جهاز جو ٽڪيٽ وٺڻ جو مرحلو
ڀلو ٿئي هن دور جي سڀ کان وڏي ۾ وڏي سهولت يعني انٽرنيٽ جو، جنهن ڪري هاڻي گهڻو تڻو هيڏانهن هوڏانهن رُل رُلان کان ماڻهو ڪافي حد تائين بچي وڃي ٿو. جنهن به قسم جي معلومات گهُربل هُجي، خاص ڪري اُها جيڪا شهرن سان لاڳاپيل هُجي، اها ٿورڙي ئي محنت سان هڪي تڪي مليو وڃي. انٽرنيٽ تان معلومات وٺڻ تان ياد آيو ته تُرڪي جي گادي واري شهر انقره جي هاجيتيپي يونيورسٽيءَ (Hacettepe University) ۾ هاسٽل تي رهائش دوران پنهنجا ڪپڙا پاڻ ڌوئڻ جو وقت آيو ته واشنگ مشينن جي سهولت هاسٽل تي مفت هُجڻ ڪري ڪپڙا ته مون ڌوئي ڇڏيا، گڏوگڏ ڪپڙا سُڪائڻ جو مرحلو به ٻي مشين ذريعي خيرن سان پورو ٿيو. هاڻي مسئلو اهو ٿيو ته هاڻي جينز جي پينٽ ڪيئن استري ڪجي؟ اُها ته ڪڏهن زندگي ۾ هيستائين نه ڪئي هُئم. جيئن ته اسان ڏکڻ ايشيا جا ماڻهو وڌيڪ عرصو غلامي هيٺ رهڻ ڪري، پنهنجا سمورا ڪم ٻين هٿان ڪرائڻ جا عادي ٿي چُڪا آهيون. ايتري قدر جو اسان جهڙا غريب غُربا به هاسٽل تي رهڻ دوران پنهنجا ڪپڙا ڌوٻي کان ڌوئاريندا آهيون. گهر ۾ پاڻ پاڻي جو گلاس ڀري پيئڻ کي عيب سمجهندا آهيون. ننڍڙو ڀاءُ يا ننڍڙي ڀيڻ ڪڏهن ڪم ڏيندا، انهن کان پاڻي جو گلاس ڀري پيارڻ جو ڪم وٺندا آهيون. انهن عادتن ڪري هاڻي هتي اها ڏکيائي پيش آئي ته هاڻ ڇا ڪجي، انقره جي سيءَ سبب جينز جي پينٽ بُنيادي ضرورت بڻجي چُڪي هُئي. گوگل جي سئوٽ يوٽيوب کان مدد ورتم ۽ سرچ ڪيم ته جينز جي پينٽ ڪيئن استري ڪجي؟ اُتي موجود ڪافي وڊيوز ملي ويا، هڪ وڊيو کولي ڏٺم جنهن ۾ اهو سمجهايو ويو هو ته جينز جي پينٽ کي اُبتو ڪري استري ڪجي پر استري ڪرڻ کان اڳ هلڪو پاڻي جو ڦوهارو ڏجي ته جلدي استري ٿي ويندي ۽ ان جا ڌاڳا به نه سڙندا. انهيءَ قسم جي صورتحال کي سامهون رکندي، سوچيم ته هن ڀيري ٽريول ايجنٽ جي ٺڳين کان بچندي پاڻ ئي انٽرنيٽ تي سستي ترين ٽڪيٽ هٿ ڪندس ۽ پوءِ اسان جي دوست مهراڻ يونيورسٽيءَ، خيرپور ۾ اليڪٽريڪل ڊپارٽمينٽ جي چيئرمين شاڪر علي سومري جي ڪريڊٽ ڪارڊ ذريعي آن لائين خريد ڪندس. ٻه ٽنگو ڦاسڻ جي ڊپ ۽ وري به پڪ ڪرڻ لاءِ هڪ ٽريول ايجنٽ کي فون ڪيم ته ٽڪيٽ کپي واشنگٽن جي فلاڻين تاريخن ۾، گھڻين ملندي؟ هن همراه ڪمپيوٽر جي ڪي بورڊ تي ڪجهه دير جي ٽِچِڪ ٽِچِڪ کان پوءِ ٻڌايو ته،
”86000 روپيه لڳندا، رٽرن ٽڪيٽ جا اڪانامي ڪلاس ۾.“
86000 روپيه ذهن ۾ رکندي انٽرنيٽ تي وري سرچ ڪيم ته سستي کان سستي فلائٽ ٽڪيٽ ڪيئن وٺجي. انٽرنيٽ تي موجود ڪجهه بلاگ پڙهڻ کان خبر پئي ته هميشه ڪروم برائوزر (Chrome Browser) جي اِنڪاگنيٽو موڊ (Incognito Mode) ۾ فلائيٽ ٽڪيٽ سرچ ڪجن ۽ ڪوشش ڪري آن لائين بُڪنگ ڪجي ته اڱاري واري ڏينهن بُڪنگ ڪرائجي. اهو ان ڪري جو جيئن انگريزي ۾ چوندا آهن ته،
”ديئر اِز نٿنگ لائيڪ فري لنچ، There is nothing like free lunch“
مقصد ته مفت ۾ ڪا شئي نه ملندي آهي ۽ اها حقيقت آهي جو جيڪا ويب سائيٽ اسان کوليون ٿا يا جتي به اسين ڪلڪ ڪريون ٿا يا ڪا نئين شئي ڳولهيون ٿا اها برائوزر وارن ۽ گوگل وارن کي لازمي طور تي خبر پئجيو وڃي ٿي، کڻي ڇا به ڪجي ڪيترو به لڪائجي. جيڪڏهن توهان کي آزمودو وٺڻو هُجي ته گوگل تي لنڊن جي ڪنهن هوٽل جي باري ۾ سرچ ڪيو، بڪنگ ڪرڻ جي ڪوشش ڪريو. ٿوري دير کان پوءِ ڊان يا جنگ اخبار جو اي پيپر کولي ڏسو، پاسي ۾ لنڊن جي هوٽلن جا اشتهار نظر ايندا. انهن کي اها خبر ڪٿان پئي؟ اصل ۾ اهي اشتهار گوگل ايڊ آهن!!! گوگل وارا توهان جي هر حرڪت تي نظر رکندا آهن ان سان لاڳاپيل اشتهار مختلف ويب سائيٽن تي جاري ڪندا آهن. انٽرنيٽ جي اشتهارن جي بزنس ۽ مفت ۾ ملندڙ شين جي ٽيڪا ٽپڻي ڪندي اها خبر پئي ته،
”اصل ۾ انٽرنيٽ برائوزر ڪابه ويب سائيٽ وزٽ ڪرڻ تي ان جو مخصوص حصو جنهن کي ڪوڪيز چئجي ٿو، انهن کي توهان جي ڪمپيوٽر تي محفوظ ڪري ڇڏيندا آهن. اهي ڪوڪيز (Cookies)، ويب سائيٽ استعمال ڪندڙ صارف جي هر چُر پُر تي نظر رکندا آهن. ايئن به ناهي ته اهي ڪو نقصان ڪار آهن، پر توهان جي حرڪتن کي سامهون رکندي اهي ٻين ويبسائيٽ وارن کي صلاحون ڏيندا آهن ته انهن جي ويبسائيٽ تي ڇا ڇا هُجڻ کپي ۽ فلاڻي آئي پي تي هلائيندڙ همراهه ههڙي قسم جي شين جي ڳولا ۾ آهي. جنهن تي گوگل ايڊ نالي وارو سسٽم اسان جيڪا به ويب سائيٽ کولينداسين ته اُتي سائيڊ پاسي ۾ لاڳاپيل اشتهار نظر ايندا.“
جيڪڏهن انهن ڪوڪيز مان جان ڇڏائڻي هُجي يا انهن جي اثرن کان پاڪ طريقي سان انٽرنيٽ کي استعمال ڪرڻو آهي ته يا ته اِنڪاگنيٽو موڊ استعمال ڪريو يا ڊڪ ڊڪ گو (Duck Duck Go) نالي سرچ انجڻ استعمال ڪريو. انهي سان توهان جي انٽرنيٽ تي ڪيل سرچ يا مختلف ويبسائيٽ جون ڪوڪيز توهان جي ڪمپيوٽر تي محفوظ نه ٿينديون ۽ توهان مڪمل رازداري سان انٽرنيٽ تي سرچ ڪري سگهو ٿا.
آزمودي وٺڻ خاطر نارمل انٽرنيٽ برائوزنگ واري طريقي سان ٽڪيٽ سرچ ڪيم ته اتحاد ايئرويز وارن جي فلائيٽ ٽڪيٽ 127،000 روپين جي ملي پئي اها به اڪانامي ڪلاس ۽ رٽرن ٽڪيٽ! عام طور ماڻهو اهو منظر ڏسي ته ٽريول ايجنٽ کي وڃي پاسو ڏيندو ته ڪٿي 86،000 ۽ ڪٿي 127،000 روپيه! پوءِ وري گوگل ڪروم برائوزر جي اِنڪاگنيٽو موڊ ۾ ڪجهه ويب سائيٽن تي سرچ ڪيم ته خبر پئي ته ساڳي اتحاد ايئرويز وارن جي ٽڪيٽ اوڻهتر هزار روپيه آهي. ٽڪيٽ اڃان هڪ ٻن ڏينهن کان پوءِ وٺڻي هُئي، جيستائين قائد عوام يونيورسٽيءَ پاران ٻاهر مُلڪ وڃڻ خاطر نو آبجيڪشن سرٽيفيڪيٽ (NOC) يعني اجازت نامون ملي!
جيئن ئي اهو نو آبجيڪشن سرٽيفيڪيٽ مليو ته آن لائين سرچ ڪيم ته نارمل طريقي سان 169000 روپيه، مون واري طريقي سان 72000 روپيه ۽ ٽريول ايجنٽ پاران 90000 روپيه اگهه ٿي چُڪو هو. شاڪر علي سومري سان رابطو ڪيم ته ڪريڊٽ ڪارڊ ذريعي اها ٽڪيٽ وٺڻي آهي. فيصل بئنڪ جي انهي ڪريڊٽ ڪارڊ ۾ ڪو مسئلو هو سو جيسين ٻن ٽن ڏينهن ۾ اهو مسئلو حل ٿيو، تيستائين ٽڪيٽن جا اگهه چڙهي ويا. مون واري طريقي سان 91400 روپيه ۽ ٽريول ايجنٽ پاران ٽڪيٽ 114000 ٿي چُڪي هُئي. نيٺ اها اتحاد ايئرويز جي اڪانامي ڪلاس جي رٽرن ٽڪيٽ 91400 روپين ۾ ملي. پر اتحاد ايئر ويز جي ٽڪيٽ ملڻ سان هڪ فائدو اهو ٿئي ٿو جو فلائيٽ ابوظهبي مان ڀيرو ڪرڻ سان آمريڪا جي اميگريشن اُتي ئي ٿي وڃي ٿي، جو آمريڪا ويندڙ ايشيا جي سمورن مسافرن جي پاسپورٽن تي اُتي انٽري جو ٺپو هڻي ٿا ڏين. آمريڪا پهچندي جهاز مان ماڻهو ايئن لهندو جهڙو بس مان لٿو، پُڇا نه ڳاڇا ٿيلهو کڻي جهڙو سڌو ڳوٺ روانو!