پهريون پنو!
مون کان اڳ ۾ منهنجو وڏو ڀاءُ سريندر ولاسائي ۽ سندس گهرواري نينا ولاسائي ٻه، ٽي ڀيرا آمريڪا جو دورو ڪري چُڪا آهن. تنهن ڪري منهنجي به ڪافي عرصي کان اها خواهش رهي آهي ته آئون به گهٽ ۾ گهٽ آمريڪا جو هڪ چڪر هڻي اچان، جيئن خبر پوي ته سڄي دُنيا آمريڪا جي ڇو ديواني آهي ۽ دُنيا تي حڪمراني ڪندڙ ماڻهن ۽ انهن جو اپنايل نظام، طور طريقا ۽ رهڻي ڪهڻي ڏسي سگهان. انهي خواهش خاطر ورلڊ بئنڪ ۾ منعقد ٿيندڙ انڊيانا (Indiana) رياست جي پرڊيُو يونيورسٽي (Purdue University) جي ميزباني هيٺ هڪ ڪانفرنس ۾ پنهنجي تحقيق جي بنيادي نقطي تي ٺاهيل ڪمپيوٽر ماڊل جي جوڙجڪ بابت هڪ تحقيقي مقالو موڪليم. جيڪو ڪانفرنس جي مقرر ڪيل معيار تي پورو لٿو. پنهنجي وڏي ڀاءُ سريندر ولاسائي ۽ واشديو ولاسائي ۽ ٻين گهرڀاتين، ڊاڪٽر خانجي هريجن، نير حسين ميرجت، شاڪر علي سومري، انقره جي پروفيسر مئري آئڊينالپ ڪوڪسل، عومر ديمِير، ايران جي عاديله راشدي ۽ ٻين دوستن جي رهنمائي سان آمريڪا جي گادي واري هنڌ واشنگٽن ڊي سي ۾ قائم ورلڊ بئنڪ جي هيڊڪوارٽر منعقد ڪيل ڪانفرنس دوران اهو تحقيقي مقالو پيش ڪرڻ جو موقعو مليو.
انهي ڪانفرنس دوران منهنجي فيسبوڪ اڪائونٽ تي لاڳيتو ڏنل مختلف اپڊيٽس، حال احوال ۽ تصويرون ڏسي، ڪافي سارن دوستن پُڇا ڳاڇا ڪئي ته اِتي ڇا پيو ڪرين؟ ڪهڙو مُلڪ آهي، ڪهڙا حالات آهن، ڪهڙو ماحول آهي؟ ڇا ٿو ڏسين ۽ ڇا ٿو ڀانئين؟ اسان جي اچڻ وڃڻ لاءِ ڪو رستو يا بندوبست آهي؟ ايترن سمورن سوالن جا هر ماڻهو جي طبيعت ۽ اميدن آڌار جواب ڏيڻ ڏاڍو ڏکيو ٿئي لڳو. سو انهن سمورن سوالن جي جواب ۾ هي ڪجهه پنا لکيا آهن ته اُتي ڇا وهيو، ڇا واپريو، ڪيئن وقت گُذريو ۽ اُتان جي راڄ ڀاڳ جو احوال به. صاف ظاهر آهي ته هي پنا لکندي صرف اهي ڳالهيون يا واقعا بيان ڪيا ويا آهن، جن جي باري مختلف دوستن ۽ مٽن مائٽن پڇيو يا معلومات وٺڻ جي ڳالهه ڪئي. اهو به ممڪن آهي ته يورپ جي ڪافي ملڪن مان پڙهي آيل دوستن کي هي ڳالهيون يا قصا صفا عام لڳندا هجن يا سطحي محسوس ٿيندا هجن، پر منهنجي ذهن ۾ اهي شئي واضع آهي ته هڪ عام شاگرد لاءِ هتي ڏنل معلومات بنيادي ذهن ٺاهڻ لاءِ اهم آهن.
اها به ڳالهه صاف ظاهر آهي ته منهنجي آمريڪا وڃڻ کان اڳ واري خواهش (ته آمريڪا ڏسجي) وانگر ٻيا به ڪافي دوست ۽ هم عُمر ساڳي خواهش رکن ٿا، انهن لاءِ هي ڪتاب هڪ سُٺو رهنما ثابت ٿيندو، ڇاڪاڻ جو هن پنن تي رواجي طور تي جيڪي به هلڪيون ڦلڪيون مشڪلاتون، رستا ۽ ڳُجهه هڪ عام شاگرد جي مناسبت سان بيان ڪيا ويا آهن.
هن ڪتاب جي لکجڻ دوران ڪافي سارن دوستن (جن کي منهنجي تُرڪش گورنمينٽ جي مليل فيلوشپ جي خبر هُئي.) جو رايو آهي ته تُرڪي ۾ گذاريل هڪ سال جو به حساب ڪتاب ڏيان (جيڪو هن مهل تڪميل جي مرحلي هيٺ آهي). جيڪڏهن پڙهندڙن کي هي گهڙيل ليک وڻيو ته تُرڪي جو احوال به تڪڙو ئي ڏبو نه ته پوءِ سوچبو.
ڪمپيوٽر تي پاڻ ئي ٽِڪ ٽِڪ ڪرڻ دوران چاچا سارنگ رام ڪاجهروي، عبيد الرحمان ميمڻ، عبدالحفيظ لغاري، لطيف گاد، چاچا مينڌرو عرف ”ڪاڪا پوڙهو“ ڪاجهروي ۽ قائدِ عوام يونيورسٽي جا اهي سمورا شاگرد جيڪي جڏهن ۽ جتي به لهه وچڙ ۾ آيا ٿي، انهي جي همت افزائي جي مهرباني جنهن سبب هي پنا لکڻ تي دل ٿي. سڀني جو اهو زور هو ته سنڌي ٻولي ۾ جيڪي سفرناما هيستائين ڇپيا ويا آهن اهي تقريبن پروفيشنل مسافرن جا لکيل آهن، ڀلو ٿئي ته جي ڪو شاگرد پنهنجو ٻاهر ملڪ جي سفر ۽ لاڳاپيل حالتون بيان ڪري. ليکڪ جي ڄاڻ موجب هي پهريون ڀيرو ڪنهن شاگرد جي تخليق آهي. ان قسم جي مشاهدي تي ٻڌل ڄاڻ جي اسان جي شاگردن کي تمام گهڻي ضرورت آهي ته جيئن هن قسم جي تجربي مان لاڀ پرائيندي ڪجهه سکي به وٺن ته ٻين ملڪن ۾ وڃڻ دوران ڀانت ڀانت جي ماڻهن سان ميل جول ڪيئن رکن ۽ انهي مُلڪ کي ڪهڙي طريقي سان گهٽ ۾ گهٽ خرچ ۾ سُٺي نموني سان گهُمي سگهجي. ساڳي ريت ڪافي لکيل سفرنامن ۾ هروڀرو جي ادبي لفظن جي استعمال سان اهي ڪنهن حد تائين فِڪشن به لڳن ٿا، تنهن ڪري هِتي لکيل سمورا ليک ٻڌائڻ واري انداز ۾ لکيل آهن، جيڪي پڙهڻ دوران ڪافي دوست محسوس ڪندا ته شايد اهي پاڻ هن سفر جو به هڪ ڪردار آهي. اها ڳالهه مون کي عُبيدالرحمن ميمڻ (گيهه ڪمپني واري) ٻڌائي. مون کي اعتبار به وري ان ڪري آيو جو هن منهنجا سمورا فيسبوڪ وارا ليک پنهنجي پروفائيل تي پُڻ شيئر ڪيا.....
جيتوڻيڪ هي پنا لکڻ پڙهڻ دوران ڪافي حد تائين ڪيل احتياط باوجود رهجي ويل چُڪن، غلطين ۽ اڻپوري معلومات جو ذميوار فقط آئون آهيان. هُجي ها انگريزي ۾ ڪِتاب، ته ڪمپيوٽر سافٽويئر به گرامر جون غلطيون ڳولهي ٻڌائي ها، يا جيستائين سنڌ سلامت فورم وارا ڪو اهڙو سافٽ ويئر سنڌي ۾ جوڙي وٺن.
هن ليک بابت جي ڪي صلاح مشورا هُجن يا ايندڙ ليک يعني تُرڪي ۾ گذاريل هڪ سال ۽ اِٽليءَ جي ننڍڙي سفر بابت ڪي مشورا هجن ته فيسبوڪ، ٽوئيٽر، موبائل نمبر (واٽس ايپ تي پڻ) يا اي ميل ذريعي موڪليندا ته مهرباني ٿيندي.
گورڌن داس ولاسائي
مهراڻ يونيورسٽي، ڄامشورو
0342 8380928
10 جون 2017