لائبريري آف ڪانگريس
سال 2014ع ۾ تُرڪش گورنمينٽ طرفان مليل ريسرچ فيلوشپ دوران تُرڪي جي گادي واري هنڌ انقره جي ڄامشوري (بيتيپي علائقو ڄامشوري وانگر آهي، جتي پڻ ٽي عدد يونيورسٽيون آهن، گڏوگڏ.....) هاجيتيپي يونيورسٽيءَ، بيتيپي جي انوائرنمينٽل انجنيئرنگ ڊپارٽمينٽ کنيو. اُتي منهنجي سپروائيزر ميري آئڊينالپ ڪوڪسل طرفان ليب جي چاٻي مليل هُئي، رهندو به گيسٽ هائوس (جنهن کي تُرڪش ۾ مِسافِر هاني يعني مسافر خانو چون.) ۾ هُئس، جيڪو به سڏ پنڌ تي رهندو هُئس. تنهن ڪري دير رات تائين ليب ۾ ڪم ڪري سگهبو هو. ٻيو ته ليب ۾ ئي، چانهه (جي ها، مفت ۾.) ٻيون به فرج ۾ کاڌي پيتي جون جام شيون پيل هونديون هيون ۽ ڪا به روڪ ٽوڪ نه هُئي. سو ايئن دير تائين بغير ڪنهن رنڊڪ جي ڪم ڪرڻ ۾ ڏاڍو مزو ايندو هو..... واپس ايندي هڪ رات مون کي سوا هڪ ٿي ويو، ٿيلهو ٻڌم، ليب بند ڪري ٻاهر نڪتس ته اسان واري بلڊنگ جي مين گيٽ کي تالو لڳل هو، ٻاهر ڪُڪڙون ڪون. ڊوڙ پائي ٻئي گيٽ ڏانهن ويس، اهو به بند. اِتي حالت اچي جري ٿي، مار هاڻي ته ڦاٿس. جيڪڏهن ڪنهن ايئن رات جو بلڊنگ ۾ ڏٺو ته ڪري نه دونالي جا فائر...... واپس اچي ليب ۾ ويهي پنهنجي دوست عومر ديمير (عُمر لوهار) کي فون ڪيم ته يار هيئن ڊپارٽمينٽ جي بلڊنگ ۾ بند ٿيو پيو آهيان، ٻاهر ڪڍڻ جو ڪو بندو بست ڪر. مون کي ته ڏاڍو ڊپ پيو ٿئي. پهرين ته مون کي چيائين ته آڌي رات تائين تو کي چيو ڪنهن ته ڪم ڪر، ٻيو ته روز رات جو ريسٽورانٽ تي ڪچهري ڪندو ڪر، راڄ جا ماڻهو اچن ٿا جام. مون چيو يار، في الحال ليڪچر پروگرام ڪينسل ڪر، ٻاهر ڪڍ پوءِ ڊسڪس ڪنداسين. عومر گارڊن جي هيڊ آفيس فون ڪئي ته فلاڻي بلڊنگ ۾ اسان جو هڪ همراه ڦاٿل آهي ان کي ٻاهر ڪڍوس. آئون مين گيٽ تي آيس، تيستائين ڏسان ته ٻه گارڊ اچن پيا، انهن اچي جند آجي ڪرائي، مون کي چيائون ته خبر ڪونه اٿئي ڇا جو بلڊنگ کي رات جو ٻارنهن بجي پڪو تالو هڻي ڇڏيندا آهيون. مون چيو ته هاڻي مون کي هميشه لاءِ خبر پئجي وئي آهي. ٻئي ڏينهن اچي سپروائيزر ڊاڪٽر ميري آئڊينالپ ڪوڪسل کي ٻڌايم، جيڪا اچي ٿي کِل ۾ ڇُٽي..... مون کي چيائين ته،
”گورڌن اِف يو وانٽ ورڪ فار دئٽ لانگ، دين جوائن لائبريري، اِٽ اِز آل ويز اوپن، 24 هاورز اي ڊي.... نو هاليڊيز، نو ويڪيشن، نو سمر، نو ونٽر.“ (گورڌن جيڪڏهن تون ايترو دير تائين ڪم ڪرڻ چاهين ٿو ته لائبريري وڌيڪ بهتر جاءِ آهي. اها سدائين کليل آهي، ڏينهن جا 24 ڪلاڪ. نه ڪا موڪل گرمي جي، نه ڪو سردي جي.)
مون چيو ته،
”ميڊم مون وٽ ته لائبريري جو ڪارڊ ئي ناهي.“
چيائين ته،
”اهو يونيورسٽيءَ جو ڪارڊ هر جاءِ تي ڪارآمد آهي، ڪينٽين وڃين، لائيبريري وڃين، اسپورٽس اسٽيڊيم وڃين، سوئمنگ پول وڃين، جِم وڃين.“
بس پوءِ لائبريري ڏانهن ڪئي لُوهه.... لائبريري ۾ ٻين سان جام حوال ٿيندا هُئا..... راڄن سان نوان رابطا ٺهيا... لائبريري آف ڪانگريس ڏانهن ويندي اهي منظر سامهون اچڻ لڳا.
معلومات، تصويرن، رڪارڊز جو انمول خزانو يعني لائبريري آف ڪانگريس دُنيا جي وڏي ۾ وڏي لائبريري آهي. جنهن جو بُنياد هڪ ريفرينس لائبريري کان ٿيو، جيڪا آمريڪي ڪانگريس پهريون ڀيرو ڪئپيٽول بلڊنگ ۾ سنه 1800ع ۾ هڪ قائم ڪئي. انهي ريفرينس لائبريري کي 1814ع ۾ انگريزن ساڙي ڏني ته تڏهوڪي سيڪريٽري آف اسٽيٽ ٿامس جيفرسن پنهنجي ذاتي لائبريري ۽ ذخيري کي ريفرينس لائبريري ڏانهن منتقل ڪرڻ جي آڇ ڪئي.
200 سالن کان قائم لائبريري آف ڪانگريس، آمريڪا جي وڏي ۾ وڏي لائبريري آهي جنهن ۾ الماڙين جي 883 ميل ڊگهي قطار آهي جنهن ۾ 15 ڪروڙ کان مٿي مختلف آئٽم رکيل آهن. 460 ٻولين ۾ اٽڪل ساڍا ٽي ڪروڙ ڪتاب رکيل آهن. لائبريري ۾ روزانو 15 هزارن کان وڌيڪ نوان آئٽم روز شامل ٿي رهيا آهن. نه رڳو ايترو پر لائبريري آف ڪانگريس سنه 2006ع کان ٽوئٽر تي پوسٽ ڪيل هر پبلڪ ٽوئيٽ کي پڻ پنهنجي ڊجيٽل رڪارڊ ۾ شامل ڪري رهي آهي، جيڪي تقريبن 5 ڪروڙ ٽوئيٽ روزانو جي حساب سان وڌي رهيون آهن.