سفرناما

سفر واشنگٽن جو

گورڌن ولاسائيءَ جو ھي سفر واشنگٽن ۾ ٿيندڙ ھڪ بين الاقوامي ڪانفرنس ۾ مقالي پڙھڻ لاءِ ٿيو ھو. سندس ھي سفرنامو آمريڪا ويندڙن لاءِ ھڪ گائيڊ آھي.
سڀني جو اهو زور هو ته سنڌي ٻولي ۾ جيڪي سفرناما هيستائين ڇپيا ويا آهن اهي تقريبن پروفيشنل مسافرن جا لکيل آهن، ڀلو ٿئي ته جي ڪو شاگرد پنهنجو ٻاهر ملڪ جي سفر ۽‌ لاڳاپيل حالتون بيان ڪري. ليکڪ جي ڄاڻ موجب هي پهريون ڀيرو ڪنهن شاگرد جي تخليق آهي. ان قسم جي مشاهدي تي ٻڌل ڄاڻ جي اسان جي شاگردن کي تمام گهڻي ضرورت آهي ته جيئن هن قسم جي تجربي مان لاڀ پرائيندي ڪجهه سکي به وٺن ته ٻين ملڪن ۾ وڃڻ دوران ڀانت ڀانت جي ماڻهن سان ميل جول ڪيئن رکن ۽ انهي مُلڪ کي ڪهڙي طريقي سان گهٽ ۾ گهٽ خرچ ۾ سُٺي نموني سان گهُمي سگهجي. ساڳي ريت ڪافي لکيل سفرنامن ۾ هروڀرو جي ادبي لفظن جي استعمال سان اهي ڪنهن حد تائين فِڪشن به لڳن ٿا
Title Cover of book سفر واشنگٽن جو

هيديا هيرينگلي جون پاڪستان بابت ڳالهيون! 

ڪانفرنس جي اختتام تي واپسي ۾ ڊيو هائوسنگ جي ڪچن ۾ ڪيٽي نالي هڪ ڇوڪريءَ شام جي وقت ڪافي پيئندي مون کان پُڇيو ته، ”ڇا توهان انڊين آهيو؟“
مون چيو ته، ”ها، انڊين سب ـ ڪانٽيننٽ سان واسطو رکان ٿو، پر آئون پاڪستاني آهيان، پر مون کي لڳي ٿو ته تون پڪ سان لاطيني آمريڪا جي آهين، جو تنهنجو رنگ ڪڻڪائون آهي ۽ اکيون چينين وانگر ڳُتيل آهن.“
کِلي چيائين ته، ”مون کي گهڻا ماڻهو ايئن ٿا چون ته آئون ميڪسيڪن آهيان. آئون هتي آهيان ئي هڪڙو ڏينهن وڌيڪ.“
مون چيو، ”سو ڇو؟“
چيائين ته، ”سُڀاڻي آهي روبوٽن جي هڪ نمائش (Maker Faire) اُتي وينديس ۽ پوءِ وري اُتان ئي شام جو هلي وينديس.“
مون چيو ته، ”اڙي! واهه واهه، اُتي ته ڏاڍو مزو هوندو، آئون پاڻ بنيادي طور تي مڪينيڪل انجنيئر آهيان. مون کي اهڙيون شيون وڻن ٿيون.“
مون کي چيائين، ”اڙي، پوءِ جيڪڏهن فري آهين ته هل ته سُڀاڻي گڏجي هلون اُن نمائش ۾.“
آئون ان وقت ڊيو هاسٽل جي ڪامن ايريا ۾ ويٺل هئس ۽ پبلڪ ڪمپيوٽر استعمال ڪري رهيو هئس، پڇيو مانس ته ويب سائيٽ ٻڌائي ان نمائش جي. ويب سائيٽ کوليم. ان کان اڳ جو آئون ڪُجهه هون هان ڪريان، مون کي چيائين ته ”ٽڪيٽ فري اٿئي، رڳو آن لائين فارم ڀر، اي ميل ايندئي.“
مون چيو، ”پڪ ناهي، ٿي سگهي هلان، ٿي سگهي نه. ڇو جو مون کي چڙيا گهر وڃڻو آهي صبح جو.“
چيائين ته ”هي نمائش آهي 11 وڳي، تيستائين آئون به هلنديس چڙيا گهر اُتان ٿيندا، نمائش تي هلنداسين.“
مون چيو، ”پوءِ ته واهه جو هلبو.....“
ايترو چئي مون کي پنهنجو فون نمبر ۽ فيس بوڪ ڪانٽيڪٽ ڏئي هلي وئي.
اها سموري گفتگو ڪامن هال ۾ پريان صوفه تي ويهي ڪتاب پڙهندڙ هيديا هيرينگلي ٻڌي پئي، ڪيٽي جي وڃڻ تي اُٿي مون وٽ آئي ۽ چيائين، ”هيلو، پاڪستاني آهين نه؟“
مون چيو ”ها.“
هٿ نه ملايائين ۽ چيائين ته، ”آئون هيديا آهيان، سئيزرلينڊ جي آهيان، سڄي دُنيا پئي گهمان. پاڪستان به ڪئي دفعا آئي آهيان، خاص ڪري اُترين علائقن ۾. گلگت، چترال، شندور.“
شندور جو ڪو ميمبر پارليامينٽ دوست ٻڌايائين. پولو راند جي چاهت جو ٻڌائيندي ۽ پنهنجو ڀڳل پير ڏيکاريندي چيائين ته، ”پولو راند ته آئون جام کيڏي آهيان، هي پير به اُن راند جي ڪري ڀڳو آهي، جنهن ڪري منهنجي نوڪري هلي وئي، پر علاج دوران منهنجي ڪمپني مون کي آڇ ڪئي ته سموري پينشن ڏيون ٿا، نوڪري تان هٿ کڻ، مون ريٽائرمينٽ وٺي ڇڏي. مڙس پيو ڪمائي، آئون پئي گهمان. توهان کي راند ايندي هوندي پولو؟“
مون چيو ته، ”اسان وٽ رڳو ڪرڪيٽ کيڏي ويندي آهي. ٻي ڪا راند هروڀرو نه وڻي.“
مون ڪافي جي سُرڪ ڀريندي کيس آڇيم ته،
”ڪافي پي ڀلا.“
چيائين، ”نه، مهرباني. منهنجو روزو آهي.“
تڏهن ذهن ۾ آيو ته ملڻ وقت هٿ ڇو نه ملايائين، کيس لڳو ته پاڪستاني هروڀرو ڪنهن عورت سان هٿ نه ملائيندا آهن.....

پاڪستان جي تعريف ڪندي وڌيڪ چيائين ته،
”اهو غلط آهي ته سياح رڳو پاڪستان ۾ امن امان جي ڪري نه ٿا اچن. ماڻهو ته دهشت گردي ۾ جتي ڪٿي پيا مارجن پوءِ؟ اصل ۾ پاڪستان ۾ سياحن کي جي سهوليتون هُجن ته هتي تمام گهڻا ماڻهو اچن. هتي اچ ته نه گاڏي ٿي ملي، نه ڪا سُٺي ۽ صاف سُٿري سهوليت ٿي ملي. چيائين ناران ڏس، ڪاغان ڏس، رڳو پاڪستان جا ئي ڪيترا نه ماڻهو ٿا اچن، سهوليتون آڱوٺو!“
پنهنجي ڳالهه کي جاري رکندي وڌيڪ چيائين ته،
”پاڪستاني ڏاڍا پيارا آهن، تمام پيارا آهن. تون ئي ڏس، رڳو ٻه منٽ اڳ جي ڳالهه ڏس، اها ڇوڪريءَ تون کي ساڻس گڏ هلڻ لاءِ چئي وئي آهي، صاف ظاهر آهي ته پاڪستاني دل جا صاف، محنتي ۽ کاهوڙي آهن. رڳو هلڪي نظرداري، سهوليتن ۽ مڃتا جي ضرورت آهي. تنهنجو ڳالهائڻ واقعي ڏاڍو سُٺو آهي.“
حالانڪه مون لاڳيتو سندس ئي ڳالهه پئي ٻُڌي!
وري به سندس ڳالهه جاري رکيائين،
”ٻڌين به ڌيان سان ٿو. تون يقينن ڪامياب ٿيندين پنهنجي مقصد ۾.“
مون چيو، ”مهرباني.“
چيائين ته،
”پوءِ سُڀاڻي ته هن سان گڏ ويندين گهُمڻ، مون سان ڀلا شام جو هل.“
مون چيو ته،
”ڪيٽي جي مون کي پڪ نه ٿي لڳي ته ڪو ايندي. ان ڪري گهڻو ڪري پاڻ صبح هلنداسين آرلنگٽن سيميٽري پوءِ پينٽاگون.....“
”سو ڇو؟“ هيديا پُڇيو.
مون ورندي ڏني ته،
”هي ڪيٽي ٽائيمنگ وغيره ڪجهه نه ٻڌائي وئي آهي.“
چيائين ته،
”ڇوڪريءَ چئي ته وئي ته نائين بجي چڙيا گهر، پوءِ 11 وڳي نمائش.“
مون چيو ته،
”نه هي اهو به نه ٻڌائي وئي آهي ته صبح جو ڪٿي ملندي، نڪرنداسين ڪيئن، آئون ته پنڌ ويندس.“
هيديا يادگيري ڏياري ته،
”فون نمبر جو ڏئي وئي آهي.“
سوچيم ته مائي جي اک ته ڪتاب ۾ هُئي، پر ڌيان سڄو اسان جي ڳالهه ٻولهه ۾ هُيس....
مون چيو ته،
”مون وٽ هتان جو فون نمبر به ڪونهي جتان فون ڪيانس.“
چيائين ته،
”منهنجي فون تان ڪانٽيڪٽ ڪري وٺجان.“
مون چيو ته، ”ايترو خفو ڪير کڻي. پاڻ سڀاڻي هلنداسين.“