان ميڙ ڪري آيون. جي جاني پري هئا، سي سارنگ مون کي ملايا. (مينهن ۾ محبوب ياد ٿو اچي ۽ پوءِ دوريءَ جو حساب ميسارجيو وڃي.)
وائي
آئِي مُندَ مَلارَ، آئون کُھِنبا ڪَندِيَسِ ڪَپِڙا؛
وَسَڻَ جا ويسَ ڪَيا، اَڄُ مُنھنجي يار؛
لارَ لائِيندي وَڇُڙا، ڀِنَڙَسِ ڀَنڀا وارَ؛
پَکي آءُ پِريِن تُون، لَہُ مُنھنجِي سَيّدُ! سارَ.
سارنگ جي رت آئي آهي، مان ڳاڙها ڪپڙا پهرينديس. (کهنبو، شاديءَ جو ويس آهي.) اڄ منهنجي جانب، وسڻ جا لباس پهريا آهن. (حقيقي محبوب، مينهن جي صورت ۾ ديدار ڏنو آهي.) وڇڙن کي چڙيون ٻڌندي، سندس ڪارا گهنڊيدار وار مينهن ۾ پسي پيا. (نو ورني سنگهارڻ ڏانهن اشارو.) اي جانب! منهنجي جهوپڙيءَ ۾ اچ. اي نبي سڳورا! اچي منهنجي سنڀار لھ.