سُرُ آسا
1
لوچان ٿِي لاحَدَ ۾، هادِيءَ لَهان نَه حَدُّ؛
سُپيرِيان جي سُونهَن جو، نَڪو قَدُ نَه مَدُّ؛
هِتِ سِڪَڻُ بي عَدَدُّ، هُتِ پِرِينءَ پَرِوا ناهِ ڪو.
لامڪان ۾ ڳوليان ٿي، پر ڪامل رهبر جي ڪا حد ئي ڪانه ٿي لهي سگهان. محبوب جي حسن جو ڪو حساب يا حد ئي ناهي. هت (عاشق جي اندر ۾) بي حد سڪ آهي، هت معشوق کي ڪا پرواھ ئي ناهي.
2
”آئُون“ سين اُنَ پارِ، ڪَڏِهن تان ڪونَه پِيو؛
”اِنَّ اللهَ وِتۡرٌ يُّحِبُّ الۡوِتۡر“، نيئِي ٻِيائِي ٻارِ؛
هيڪِڙائِيءَ وَٽِ هارِ، هَنجُون جي هُئَڻَ جُون.
خوديءَ سان هن طرف (روحانيت ڏانهن) ڪڏهن به ڪونه پهتو. ”الله هڪ آهي ۽ کيس هيڪڙائي وڻندڙ آهي.“ تون دوئي (ٻيائيءَ) کي جلائي خاڪ ڪر. هيڪڙائيءَ وٽ خوديءَ جا ڳوڙها ڳاڙ.
3
ٻَنِ! ٻِيائِي، سُپِرِين! پاڻان مُون کي پَلِ؛
”آئُون“ اورِيان جَھلِ، توکي رَسي ”تو“ ڌَڻِي.
اي محبوب! کہ پوي دوئي. مون کي خوديءَ کان روڪي وٺ. تون منهنجي خوديءَ کي اوريان ئي (ڌريان ئي) اچي پل. اي ڌڻي! تنهنجي هستي توکي ئي جڳائي.
4
هُو پِڻُ ڪونهي هِنَ ري، هِيُ نَه هُنَهان ڌارَ؛
”اَلۡاِنۡسَانُ سِرِّيۡ وَ اَنَا سِرُّهٗ“، پَرُوڙِج پَچارَ؛
ڪَندا وِيا تَنوارَ، عالِمَ عارِفَ اَهڙِي.
هو يعني ڌڻي، هن يعني انسان يا سندس وجود کان جدا ناهي ۽ هيءُ يعني انسان، هن يعني ڌڻيءَ کان الڳ ناهي. ”انسان منهنجو ڳجھ آهي ۽ مان سندس ڳجھ آهيان.“ (ڌڻي ٿو فرمائي): اها وائي سمجھج، سچي ڄاڻ وارا درويش اها لات لنوندا ويا.
5
جان جان پَسِين پاڻَ کي، تان تان ناهِ نِمازَ؛
سَڀِ وِڃائي سازَ، تِهان پوءِ تَڪبِيرَ چَئو.
جيسين پاڻ کي ٿو ڏسين (جيسين پنهنجي هستيءَ کي الڳ ٿو سمجهين)، تيسين تنهنجي نماز بحال ناهي. سڀيئي حيلا وسيلا وڃائي، (ڌڻيءَ ۾ محو ٿي)، پوءِ ڌڻيءَ جي وڏائي جو نعرو هڻ (پوءِ ”الله اڪبر“ چؤ).
6
جان جان پَسِين پاڻَ کي، تان تان ناهِ سُجُودُ؛
وِڃائي وُجُودُ، تِهان پوءِ تَڪبِيرَ چَئو.
جيسين پاڻ کي ٿو ڏسين، تيسين تنهنجو سجدو روا ناهي. پنهنجي هستي وڃائي، پوءِ ڌڻيءَ جي وڏائي جو نعرو هڻ.
7
نابُودِيءَ نيئِي، عَبۡدَ کي اَعلىٰ ڪَيو؛
مُورَتَ ۾ مَخفِي ٿِيا، صُورَتَ پِڻُ سيئِي؛
ڪَبِي اِتِ ڪيهِي؟ ڳالِھه پِرِيان جي ڳُجَھ جِي.
نيستيءَ (پاڻ وڃائڻ)، ٻانهي يعني انسان کي وڏي مرتبي وارو ڪيو. اُهي هر روپ ۾ به لڪل آهن، اصلي صورت به پاڻ آهن. هتي محبوب جي راز جو ڪهڙو ذڪر ڪبو؟ (زبان کي ڪهڙي طاقت جو انهيءَ ڳجهارت جو بيان ڪري سگهي؟).
8
جن وِڃايو وُجُود کي، سي فانِي ٿِيا ”فِي اللهَ“ ۾؛
نه تِنِ قِيامُ نَه قُـعُودُ ۾، نه ڪو ڪَنِ سُجُودُ؛
جيلان ٿِيا نابُودُ، تيلان گَڏِيا بُودُ کي.
جن پنهنجي هستي کي فنا ڪيو، سي ڌڻيءَ محو ٿي ويا. هنن لاءِ نه نماز ۾ وهڻ ضروري آهي، نه بيهڻ. نڪي هن لاءِ سجدو ضروري آهي. جنهن صورت ۾ هو وڃي سچي هستيءَ کي رسيا. (ڌڻيءَ سان هڪ ٿي ويا.)
داستان ٻيو
1
اُڀِرَنۡدي ئِي سِجِ، پِرِين جي نه پَسَندِيُون؛
ڪَڍِي ٻيئِي ڏِجِ، اَکَڙِيُون ڪانگَنِ کي.
سج اڀرڻ سان، جي اکيون محبوب کي نه ڏسن، سي ٻئي ڪڍي کڻي ڪانون حوالي ڪج.
2
نيرانا ئِي نيڻَ، نيئِي آڇِ پِرِيُنِ کي؛
سَتَرِ کاڌا کيڻَ، جه ڏِٺو مُنهُن مَحۡـبُوبَ جو.
نيرائي پنهنجيون اکيون کڻي محبوب جي حوالي ڪر، جڏهن پرينءَ جي منهن جو ديدار ٿيو، تڏهن ڄڻ ستر طعام کاڌا ويا.
3
تِنِ نيڻَنِ ڪِي نيرانِ، جِنِ ساجُھرُ سيڻَ سانڀيٽِيا؛
جِيءَ، جُسي ۽ جانِ، ڪَرَ حُضُورِي حَجُّ ڪَيو.
انهن اکڙين نيرن ڪئي، جن اسر جو ئي پرينءَ جو درشن ڪيو. جيءَ، جسي (بدن) ۽ جان، ڄڻ حج ڪيو. (محبوب جو ديدار تن، من ۽ روح لاءِ وڏو حج (حج اڪبر) آهي.)
4
اَکِـيُون عَلَي الصَّباح، دوستُ ديکَڻَ آئِيُون؛
اُڀِيندِيُون اَرِداسَ ۾، ٻِي نه ڪَندِيُون ڪاءِ؛
رَچَندِيُون رِءَ پاهَ، پَرِچَندِيُون پِرِينءَ سين.
اکيون اسر جو، محبوب ڏسڻ آيون، اهي ارداس (بندگيءَ) ۾ اڀيون ٿي بيهنديون ۽ ٻي ڪار نه ڪنديون. اُهي بنا ڪنهن رنگ جي، رڱبيون ۽ محبوب سان رهاڻ ۾ محو رهنديون.
5
وَسَنِ ۽ وَهسَنِ، ڏيهاڙِي ڏِسَڻَ لَءِ؛
ڏِسِي ڏِسِي آئِيُون، توءِ تَلاشُون ڪَنِ؛
ڍاپِيو نه ڍاپَنِ، پَسَڻَ مَنجھان پِرِينءَ جي.
اکيون، محبوب کي ڏسڻ لاءِ ڏهاڙي هنجون ٿيون هارين ۽ سرهيون ٿيون ٿين. اُهي پرينءَ کي ور ور ڏسي آيون ته به وتن ڳولائون ڪنديون. هو دلبر جي ديدار مان نه ڍاپيو نه ڍاپن.
6
اَکَڙِيُون اَکَڙِيُنِ تي، ڏَمَرَ ڏوسَ ڪَرِينِ؛
جيلانہَ سِڪَڻُ سِکِـيُون، تيلانہَ دَعوىٰ مَنجِھ دَڙِينِ؛
کِلَنِ ۽ کَرِينِ، رُسَنِ پَرۡچَنِ پاڻَ ۾.
اکڙيون اکڙين تي ڪاوڙ ۽ عتاب ڪن. جنهن صورت ۾ عشق ڪرڻ سکيون آهن، تنهن صورت ۾ معاملي ۾ هڪ ٻئي سان تکو ٿيو پون. اُهي پاڻ ۾ کلن ۽ بگڙجن، رسن ۽ پرچن ٿيون (محبتين جون اکيون پاڻ ۾ ڳالهائينديون آهن: جيڪي سندن من ۾ هوندو آهي، سو سندن اکين مان ظاهر ٿيندو آهي. محبتي جهيڙو ڪن ته اکين سان، جي محبت ڪن ته به اکين سان.)
7
اَکِيُنِ کي آئُون، جان ڪِي جُھلُون پائِيان؛
لوڪُ لَتاڙي نِنڊَ ۾، ساڄَنُ سوٺائُون؛
مُون کي مارِيائُون، پاڻَ پَرِچِي آئِـيُون.
اکين کي آئون ڪيتريون به روڪون وجهان. ننڊ ۾ جهان لتاڙي، وڃي پرين لڌائون. مون کي فراق ۾ ماريائون، پر پاڻ وصل ماڻي راضي ٿي آيون. (پاڻ ته ننڊ ۾ پرين ڏسي آيون، پر منهنجي دل وجهلندي وتي.)
8
اَکِيُنِ پَنهَنجِي مَتِ، پاڻَ سين پاڻَهِين ڪَئِي؛
اُتي وَڃِي لَڳِـيُون، جِتي جانِ کَـپَتِ؛
نَه ڪا ڳالِھ نه ڳَتِ، جِيَّ ڏِني رِءَ نه جُڙي.
اکين پاڻ ۾ پاڻيهي پنهنجي مصلحت ڪئي، اُتي وڃي محبت اڙايائون، جتي جان جو جوکو آهي. (جتي جان وڃائڻي آهي). اُتي ٻي ڪا ڳالھ ٻولهه يا سڌ سماءُ ناهي. جان ڏيڻ کان سواءِ، سودو نه ٿو ٺهي.
9
اَکَڙِيُنِ آرو، مُونهان پُڇِي نه ڪَيو؛
اُتي وَڃِي اَڙِيُون، جِتي چَوَڻَ نه چارو؛
هِينئَڙو ويچارو، واٽُون جَھلِيو وِجُھلي.
اکڙين مون کان پڇي، محبت نه اڙائي، اتي وڃي گرفتار ٿيون، جتي ڇوٽڪاري جي نه وائي، نه واٽ، ويچارو هنئون، پرينءَ جون راهون جهليو، پيو جهڄي ۽ ڳري.
10
اَکِ اُلِـٽِي ڌارِ، وَنءُ اُلِٽو عامَ سين؛
جي لَهِوارو لوڪُ وَهي، تُون اُوچو وَھُ اوڀارِ؛
مَنجھان نُوچَ نِهارِ، پُرُ پُٺِيرو پِرِينءَ ڏي.
اک ابتي اختيار ڪر ۽ عام ماڻهن جي ابتڙ هل (جيئن ماڻهو دنيا کي ٿا ڏسن، تئن تون نه ڏس ۽ جئن هو دنيا ۾ ٿا هلن، تئن تون نه هل). جي ماڻهو لهوارو وهن (دنيا جي وهڪري ۾ لڙهن) ته تون اوڀارو تر. کتل نظر سان نهار ۽ پٺڀرو ٿي پرينءَ ڏانهن پنڌ ڪر.
11
تان جي ٿِيَنِ سامُهان، پُٺِيرا سُونهَنِ؛
سَنئون وَرائي سُپِرِين، مُنهُن جي مانڏي ڪَنِ؛
رَڳُون سَڀِ رَچَنِ، تَنَ ۾ تازائِي ٿِئي.
محبوب، پٺيرائي سونهن پيا، پر جي سامهون ٿين ۽ منهن ورائي مون ڏانهن ڪن ته منهنجون سڀ رڳون رچي لال ٿين ۽ جسم ۾ تازگي اچي وڃيم.
12
اَکِـيُون سي ئِي ڌارِ، جِنِ سان پَسِين پِرِينءَ کي؛
ٻِئي ڏانهن ڪِيمَ نِهارِ، گَھڻو رِيسارا سُپِرِين.
اکيون اهيئي اختيار ڪر، جن سان رڳو محبوب کي ڏسين. ٻئي ڏانهن نطر نه وراءِ. پرين نهايت غيرت وارا اٿيئي.
داستان ٽيون
1
ديکُ مَ تُون سين تَنِ، هِي جي مَجازِياڻِـيُون مُنهَن ۾؛
ڪِينَ نه سُڃاتو سُپِرِين، نِهاري نيڻَنِ؛
پِرِين سي پَسَنِ، ٻَـئِي جنِين ٻُوٽِـيُون.
تون انهن مجازي اکين سان نه ڏس. جي منهن ۾ اٿيئي. جسماني اکين، نظر ڪري، حقيقي محبوب کي ڪين پروڙيو. پرين (حقيقي محبوب) اُهي ٿا ڏسن، جن ٻئي اکيون بند ڪيون.
2
مَجازِي مَ مَٽِ ڪَرِ، ڀَنڀِيُون اِئَن نه ڀيرِ؛
پُڇِي ٿِئين ته پيرِ، هارِي! حَقِيقِيءَ جي.
مجازي اکين کي سڄڻ نه ڪر، اهي ڪاريون اکيون ائين نه ڦيراءِ. اي ڪم عقل! تون پڇا ڪري، حقيقي محبوب جي پنڌ ۾ نه ٿي پوين!
3
سَنئِين سُونهائي سَڀَڪا، ڪا مُون مُنجھائي؛
طَلَبَ ۽ تَحۡصِيلَ، اورِيان ئِي آهي؛
مان تَنُ تِتِ لائي، جِتِ آهِ نه ناهِ ڪا.
سنئين واٽ تي هر ڪا سونهپ (رهبري) ٿي ڪري، پر مون کي ڪا منجهائي ڏيکاري. جستجو يا تلاش ۽ حاصلات، اهي ٻئي اوريون منزلون آهن. مون اتي جيءُ اڙايو آهي، جتي نه ”آه“ آهي، نه ”ناه“ (جتي دنيا جا ضد ناهن.)
4
جِتِ آهِ نه ناهِ ڪا، اِيُ خاڪِيءَ جو خِيالُ؛
جانِبَ جو جَمالُ، پَسَڻان ئِي پَري ٿِيو.
جتي نه ”آه“ آهي، نه ”ناه“، اهو به خاڪ مان ٺهيل انسان جو خيال آهي. محبوب جو حسن پسڻ کان ئي پري آهي.
5
جان تَنُ ڪَيوءِ نه تِيئَن، سوئيرِيان ئِي سَنِهڙو؛
پِرِين پائِيندا ڪِيئَن، توکي اَکَڙِيُنِ ۾؟
جيسين پنهنجو بدن اهڙو نه ڪيو اٿيئي، جو سُئيءَ کان ئي سنهڙو ٿئي، تيسين پرين توکي پنهنجين اکين ۾ ڪيئن پائيندا.
6
اَکِيُنِ ۾ ٿِي ويھُ، ته آئُون واري ڍَڪِيان؛
توکي ڏِسي نه ڏيھُ، آئُون نه پَسان ڪِي ٻِيو.
اي پرين! تون اچي منهنجي اکين ۾ ٿي ويهه ته مان انهن کي وارائي پوري ڇڏيان. تون کي جهان نه ڏسي ۽ مان تو بنا ٻيو ڪي به نه ڏسان.
7
کَرَ کي کَـپُرُ کاءِ، نانگُ مَڻِيارو نِڪرِي؛
اُڀو جو اوناءِ، سُرِ پُرِ سَندِي سَڄَڻين.
کر (رقيب يا حاسد) کي شل کپر (زهري نانگ) يا مڻ وارو ڪاريهر (واسينگ) نڪري کائي ، جو لڪي بيٺو محبوبن جي جهيڻي گفتار ٻڌي.
8
سَڄَڻَ سَنئِيُون ڪَنِ، لوڪان ليکي وِنگِــيُون؛
سَندِي سُپِرِيَنِ، پَرِ پَرُوڙَڻُ ڏاکڙو.
محبوب، سڌا ڪارج پيا ڪن، پر ماڻهن جي ليکي اهي ڏنگا ڪارج آهن. محبوب جي ڳجهارت سمجهڻ مشڪل مسئلو آهي.
9
حوصِلو حَيرَتَ ۾، ڪَري ڪِينَ دَرَڪُ؛
جو حُسُنَ سَندو حَقُّ، سو ڪُورُ پَرُوڙي ڪِينَ ڪِي!
انساني عقل، حيرت ۾ وڃي ( جتي محبوب جو بي انتها حسن آهي) ڪجهه به نٿو سمجهي، جو حقيقي حسن جو سچو املهه آهي، تنهن کي انڌو (انساني عقل) نٿو سڃاڻي سگهي.
10
حوصِلو حَيرَتَ ۾، وَڃِي ٿِيو ويڇُون؛
مُحَبَتَ جُون ميڇُون، ڪُورُ پَرُوڙي ڪِينَ ڪِي.
انساني عقل، حيرت ۾ وڃي منجهي حيران ٿيو. محبت جو اشارو، انڌو سڃاڻي نه ٿو سگهي. (حقيقي عشق جي پروڙ انڌي عقل کي ناهي.)
11
مُئي هاٿِيءَ تي مامِرو، اَچِي ڪَيو اَنڌَنِ؛
مَناڙِينِ هَٿَنِ سين، اَکِئين ڪِينَ پَسَنِ؛
”فِي الۡحَقِيۡقَتَ“ فِيل کي، سَڄا سُڃاڻَنِ؛
سَندِي سَرۡدارَنِ، بَصِيرَتَ بِينا ڪَري.
مئل هاٿيءَ تي اچي انڌن تڪرار ڪيو. هو هٿن سان پيا ڇهن ۽ اکين سان ڏسن نه ٿا. در حقيقيت هاٿيءَ کي اکين وارا ئي سڃاڻي ٿا سگهن. روحاني سردارن جي نظر ئي اسان کي ڏسندڙ ٿي بنائي. (سچ کي رواجي انسان اهڙو پروڙين، جهڙو انڌا مئل هاٿيءَ کي. انڌا رڳو ان کي هٿن سان ڇهي، ان جي ڪنهن عضوي جو بيان ڪندا ۽ سو به غلط، روحاني رهبر ئي اسان کي سچي نظر ڏيئي ٿا سگهن.)
وائي 1
مُنهَن مَنجِھ خَلِيلُ، اَندَرِ آذَرُ آهِئين.
سَڌَ مَ ڪَر صِحَّتَ جِي، اَڃا تُون عَلِيلُ؛
نالو ناهِ نِفاقَ جو، جِتي رَبُّ جَلِيلُ؛
مُنهَن ۾ مُسَلمانُ تُون، قَلۡبُ تان قَلِيلُ؛
والِيءَ جي وِصالَ ۾، دوئِي ناهِ دَلِيلُ؛
اَلا! عَبۡدُاللَّطِيفُ چَئي، سَچو رَکائِجُ سِيلُ.
صورت ۾ ابراهيم خليل (خدا جو دوست آهين، پر اندر ۾ آذر (بت پرست) آهين. تون سچي صحت (سچ پروڙڻ) جي خواهش نه ڪر، اڃا تون بيمار (اخلاقي اگهو) آهين. جتي جلال وارو ڌڻي آهي، تتي ناسازيءَ جو نالو به ناهي. تون منهن ۾ مسلمان آهين، پر دل تنهنجي تنگ آهي (تون تنگدل آهين). ڌڻيءَ جي وصل جي راھ ۾، ٻيائي رهبر ناهي. (جي ڌڻيءَ جو وصال ماڻڻ ٿو چاهين ته ٻيائيءَ کي پنهنجو رهبر نه ڪر). اي الله! تون مون کان سچو اخلاق اختيار ڪرائج.
وائي 2
مَؤتَ مُندَ نه آهي، تائِبَ ٿِيو تَڪِڙا.
”عَجِّلُوۡا بِالتَّوۡبَةِ قَبۡلَ الۡـمَوۡتِ،“ ويھُ تُون ويرَمَ لائي؛
پِرِيان ڪارَڻِ پاڻَ کي، سِگھو ويھُ سَنباهي؛
اَجَلُ اَسارَنِ کي، ڪامَ وَٺِي ٿو ڪاهي؛
وِڌائِين وَڍَڻَ لَءِ، ڳَنُ ڪُهاڙِيءَ پاهي؛
عِمارَتُون اَنڌَنِ جُون، ڊاهِيو ٿو ڊاهي؛
نِبا گھوٽَ گَھرَنِ ڏي، ڪَنهن وَڏِيءَ ويرَ وَناهي؛
اُتي، عَبۡدُاللَّطِيفُ چَئي، بِنا ڪَفَنَ پَراهي.
موت جي وقت جي ڪل ئي ڪانهي، ترت توبھ تائب ٿيو. ”موت کان اڳي، توبھ جي تڪڙ ڪريو.“ تون انهيءَ ۾ دير وجهي نه ويھ. پاڻ کي محبوب لاءِ ترت تيار ڪري ويھ. موت ويسرن کي چهو هڻي، ڪاهي ٿو وڃي. سر ڪپڻ لاءِ ڪهاڙيءَ جي پاهي ۾ ڳن وڌائين. (موت، ماڻهن جي سر ڪپڻ لاءِ، ڪهاڙي تيار ڪيو بيٺو آهي). موت انڌن (اخلاقي انڌن) جا مانڊاڻ ڊاهيو پٽ ٿو ڪري. گهوٽ (سچا انسان) ڪنهن موچاريءَ مهل، پرڻائي، گهرن (عرش جي مڪانن) ڏانهن نيا ويندا. عرش ۾ ڌڻي اُنهن کي بنا ڪفن، نوراني پوشاڪ ٿو پهرائي.
داستان چوٿون
1
مَحرُومَ ٿِي مَرِي وِيا، ماهِرَ ٿِي نه مُئا؛
چِڙِيءَ جِيئَن چُهِنجَ هَڻِي، لَڏِيائُون لُئا؛
حُبابَ ئِي هُئا، اِنهِيءَ واديءَ وِچَ ۾.
هُو نااميد ٿي مري ويا ۽ ڪامل ٿي نه مئا. (وڏا عارف به حق کي پوري طرح پروڙي نه سگهيا ۽ انهيءَ نااميديءَ ۾ ئي گذاري ويا.) جهرڪيءَ مثل چهنب هڻي گاھ جي گڏي مان لڏيائون. انهيءَ ماٿريءَ ۾ (دنيا ۾) هو بلبلا (ڦوٽا پاڻي) هئا.
2
اَسِين سِڪُون جن کي، اَسِين پُڻِ سيئِي؛
”لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُوۡلَدۡ“، وَنءُ اوڏانهِين پيهِي؛
تِهان مَنجھيئِي، پارِکَ! پَرِکِجِ حَقَ کي.
اسين جن لاءِ سڪون ٿا، سي پاڻ ئي آهيون. (جنهن ڌڻيءَ لاءِ اسين سڪون ٿا، سو اسان ۾ ئي سمايل آهي.) ”نڪي هو ڄڻي ٿو، نڪي پاڻ ڄائو آهي:“ تون انهيءَ طرف پيهي وڃ (انهيءَ راز ۾ غرق ٿيءُ). اي پارکو! اُتان ئي اندران حق (ڌڻيءَ) کي سڃاڻج.
3
ڏِسَڻُ ڏِسِين جي، ته هَمہَ کي حَقُّ چَئِين؛
شارِڪَ! شَڪُ مَ ني، اَنڌا! اِنهِيءَ ڳالھِ ۾.
جي سچو ڏسڻ (سچي نظر سان) ڏسين ته سڀني کي حق (ڌڻي) چوين. اي شرڪ ڪندڙ! اي انڌا! تون انهيءَ ڳالھ ۾ ڪو گمان نه آڻ. (انسان جي اندرين اک بيدار هجي ته هر هنڌ ۽ هر شيءَ ۾ سائين ڏسي، بلڪ هر چيز کي حق چوي.)
4
آڏو جو اِثباتِ کي، سو شِرڪُ لاهي شَڪُ؛
هُئي جنهن ۾ حَقُّ، تنهن نَفِيءَ جِهو ناهِ ڪو.
جو شرڪ، ڌڻيءَ جي هستيءَ کي ثابت ڪرڻ جي آڏو اچي، تنهن کي دور ڪري ڇڏ. جنهن انڪار (حق کان سواءِ ٻي هستيءَ کان انڪار) ۾، حق (سچ يا سائينءَ جي هستيءَ جو اقرار) هجي، تنهن جهڙو ٻيو ڪي ڪينهي.
5
اِنَ پَرِ نه اِيمانُ، جِئَن ڪَلِمي گو ڪوٺائِيين؛
دَغا تُنهِنجي دِلِ ۾، شِرۡڪ ۽ شَيطانُ؛
مُنهَن ۾ مُسَلمانُ، اَندَرِ آذَرُ آهِئين.
انهيءَ ريت مسلماني ناهي، جو تون پاڻ کي ڪلمو چوندڙ ٿو سڏائين. تنهنجي قلب ۾ فريب، شرڪ ۽ شيطان پيا وسن. منهن ۾ مسلمان ٿو ڏسجين، پر اندر ۾ آذر (بت پرست يا نفس پرست) آهين.
6
ڪُوڙو تُون ڪُفرَ سين، ڪافَرُ مَ ڪوٺاءِ؛
هِندُو هَڏِ نه آهِئين، جَڻِيو تو نه جُڳاء؛
تِلۡڪُ تِنِين کي لاءِ، سَچا جي شِرۡڪَ سين.
تون ڪفر (غير مسلمانيءَ) سان به سچو ناهين. تون پاڻ کي ڪافر (خدا جي هستيءَ کي نه مڃيندڙ) نه سڏاءِ. تون هندو هرگز (سچي معنيٰ ۾) ناهين، تو کي جڻيو پائڻ نه جڳائي. تلڪ اُهي مستڪ تي لائين، جي شرڪ (خدا جي هستيءَ سان ٻئي ڪنهن کي شرڪ ڪرڻ) سان سچا هجن.
7
ُنهُن ته آهيرِيان ئِي اَجِرو، قَلۡبَ ۾ ڪارو؛
ٻَهَران زيبُ زِبانَ سين، دِلِ ۾ هَچارو؛
اِنَ پَر ويچارو، ويجھو ناهِ وِصالَ سين.
منهن ته آرسيءَ کان وڌيڪ صاف اٿيئي، پر دل جو ڪارو آهين. ٻاهران زبان سان سهڻي گفتار ٿو ڪرين، پر دل ۾ ڪڌو ۽ بي قياس آهين. اهڙيءَ ريت ويچارو انسان، ڌڻيءَ جي وصل کي ويجهو ناهي.
8
تُون ڪا ڪانِي پاءِ، وَنِنِ ۾ وِصالَ جِي؛
دُوبِينائِي دُورِ ڪَري، مَعۡرِفَتَ مَلهاءِ؛
سُپيرِيان جِي سُونهَن ۾، رُخنو ڪونَ رِهاءِ؛
اَکِ اَشَهَد چاءِ، ته مُسَلِمانِي ماڻِئين.
تون اکين ۾ ڪا وصل (حق سان هڪ هئڻ) جي سرائي پاءِ. دوئي کي دفع ڪر، معرفت (سچي ڄاڻ) جي منزل ماڻ. محبوب جي حسن ۾ ڪو به خريب هئڻ نه جڳائي. ڌڻيءَ جي جلوي جي شاهدي ڏيندڙ اک کڻ ته سچي معنيٰ ۾ مسلماني ماڻين.
9
سُرمُون سِياهيءَ جو، رَننِ کي رِهاءِ؛
ڪانِي ڪارائِيءَ جي، مُڙسُ ٿي مَ پاءِ؛
اَکِـيُنِ ۾ اَٽِڪاءِ، لالائِي لالَنَ جي.
ڪارو سرمو پائڻ، زالن کي ئي سونهي. تون مڙس ٿي، ڪاري سرمي جي سرائي نه پاءِ. تون اکين ۾ محبوب جي لالاڻ لڳاءِ. (تون سچي عشق ۾ رڱجي لال ٿيءُ. تنهنجي اکين ۾ سچي عاشقيءَ جي لالاڻ هئڻ جڳائي. ڪارو سرمو مڙسن کي نه سونهي. پر زالن کي.)
10
سُرمون سُرخِيءَ جو، جَڏهن پاتو جن؛
تَڏهن ڏِٺِـي تن، رَوۡنَقَ ريٽي جَهِڙي.
جڏهن جن لالائيءَ (سچي عاشقيءَ) جو سرمون اکين ۾ پاتو. تڏهن تن کهنبي جهڙو لقاءُ ڏٺو. (صوفي، چوڌاري حق جو جلوو ٿو ڏسي.)
11
سُرۡمون سُفيدِيءَ جو، جَڏهن وِڌو جن؛
تَڏهن ڏِٺِي تن، اَڇائِي عالَمَ ۾.
جڏهن جن اڇاڻ جو سرمو اکين ۾ وڌو، تڏهن تن جهان ۾ سفيدي ڏٺي. (ويدانت وارا اُن کي ”اڇ“ چوندا آهن. سڀئي عاشق رڳي اڇ ٿا ڏسن. ٻيا مڙيئي رنگ ۽ روپ، هنن لاءِ ميسارجيو وڃن.)
12
مُون تان لِڪائِي گَھڻو، روئَڻَ ڪِي روشَنُ؛
رَسِيو ريزالَنِ کي، مَنجھان زَردِيءَ ظَنُ؛
ويرِي مُون وَرَنُ، ڳالِھ ڪَيائِين ڳُجَھ جِي.
مون ته عشق جي ڳالهه کي گهڻو ئي لڪايو، پر روئڻ اُن کي ظاهر ڪري ڇڏيو. منهنجي منهن جي پيلاڻ مان ڪميڻن کي گمان جاڳيو. منهنجو رنگ (زرد رنگ) منهنجو دشمن ٿيو، جو منهنجي راز جو ذڪر ڪيائين.
13
لَکين سَئين مَهَراڻَ، آٽِي سَڀِ اُڌَمِيا؛
سَڙان مَنجهِين مانَ، ٻَهَرِ ٻاڦَ نه نِڪري.
منهنجي سيني ۾ لکين سهسين سمنڊ اُڀامي جوش ۾ آيا. شل اندر ۾ ئي جلان ۽ ٻاهر ٻاڦ نه نڪري.
14
”پاڻُ“ پَردو پاڻَ کي، سُڻِي ڪَرِ سَنڀالَ؛
وِچان جو وِصالَ، سو تان هُئَڻُ هِنَ جو.
خودي ئي پنهنجي اڳيان حجاب اٿيئي. اها ڳالھ ٻڌي، هوشيار رھ. ڌڻيءَ سان ميلاپ ۾ جا رنڊڪ آهي، سا انهيءَ (خوديءَ) جو هئڻ آهي.
15
”پاڻُ“ پَردو پاڻَ کي، طالِبَ! سُڻجِ تُون؛
نَڪا هان نه هُون، پَردا سَڀِ پاسي ٿِيا.
خودي ئي پنهنجي اڳيان حجاب اٿيئي: اي طالب! اها ڳالھ ٻڌج! ٻي ڪا به هونگار ناهي. سڀيئي حجاب دور ٿيا (خودي ويئي ته مڙيئي پردا پري ٿيا.)
16
”مُون“ مُونهِين ۾ سَپَجي، مُون کي ”مُون“ جُڳاءِ؛
مُونهين جي ساڃاءِ، مُونهين مَنجھان ”مُون“ ٿِئي؛
اُنَهِين اِئن جُڳاءِ، آن کي اِئن نه چَوَڻو.
”مون“ (سچي ”مون“ يا خودي) ”مون“ ۾ ئي ٿي پيدا ٿئي. ”مون“ کي ئي ”مون“ چوڻ جڳائي. (ڌڻي، جو اندر ۾ آهي، تنهن کي ئي ”مان“ چوڻ جڳائي. جو خودشناسيءَ کي رسيو آهي، تنهن کي ”مان“ چوڻ جڳائي.) انهيءَ (ڌڻيءَ) کي ئي ائين چوڻ واجب آهي، اوهان کي (رواجي انسانن کي) ائين چوڻو ناهي.
17
گُندِي نِينهُن نه سَپَجي، تُھَ نه پَچي ماھُ؛
ڪَچِيءَ پَرِ ڪِئاءُ، ٿِئي سَماجوڳُ سَڄَڻين؟
گنديءَ (ان رکڻ جو ٿانءُ) ۾ عشق سانڍڻ جو ناهي. ماس، تهن (ان جي کلن) ۾ نه پچندو آهي. ڪچي نينهن سان، محبوبن سان ڪيئن ميڙائو ٿيندو.؟
18
نَظَرُ نِزدِيڪونِ، سَهِي نه سَگھان ساعَتَ سِيئن؛
پَسَڻُ پَري سَندونِ، آئُون نالي ڳِيڙي نِجُھران.
سندن (معشوقن جي) ويجهي نگاھ مان هڪ پلڪ به نه ٿو سهي سگهان. سندن ديدار ته پري رهيو، مان سندن نالي ڳنهندي پيو جھڄان ۽ جھران.
19
مُون کي مُون پِرِيَنِ، ٻَڌِي وِڌو ٻارِ ۾؛
اُڀا اِيئَن چَوَنِ، مَڇُڻ پاندُ پُسائِيين.
منهنجن محبوبن مون کي ٻڌي، اونهي پاڻيءَ ۾ وڌو. پاڻ ائين بيٺا چون ته ”متان پنهنجو پلاند آلو ڪيو اٿيئي.“ (ڌڻيءَ انسان کي دنيوي حرصن جي سمنڊ ۾ اڇليو آهي ۽ پوءِ کيس هدايت ٿو ڪري ته متان پاڻ کي آلودو ڪيو اٿيئي!)
20
پِيو جو پاتارِ، سو ڪِئَن پُسَڻَ کان پالِهو رَهي؟
سالِڪَ! مُون سيکارِ، ڪو پَھُ اِنَهِين پاندَ جو.
جي اونهي پاڻيءَ ۾ پيو آهي، سو ڪئن پسڻ کان آجو رهي.؟ اي سالڪ! (اي الله لوڪ!) مون کي انهيءَ کان پلاند بچائڻ جي ڪا رمز سيکار.
21
ڪَرِ طَرِيقَت تَڪِيو، شَرِيعَتَ سُڃاڻُ؛
هِنئون حَقِيقَتَ هيرِ تُون، ماڳُ مَعرفَتَ ڄاڻُ؛
هوءِ ثابُوتِيءَ ساڻُ، ته پُسڻان پالِهو رَهين.
(مرشد، طالب کي جواب ٿو ڏئي:) تون طريقت جي واٽ کي پنهنجو آڌار بناءِ ۽ شريعت (ديني فرض) سڃاڻ. پنهنجي دل کي حقيقت سان هيراءِ. (واقف ڪر) ۽ معرفت جي منزل جي ڄاڻ رک. ثابت قدميءَ تي قابو هج ته پُسڻ کان آجو رهين.
22
ڪُوڙِي ڪِج مَ ڪَڏَهِين، ڦِڪِي ڀانئِجِ ڦانگَ؛
ساري سَناسِيُنِ جِئَن، لائِقَ! رَکِجِ لانگَ؛
ته چارَئِي چُنِيءَ پاندَ، اوسا ڳِنهِي اُڪرِين.
ڪڏهن به ڪوڙي ڳالھ نه ڪج (ڪوڙ ۾ نه پئج) ۽ بي شانائتي ڳالھ کي سڪل ٽاري ڪري سمجھج. اي لائق طالب! جوڳين جيان هوشيار رهي، لانگوٽيءَ کي پختو رکج (نفس تي قابو پئج) ته پوتيءَ جا چارئي پلاند سڪل جھلي، پار پوين.
23
سُتوئِي سيڄَ گُھرِين، جَفا ڏِئين نه جانِ؛
صُلِحَ رِيءَ سيڻانِ، مَتان نُونڌين نه چَڙهِين.
تون ستي پئي ئي سيج پيو طلبين ۽ جان کي ڪا تڪليف نه ٿو ڏين. محبوب (مرشد) جي راضپي کان سواءِ، شمار ۾ نه ايندين (يا روحاني گهوٽ نه ٿيندين).
24
صُلِحُ جِنِ سَڄَڻَ سين، سيڄَ ماڻِيندا سي؛
”اَلَّذِيۡنَ اٰمَنُوۡا وَکَانُوۡا يَتَّقُوۡنَ“، اِنَ پَر اُڀا جي؛
نيئِي نُونڌين تي، ڏِکي چِٽي چاڙِهيا.
جن جو محبوب سان ساز آهي، سي ئي سيج ماڻيندا (روحاني راحت ماڻيندا). ”جن ايمان آندو ۽ پرهيزگار آهن.“: جيڪي اهڙيءَ ريت پختا بيٺا، سي ئي سينگارجي گهوٽ ٿيا. (سي روحاني سردار ٿيا.)
25
جي ٿِيا حَلُّ حَبِيبَ سين، سُمهڻُ تن ثَوابُ؛
نيڻَ هيرائي نِنڊَ سين، خوش ڪَيائُون خَوابُ؛
اوسِيڙو عَذابُ، دِلِيان تَنِين دُورِ ٿِيو.
جي محبوب سان رلي هڪ ٿيا، تن لاءِ ننڊ نيڪ يا روا آهي. اُنهن پنهنجين اکين کي ننڊ تي هيرائي، مٺي ننڊ ڪئي. انهن جي دل مان انتظار ۽ پيڙا هٽي پري ٿي. (سندن دل مان غم الم غائب ٿيا.)
26
تَنُ تَسبِيحَ، مَنُ مَڻِيو، دِلِ دَنبُورو جَنِ؛
تَندُون جي طَلَبَ جُون، وَحدَتَ سِرِ وَڄَنِ؛
”وَحۡدَهٗ لَا شَرِيۡڪَ لَہٗ“، اِهو راڳُ رَڳُنِ؛
سي سُتائِي جاڳَنِ، نِنڊَ عِبادَتَ اُنِ جِي.
جن جو جسم مالها آهي ۽ من مالها جو ڏاڻو ۽ دل تنبورو. جنهن جي طلب جون تارون، ڌڻيءَ جي هيڪڙائيءَ جي راز سان پيئون وڄن. ”هو (ڌڻي) هڪ آهي ۽ سندس ڪو شريڪ (مٽ) ناهي“. اهو ئي راڳ سندن رڳون پيئون ڳائين. اُهي سمهي به سجاڳ آهن ۽ اُنهن جي ننڊ به بندگي آهي.
وائي
ڪِي اُنِهين مَنجِھ آهي، هُو جي جُھونا پَسجَنِ جُھوپِڙا.
اِنَ دَرِ سيئِي اَگِھيا، جن کي ڪونَ چِتائي؛
ڌارِيان ڀانئِنِ ڌارِيو، پاڻُ پِرِيان سين کائي؛
”اِنَّ اَوۡلِيَائِيۡ تَحۡتَ قَبَائِيۡ“، پَنهنجا پاڻَ پَهرائي؛
”لَا يَعۡرِفُهُمۡ غَيۡرِيۡ“، پَرَ کي ڪِينَ پَسائي؛
پَنهنجِي ڇَڏي پَٽَ ۾، رِڙهُ اُنِين جي رائي؛
خِدمَتَ ڪَرِ خُلۡقَ سين، پاندُ ڳِچِيءَ ۾ پائي؛
اَدِيُون! عَبۡدُاللَّطِيفُ چَئي، اِتاهِين ڪِي آهي.
هو جي پراڻا پکڙا پيا پسجن (جن ۾ فقير ٿا رهن)، تن ۾ ڪي آهي (ڪا روحاني ڪيميا آهي). هن در تي (ڌڻيءَ جي در تي) اُهي قبول پيا، جن کي ڪو جاچي به نه ٿو. اهڙي فقير کي ڌاريا، ڌاريو ڪري ٿا سمجھن، پر هو پاڻ پرينءَ سان گڏ ويٺو کائي. ”منهنجا اوليا منهنجي قبا (چوغي) هيٺ آهن.“ (حديث): ڌڻي پنهنجن پيارن کي پاڻ اِهو جامو ٿو پهرائي. ”مون کان (ڌڻيءَ کان) سواءِ، اوليائن کي ٻيو ڪونه سڃاڻي“: ڌارئي کي اُهي (اوليا) نه ٿو ڏيکاري. پنهنجي راءِ کي خاڪ ۾ اُڇلي، سندن (اوليائن جي) راءِ موجب هل! ڳچيءَ ۾ پلاند وجھي، سلڇڻائيءَ سان سندن چاڪري ڪر. اي سرتيون! (عبداللطيف ٿو چوي) اتان ئي ڪي حاصل ٿيڻو آهي.