سفرناما

سفر واشنگٽن جو

گورڌن ولاسائيءَ جو ھي سفر واشنگٽن ۾ ٿيندڙ ھڪ بين الاقوامي ڪانفرنس ۾ مقالي پڙھڻ لاءِ ٿيو ھو. سندس ھي سفرنامو آمريڪا ويندڙن لاءِ ھڪ گائيڊ آھي.
سڀني جو اهو زور هو ته سنڌي ٻولي ۾ جيڪي سفرناما هيستائين ڇپيا ويا آهن اهي تقريبن پروفيشنل مسافرن جا لکيل آهن، ڀلو ٿئي ته جي ڪو شاگرد پنهنجو ٻاهر ملڪ جي سفر ۽‌ لاڳاپيل حالتون بيان ڪري. ليکڪ جي ڄاڻ موجب هي پهريون ڀيرو ڪنهن شاگرد جي تخليق آهي. ان قسم جي مشاهدي تي ٻڌل ڄاڻ جي اسان جي شاگردن کي تمام گهڻي ضرورت آهي ته جيئن هن قسم جي تجربي مان لاڀ پرائيندي ڪجهه سکي به وٺن ته ٻين ملڪن ۾ وڃڻ دوران ڀانت ڀانت جي ماڻهن سان ميل جول ڪيئن رکن ۽ انهي مُلڪ کي ڪهڙي طريقي سان گهٽ ۾ گهٽ خرچ ۾ سُٺي نموني سان گهُمي سگهجي. ساڳي ريت ڪافي لکيل سفرنامن ۾ هروڀرو جي ادبي لفظن جي استعمال سان اهي ڪنهن حد تائين فِڪشن به لڳن ٿا
Title Cover of book سفر واشنگٽن جو

واشنگٽن ۾ هلڪي ڦلڪي خريداري 

جيئن ئي نيويارڪ ڏي گهُمري جو پروگرام ملتوي ٿيو ته سوچيم ته هاڻي انهن بچيل ٻن ڏينهن ۾ ڇاڇا ڪجي. پلان اهو ڪيم ته انهن ٻن ڏينهن ۾ ڪجهه رهيل ميوزيم ۽ پارڪ گهمبا، گڏوگڏ ڪجهه ڊگهيون گهٽيون ماپبيون. گهٽين ماپڻ سان گڏ اهو به ته نيويارڪ نه وڃڻ ڪري ڪجهه پئسا بچي پيا جن مان راڄن تي ٿورا ڪرڻ لاءِ ننڍڙا ننڍڙا گفٽ ۽ ٻارن لاءِ ڪپڙا (يعني ٽي شرٽ وغيره) خريد ڪرڻ جو پلان ڪيم. وڏي ڳالهه اها جو گُذريل ڪجهه ڏينهن واشنگٽن جي گهٽين ۾ رُلڻ دوران مون کي ڪٿي به ڪو شاپنگ پلازا يا شاپنگ مال نظر نه آيو. نه ته ڪبو ايئن آهي جو گهمندي ڦرندي ماڻهو ڪا شئي سستي ملي يا چڱي ملي ته وٺي ڇڏي. خريداري ڪرڻ بابت انٽرنيٽ تي ڪنهن بلاگ تي پڙهيو هُئم ته هروڀرو خريداري ڪرڻ ڪري شيون عمومي طور تي مهانگيون ملن ٿيون جنهن ڪري ايئن ڪجي جو مهيني کن جو پلان ڪري ڇڏجي ته گهمندي ڦرندي ماڻهو شيون وٺندو رهي ته ڪافي حد تائين بچت ٿيڻ جو امڪان آهي. هاڻي اهو طئي ڪيم ته گهٽين ۾ رُلندي ننڍيون ننڍيون شيون وغيره وٺندو رهندس.
وارو ڏنم انٽرنيٽ کي، گوگل تي سرچ ڪيم ته مون واري هاسٽل تان گفٽ ۽ واشنگٽن سووينئر وٺڻ لاءِ دُڪان ڪهڙي پاسي آهن؟ ڪهڙا دُڪان آهن، اگهه پار ڪيترو اٿن؟ گوگل ڏس ڏنو ته وائيٽ هائوس ڏانهن ويندڙ رستي تي اڪا ڊيانا ريسٽورانٽ جي سامهون واري بلڊنگ ۾ هڪ سووينئر شاپ آهي جنهن جو نالو ئي سووينئر سٽي آهي. گوگل کان پنڌ پُڇيم ته ڪيترو ٿيندو؟ گوگل جواب ڏنو ته ٻه ٽي رستا آهن، پر فلاڻو رستو 236 وکون وٺندو ۽ وڌ ۾ وڌ 7 منٽ لڳندا. احتياط خاطر وڌيڪ پُڇيم ته ڪو ٻيو دُڪان اڃان؟ ٻڌايائين ته سووينئر سٽي کان کاٻي مڙي اڳيان ويندين ته وائٽ هائوس کان اورين گهٽي ۾ وائيٽ هائوس گفٽس نالي دُڪان آهي، جيڪو هتان هاسٽل تان تقريبن هڪ ميل پري آهي، جي پنڌ ويندين ته لڳندا اٽڪل 16 منٽ ۽ جيڪڏهن ڪار ۾ ويندين ته لڳندا ڇهه منٽ.
پنهنجي سامان منجهان ڳولي هڪ پلاسٽڪ جي ٿيلهي کڻي ٻاهر نڪتس. ٿيلهي ان ڪري کنيم جو ياد اٿم ته ڪافي دُڪانن تي پلاسٽڪ جي ٿيلهي جا به 50 کان 100 روپيه وٺن ٿا. سو شهر جون شيشي واريون بلڊنگون ڏسندي، گوگل واري ڏسيل رستي کي باءِ پاس ڪري ٻئي رستي تان سووينئر سٽي ڏانهن روانو ٿيس. موبائل فون تي جي پي ايس جي مدد سان سڌو اچي سووينئر سٽي پُهتس ڏسان ته دُڪان بند لڳو پيو هو، ٻاهر شيشي جي دروازي تي هڪ پنو لڳل هو جنهن تي لکيل هو ته آچر ڏينهن دُڪان بند رهندو. سو اُتان وري مڙيس وائيٽ هائوس گفٽس ڏانهن. اُتان ته صفا ٿورو ئي پنڌ هو سو مزي سان پهچي ويس. ڏسان ته ٻه ٽي ٽوئر واريون بسون اچي گيٽ تي بيٺيون آهن، جنهن مان سڀ هڪ جهڙا يعني چيني ۽ ڪوريا جا ماڻهو لهڻ شروع ٿي ويا. مون ٿورو ايڪسيليٽر تي زور ڏنو جو خبر هُئي ته هي سڀ انهي دُڪان ۾ ئي ويندا ۽ سڄو سامان وٺي ويندا ۽ مون لاءِ مشڪل ڪا شئي بچي. ٽوئر بسن ۾ وري سڄي ولر کي سنڀالڻ خاطر گائيڊ يعني رهنمائي ڪندڙ هوندو آهي جيڪو سڄي ولر کي قابو ڪري هلندو آهي. ڪي ٽوئر وارا سڀني کي هڪ ئي رنگ جون شرٽون پارائيندا آهن جيئن سڃاڻڻ ۾ سولائي ٿئي، ڪي وري گائيڊ کي هڪ جهنڊو ڏئي ڇڏيندا آهن جيڪو هو لٺ ۾ ڦاسائي هلندو پيو آهي، ٻيا سڀ انهي جهنڊي جي پويان ايندا آهن. ٽوئر بس وارا ڪٿي به لهڻ شرط سڀ ماڻهو ڳڻيندا آهن يا هر ڪنهن کي هڪ رول نمبر يا سيٽ نمبر حساب سان ڳڻپ ڪندا آهن. هنن همراهن اها ڳڻپ پئي ڪئي ته تيستائين آئون لُوهه ڪري دُڪان ۾ گهڙي ويس، واهه جو دُڪان هو. سليقي سان سڀ سامان رکيل هُئا.
ڪٻٽن ۾ رکيل سامان ڦلهورڻ جي هرڪنهن کي اجازت هُئي سو، مختلف دٻن ۽ خانن ۾ پيل سامان کي جاچيندو، اگهه پار ڏسندو ويس. ٽنگڻين تي پيل ٽي شرٽون ۽ گنجيون به سُٺي اگهه تي وڪامجي رهيون هيون. منهنجو ٽارگيٽ هو ته ٻه ٽي شو پيس وٺبا، باقي ڪي چين جيئن ته هوندا ئي يادگيري لاءِ آهن، سو اهي وٺبا ۽ ڪجهه ٽي شرٽون ٻارن لاءِ کوڙ رهنديون. ڪي چين تقريبن 1 کان 5 ڊالر جا هُئا سو 20 کن اهي ورتم. ٽي شرٽ 10 کان 20 ڊالر تائين جون پئي مليون سو 5 اهي ورتم، شو پيس به 5 کان 20 ڊالر تائين جا هُئا اُهي به 5 عدد ورتم. واشنگٽن جي نشاني واريون ٽي ٽوپيون به ورتم جيڪي 10 ڊالر في ٽوپي جي اگهه سان مليون. هڪ گهنڊڻي ٽيبل تي رکڻ خاطر (وائرليس گهنٽي جي نعم البدل طور) ورتم جيڪا 12 ڊالر ۾ ملي. ايئن ڪجهه ٻيون به شيون ورتم. اچي پيتي واري همراه يعني پئسا وٺڻ واري مائي وٽ بيٺس. پئسا ڏيڻ وقت عادت کان مجبور ٿي چيم ته،
”پاڪستان مان آيو آهيان، شاگرد آهيان ٽوٽل تي رعايت ڪجان، مهرباني ڪري.“
کُل ۾ ٻُڏي وئي، چيائين ته،
”هر شئي جو اگهه چٽي طريقي سان هر شئي تي لکيو پيو آهي پوءِ به رعايت؟“
مون چيو ته،
”رعايت تمام ضروري آهي، گراهڪي وڌائڻ خاطر رعايت تمام ضروري آهي.“
”پڙهيل ڪيترو آهين؟“
داٻو ڪرڻ خاطر چيم ته،
”پريان ورلڊ بئنڪ ۾ هڪ ڪانفرنس هُئي ان ۾ شرڪت ڪري آيو آهيان، يونيورسٽي ۾ ليڪچرار آهيان، پي ايڇ ڊي پيو ڪريان.“
پاڻ وٽ ته اها شئي ڪجهه ڪونهي پر هُن مائي جون اکيون کُليون ۽ مون کي چيائين ته،
”جيئن ته سامان جيڪو توهان ورتو آهي، ان جي رقم جي ادائگي ٿي چُڪي آهي، سو هيئن ڪر، ان ادا ڪيل قيمت تي ٽي ڪي چين وڌيڪ کڻي وٺ، اها رعايت اٿئي.“
”وڏي مهرباني، رعايت مارڪيٽنگ جو هڪ اثرائتو حربو اٿئي.“
ايئن چئي 3 ڊالرن وارا 3 ڪي چين کڻي کيس ڏيکاري، سندس هٿن سان پنهنجي ٿيلهيءَ ۾ وجهرايو، متان سيڪيورٽي ڪيمرا وارا ڪٿي ڪن قابو. هٿ هلائي بائي بائي ڪرڻ ضروري سمجهيم، هاڻي ته ڪُلها مِچڪائڻ به سِکي ويو هُئم سو اهي به ٿورا لوڏيم......