1911ع جو ناڪام انقلاب
چيني حڪومت 1905ع ۾ هڪ پينل مقرر ڪيو ته اهو مختلف ملڪن جي آئين جو مطالعو ڪرڻ کان پوءِ چين لاءِ پارلياماني طرز جي حڪومت متعلق پنهنجي راءِ پيش ڪري. ان وفد جي واپسي تي اعلان ڪيو ويو ته 9 سالن کان پوءِ ملڪ ۾ پارليامينٽ قائم ڪئي ويندي. وانگ چنگ هوئي جاپاني طرز حڪومت جو آئين ٺاهيو جنهن جي منطوري 1908ع ۾ ڏني وئي. آفيم جي روڪٿام لاءِ حڪم جاري ڪيا ويا، بيجنگ ۾ آفيم واپرائڻ جا اڏا بند ڪيا ويا، آفيم جي درآمد، وڪري ۽ ڏوڏي جي پيداوار تي سخت پابنديون لاڳو ڪيون ويون، عبادتگاهن کان مدرسن جو ڪم ورتو ويو ۽ سوين نوجوانن کي تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ ٻين ملڪن ۾ موڪليو ويو.
شهنشاهه چين 14 نومبر 1908ع ۾ هن فاني دنيا مان لاڏاڻو ڪري ويو ۽ ان جي ٻئي ڏينهن راڻي به دم ڌڻي حوالي ڪيو، انهن ٻنهي جي اوچتي لاڏاڻي سبب عوام ۾ ڪيتريون ئي افواهون پکڙجي ويون. ڪجهه ماڻهن جو خيال هو ته شهنشاهه ۽ راڻي جي وفات خودڪشي سان ٿي، ملڪ ۾ اها پيشگوئي مشهور هئي ته جڏهن ماءُ جي هنج ۾ ٻار کي شهنشاهه بڻايو ويندو، ان وقت مانچو خاندان جو اقتدار ختم ٿي ويندو. شهنشاهه ڪوانگ سو جي وفات کان پوءِ شهزادي چون جي پٽ کي ڪوسوان ٽنگ جي لقب سان شهنشاهه بڻايو ويو. يو آن شي ڪائي، چنگ چي چنگ ۽ فوتي شهنشاهه جي ٻي گهرواري ملڪه لونگ يوکي نگران مقرر ڪيو ويو.
شهنشاهه ڪوانگ سو طرفان نومبر ۾ هي اعلان ڪيو ويو ته:
”هن کان پوءِ اسان ان تجويز کي جيڪا اڪثريت جي تائيد سان ملڪ جي بهتري لاءِ پيش ڪئي ويندي اختيار ڪنداسين، ماڻهن کي فطرت ئي پيدا ڪري ٿي ۽ اها ئي سندن حڪمرانن کي وجود ۾ آڻي ٿي، ماڻهن جا ڪن فطرت جا ڪن، ماڻهن جون اکيون فطرت جون اکيون آهن.“
شهنشاهه ڪوانگ سو جو آخري اعلان هي هو:
”اڄ سلطنت جي سمورن باشندن جو رجحان جمهوريت طرف آهي، ڏاکڻين صوبن ان تحريڪ جو آغاز ڪيو آهي، اترين صوبن جا سپهه سالار ان جي تائيد ڪري رهيا آهن. رب جي رضا ظاهر ۽ عوام جو مقصد واضح آهي، رڳو هڪ خاندان جي عظمت ۽ شان برقرار رکڻ لاءِ ڪروڙين ماڻهن جي خواهشن کي ڪيستائين لتاڙي سگهجي ٿو. تنهن ڪري اسان (ان وقت شهنشاهه جي ماءُ ريجنٽ جي حيثيت سان ڪم ڪري رهي هئي.) اهو فيصلو ڪيو آهي ته چين ۾ ايندڙ طرز حڪومت آئيني ۽ جمهوري هوندو ته جيئن ماڻهن جو مطالبو پورو ٿي سگهي ۽ انهن ڏاهن جي راءِ موجب عمل ٿي سگهي جيڪي تخت ۽ تاج کي عوام جي وراثت سمجهن ٿا.“
چين جا باشنده قديم زماني کان ئي داخلي انتظام ۾ خودمختيار هئا. شهنشاهه کي قوم جي عظمت ۽ اقتدار جو محافظ سمجهيو ويندو هو، جاپان هٿان شڪست کان پوءِ چينين کي پنهنجي ڪمزوري ۽ پسماندگي جو احساس ٿيو. قومي ذلت جو ذميوار شهنشاهه کي قرار ڏنو ويو. مانچو خاندان خلاف بغض ۽ ڪيني جا پراڻا داغ تازه ٿي ويا. ان نفرت آهستي آهستي نسلي دشمني جي شڪل اختيار ڪري ورتي. ماڻهو سمجهندا هئا ته غيرملڪي خاندان چين جي عزت ۽ مفاد ڌارين کي وڪڻي رهيو آهي. شهنشاهه پنهنجي اقتدار کي قائم رکڻ لاءِ ٻين ملڪن کان قرض وٺي رهيو آهي. باڪسرز جي ناڪامي ۽ غيرملڪي طاقتن جون شرطون قبول ڪرڻ سان مانچو خاندان جي زوال پذير اثر کي اڃا به وڌيڪ نقصان پهتو.
1911ع کان پهريان چين ۾ سامراجي ملڪن جي ٽوٽل سيڙپڪاري ڏيڍ ارب ڊالر جي لڳ ڀڳ هئي. ڪوئينگ حڪومت جا ان وقت جا پرڏيهي قرض به هڪ ارب 40 ڪروڙ ڊالر هئا. جن ۾ ريلوي لائن وڇائڻ جو پرڏيهي قرض 30 ڪروڙ ڊالر هو. درآمد برآمد جي ڀيٽ ۾ گهڻي وڌيڪ هئي، سامراجي ملڪن جو تيار ڪيل مال چين جي منڊين ۾ سٿيو پيو هوندو هو، هڪ طرف چين ۾ آمريڪا ۽ برطانيه جا ڪارخانا ڏينهن رات تماڪ جي تياري ۾ مصروف هئا ته ٻئي طرف صرف 1905ع ۾ 6 لک 60 هزار پائونڊ اسٽرلنگ جو تماڪ درآمد ڪيو ويو. جاپان جي ڪچي ريشم يورپ جي منڊين ۾ مار ٿي کاڌي ته وري جاپان جو مال ڏينهن رات چين جي منڊين ۾ پهچي رهيو هو. چين جي چانهه جي درآمد جيڪا 1886ع ۾ 260 ملين پائونڊ هئي، 1905ع ۾ رڳو 180 ملين پائوند وڃي رهي. چين جي زرعي پيداوار تي به سامراجن جو ڪنٽرول هو. هي اها صورتحال هئي جنهن مان چين 1905ع ۾ گذري رهيو هو ۽ هن جي آبادي جو هڪ وڏو حصو بيروزگاري ۽ فاقه ڪشي ۾ مبتلا هو.
هاڻي ڏسو، جيڪي ٻيون خرابيون پيدا ٿي چڪيون هيون، حاڪم طبقي جو اقتدار سالن جا سال هلندو ٿي آيو، سندن عهده به موروثي هئا، اعليٰ عهدن تي ويهڻ لاءِ امتحان ۾ ڪامياب ٿيڻ جي شرط هئي. موروثي اقتدار جي ڪري هن طبقي جي اخلاق ۽ عادتن ۾ خرابيون ته پهريان کان ئي پيدا ٿي چڪيون هيون پر مانچو خاندان جي زماني ۾ انهن جون خرابيون انتها تي پهچي ويون. اعليٰ عهدن لاءِ ڪيترائي ڊپلوما پيش ڪرڻا پوندا هئا. عهده گهٽ ۽ اميدوار بيشمار هوندا هئا. سرڪاري ملازمت جا اميدوار ٺٺ ٺانگر قائم رکڻ لاءِ قرض کڻي خرچ ڪندا رهندا هئا. ملازمت حاصل ڪرڻ کان پوءِ انهن جو سڄو ڌيان پئسو ڪمائڻ طرف هوندو هو، کين پنهنجن فرضن سان ڪابه دلچسپي نه هئي. حڪومت انهن جي رشوت خوري ۽ غريب آزاري تي پردو وجهندي هئي. عهديدارن کي هڪ مقام کان ٻئي مقام تي ان اصول تحت تبديل ڪيو ويندو هو ته هٿ رنڱڻ جو موقعو سڀني کي ملڻ گهرجي. مانچو خاندان جي آخري دور ۾ اعليٰ عهده ۽ منصب وڪرو ٿيڻ لڳا، امتحان ذريعي اهل ماڻهن کي سليڪٽ ڪرڻ وارو پراڻو دستور نالي ماتر وڃي رهيو. چين ۾ پرڏيهي طاقتن جو اثر وڌڻ سان ان خاندان جي حالت بد کان بدتر ٿي وئي. اهي ماڻهو پرڏيهي طاقتن کي ملڪ جي ڪنهن به علائقي تي قبضو ڪرڻ ڏين ته حڪومت کين ڊڄڻو ۽ نااهل قرار ڏئي برطرف ڪري ڇڏي. جيڪڏهن زبردستي قبضو ڪندڙن سان جنگ ڪن ته پرڏيهي طاقتن جي دٻاءَ پوڻ تي حڪومت طرفان مٿن پرڏيهي ماڻهن کي تنگ ڪرڻ جو الزام لڳيو وڃي ۽ سخت سزائون ڏنيون وينديون هيون.
حڪومت جي مهربانين ۽ اخلاقي ڪمزورين کان سواءِ ان طبقي جي زوال جو هڪ سبب اهو به هو ته جديد علم جي شايع ٿيڻ سان سندن محدود واقفيت جو ڀاندو ڦاٽي پيو. حڪومت جديد سول سروس قائم ڪرڻ ٿي چاهي پر نوان ماڻهو پراڻين روايتن کان واقف نه هجڻ ڪري پنهنجا فرض سٺي نموني نه ٿي ادا ڪري سگهيا. هن طبقي جو زوال بادشاهن جي زوال جو ڪارڻ بڻيو ۽ سلطنت جو انتظام نون عهديدارن جي هٿن ۾ هليو ويو.
ڊاڪ ٽڪيٽون جاري ٿيڻ لڳيون، پوسٽ آفيسون قائم ٿي ويون، ريلوي لائين جي تعمير کان پوءِ مختلف هنڌن تان اخبارون شايع ٿيڻ لڳيون. انهن جي شايع ٿيڻ سان عوام جي خيالن تي اهڙو اثر ٿيو جو اهي شهنشاهيت کان بيزار ٿي پيا، امير طبقي ۽ پرڏيهي ماڻهن جي ظلم ۽ جبر جون داستانون پڙهي پڙهي عوام اندر بدلي جي باهه ڀڙڪي اٿي. جاپان، چين جنگ کان پوءِ روس جاپان کي مجبور ڪيو هو ته منچوريا جي هڪ وڏي علائقي تي قبضي بدران چين کان ڳرو ڏنڊ وٺي. فرانس ۽ روس چين کي قرض ڏيڻ جو فيصلو ڪيو جيئن ته اهي ٻئي گهربل رقم مهيا نه ٿي ڪري سگهيا ان ڪري برطانيه ۽ جرمني باقي رقم مهيا ڪرڻ جو ذمو کنيو. برطانيه ۽ جرمني جي ادارن معاهدو ڪيو ته چين ۾ جتي به ڪاروبار تي سرمايو لڳائڻ جو موقعو مليو اتي برابر فائدي جي شرط تي سرمايو لڳائيندا.
اها هڪ قدرتي ڳالهه هئي ته حڪومت جي بدعنوانين خلاف معاشري جي هر طبقي مان بغاوت اڀري. 1905ع جي آخري اڌ حصي ۾ شنگهائي ۽ ٻين 6 بندرگاهن ۾ چيني واپارين آمريڪي شين جو بائيڪاٽ ڪري ڇڏيو پر حڪومت اهڙين تحريڪن تي ضابطو آڻيندي وئي. جڏهن 1904ع ۾ برطانوي سامراج تبت تي قبضو ڪري ورتو ۽ ڪاشا جي 1500 ماڻهن جو قتل عام ڪيو تڏهن ڪوئينگ حڪومت ماڻهن جي مدد يا برطانوي حڪومت سان احتجاج ڪرڻ بدران ابتو برطانيه سان هڪ ڳجهي ٺاهه ۾ ڪيترائي حق برطانيه کي ڏئي ڇڏيا. جيتوڻيڪ چين ۾ اڀرندڙ بورجوائي پنهنجن مفادن جي تحفظ لاءِ جدوجهد ڪرڻ تي مجبور ٿي وئي ۽ سرمائيدارن جي سرپرستي ۾ ڪيتريون ئي تحريڪون منظم ٿيڻ شروع ٿي ويون. اڳئين سال انهن سوسائٽين ۽ تحريڪن جي ملڻ سان ٽوڪيو ۾ چيني انقلابي ليگ جو قيام عمل ۾ آندو ويو ۽ ان ليگ ڊاڪٽر سن يات سين کي پنهنجو ليڊر چونڊيو. انهن جي بنيادي جدوجهد مانچو خاندان جي اقتدار جي خلاف هئي. سندن نعرن ۾ زمين جي برابر ملڪيت ڏيڻ جو نعرو خاص طور تي ذڪر جوڳو آهي. ٽونگ مينگ هوئي تحريڪ پنهنجي منشور ۾ آزادي، برابري ۽ ايڪي جو پروگرام پيش ڪيو. سن يات سين به پنهنجا ٽي بنيادي اصول پيش ڪيا، جن ۾ قومپرستي جو اصول، جمهوريت جو اصول ۽ عوام جي زندگي جي بهتري جو اصول شامل هئا. هن جمهوريت جي اصول تحت هڪ جمهوري ري پبلڪ قائم ڪرڻ جو مطالبو ڪيو.
ٽونگ مينگ هوئي جي ڪارڪنن پهرين سال ۾ 10,000 ماڻهن جي ميمبرسازي ڪئي. ڪوئينگ حڪومت جاپان سان ملي ڪري ان تحريڪ کي چٿڻ جي ڪوشش ڪئي پر اها وقت سان گڏوگڏ پکڙجندي وئي ۽ ڪيترائي دانشور، ڳجهين انجمنن ۽ سرڪاري فوج جا سپاهي سن يات سين جي تحريڪ ۾ شامل ٿيندا ويا ۽ ڏسندي ئي ڏسندي اها تحريڪ حڪومت لاءِ سڀ کان وڏو خطرو بڻجي وئي. جيتوڻيڪ حڪومت ڪيترن ئي سياسي، انتظامي، رياستي، تعليمي ۽ سماجي سڌارن جو اعلان ڪيو ۽ جمهوريت جي بحالي جا قدم کنيا.
آڪٽوبر 1910ع ۾ بيجنگ ۾ پهرين نيشنل اسيمبلي جو اجلاس شروع ٿيو، اسيمبلي ۾ صرف هڪ ايوان هو ۽ ان جا اڌ ميمبر حڪومت طرفان نامزد ڪيا ويندا هئا جيڪي منگول، مانچو ۽ چينين جي نمائندگي ڪندا هئا.
اسيمبلي جو تناسب هن طرح هو:
(1) شهزاده ۽ نواب 16
(2) مانچو امير 10
(3) ڍل ڏيندڙ رياستن جا سردار 14
(4) شاهي خاندان جا نمائنده 06
(5) کاتن جا اعليٰ عهديدار 32
(6) ناليوارا عالم 10
(7) وڏا وڏا ٽيڪس ڏيندڙ 10
(8) صوبائي اسيمبلين جا چونڊيل نمائنده 110
ماڻهو مانچو خاندان کان تنگ ٿي پيا هئا ۽ انهن سڌارن مان مطمئن نه هئا، سرڪاري عهديدارن ۽ مانچو خاندان جي نمائندن جي گهڻائي باوجود نيشنل اسيمبلي جي روش شروع کان ئي حڪومت جي خلاف هئي، نيشنل اسيمبلي جو مطالبو هو ته کيس قانون ٺاهڻ جو اختيار فوري طور ڏنو وڃي، راڻي جي نالي تي هڪ درخواست به موڪلي وئي ته اسيمبلي کي قانون ٺاهڻ جا اختيار ڏنا وڃن جنهن تي هي جواب مليو:
”آئين بادشاهه طرفان لاڳو ڪيو ويندو آهي، رعيت ان کي لاڳو ڪرڻ لاءِ بادشاهه کي مجبور نه ٿي ڪري سگهي، بادشاهه جي ذات مقدس آهي ۽ کيس سمورا اختيار حاصل آهن. جيتوڻيڪ هو انهن اختيارن کي دستور موجب ئي ڪم ۾ آڻي ٿو.“
ان جو مقصد راڻي پاران اهو ظاهر ڪرڻ هو ته چين جي شهنشاهه کي دستوري حڪومت قائم ڪرڻ متعلق اهي ئي اختيار حاصل آهن، جيڪي روس ۽ جاپان جي شهنشاهن کي حاصل آهن. سمورا قانون سندس منظوري سان ٺهندا آهن ۽ سمورا عهديدار ان جي حڪم سان مقرر ڪيا ويندا آهن. پارليامينٽ کي طلب ڪرڻ ۽ ٽوڙڻ جو اختيار به وٽس آهي ۽ اهوئي بحري ۽ بري فوج جو ڪمانڊر انچيف آهي.
نيشنل اسيمبلي کي شاهي خاندان جي خرچن بابت ڪي به اختيار نه هئا، اها رقم ان جي منظوري کان سواءِ قومي خزاني مان ڪڍي ويندي هئي. مانچو خاندان جو وجود ئي انقلابي انجمنون قائم ڪرڻ لاءِ ڪافي هو. راڻي جيڪو پروگرام ٺاهيو هو، ان مان شاهي خاندان جا دشمن فائدو حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ڪري رهيا هئا. کير پياڪ شهنشاهه جو پيءُ پرنس ريجنٽ سوچ ويچار ۽ ڏاهپ کان محروم هو، هن جي نظر اڄ جي آئيني ۾ ايندڙ سڀاڻي جي ڏينهن کي نه ٿي ڏسي سگهي. نيشنل اسيمبلي جي مانچو صدر پرنس پولون زور ڏنو ته اسيمبلي قانون ٺاهڻ جا جيڪي اختيار طلب ڪري ٿي اهي کيس ڏنا وڃن. اهڙي طرح مانچو خاندان جو اقتدار قائم رهي سگهي ٿو پر ان جي مفيد مشورن تي ڪوبه ڌيان نه ڏنو ويو. پرنس ريجنٽ جيڪا وڏي رعايت ڏني اها هي هئي ته هن دستوري حڪومت جي تيارين جو وقت مختصر ڪري ڇڏيو. جنهن جو نتيجو اهو نڪتو جو حقيقي پارليامينٽ 1917ع بدران 1913ع ۾ قائم ٿي وئي. ان مقصد لاءِ 2 نومبر 1910ع ۾ حڪم جاري ڪيو ويو. ريڊيڪل پارٽي ان مان مطمئن نه ٿي. هن جو مطالبو هو ته اختيار فوري طور ڏنا وڃن. 30 نومبر 1910ع تي هن هڪ قرارداد پيش ڪئي ته وزيرن کي اسيمبلي آڏو جوابده قرار ڏنو وڃي، پر ريجنٽ اهو مطالبو رد ڪري ڇڏيو.
گرما گرم بحثن کان پوءِ نيشنل اسيمبلي جو اجلاس 11 جنوري 1911ع تي ملتوي ٿي ويو پر ٻئي اجلاس کان پهريان ئي انقلاب جا اهڙا جهٽڪا محسوس ٿيڻ لڳا جن شهنشاهيت جي ايوانن جا بنياد لوڏي وڌا. حڪومت مئي 1911ع ۾ 4 سلطنتن کان هوڪوانگ ريلويز جي تعمير لاءِ قرض ورتو. (انهن ريلويز جو نالو هوڪوانگ ان ڪري تجويز ڪيو ويو جو اهي صوبي هوچي ۽ هونان مان ٿي گذريون) ٻئي صوبا هڪ ئي گورنر جي ماتحت هئا. هو ڪوانگ جي لغوي معنيٰ آهي ڍنڍ جو ميدان. تجويز اها هئي ته هڪ ريلوي لائين ڏکڻ ۾ هنڪائو کان صوبي ڪوانٽنگ جي اترين سرحد طرف تعمير ڪئي وڃي. (هتي ان جو ميلاپ ٻي لائين سان ٿي وڃي ها، جيڪا ڪونٽين کان اتر طرف هڪ چيني ڪمپني جي تعمير هيٺ هئي.) ٻي لائين هنڪائو کان اولهه طرف صوبي زوچوان تائين. اها لائين صوبي زوچوان جي گادي واري هنڌ چنگٽو تائين وڃي ها. جڏهن هنگائو کان اولهه طرف لائين وڇائڻ جي تجويز غور هيٺ هئي ته ان وقت صرف برطانيه ۽ فرانس جو سرمايو لڳل هو. جرمني قرض متعلق چين کي بهتر شرطون پيش ڪيون جن جي نتيجي ۾ جرمني به سرمايو لڳائيندڙن ۾ شامل ٿي ويو ۽ هنگائو کان اولهه طرف به ريلوي لائين تعمير ٿيڻ لڳي.
چين جي حڪومت 1903ع ۽ ان کان پوءِ 1904ع ۾ آمريڪا سان واعدو ڪيو هو ته هنگائو کان مغرب جي ريلوي لائين جي تجويز آئي ته آمريڪا ۽ برطانيه سان مشورو ڪيو ويندو. آمريڪا 1909ع ۾ چين جي حڪومت کي ان واعدي جي ياد ڏياري ۽ ان جي نتيجي ۾ آمريڪا ۽ برطانيا کي شامل ڪيو ويو، جيئن ته زوچوان ڪمپني ڪوئچوفو کان چنٽوفو تائين ريلوي لائين جو صرف ٿورو حصو ٺاهيو هو، ان لاءِ بيجنگ حڪومت فيصلو ڪيو ته ريلوي لائين جي تعمير وارو ڪم ڪمپني کان واپس ورتو وڃي ۽ 4 سلطنتن کان 40 لک پائونڊ قرض وٺڻ جي تجويز بدران 60 لک پائونڊ قرض حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وڃي. ان مقصد لاءِ 20 مئي 1911ع تي هڪ معاهدو مڪمل ٿيو. زوچوان ڪمپني هڪ ڪروڙ 10 لک تائل جي سرمائي سان قائم ڪئي وئي. ان جي صدر رٻڙ جي مسئلي تي 70 لک تائل ضايع ڪري ڇڏيا هئا ۽ ان وقت تائين 25-20 ميل پٽڙي وڇائڻ کان سواءِ ٻيو ڪو ڪم نه ٿيو هو.
اهو اطلاع ملڻ تي ته حڪومت پرڏيهي سرمائيدارن سان زوچوان ريلوي جي تعمير لاءِ معاهدو ڪيو. 4 آگسٽ تي ڪمپني جي پارٽنرن جي هڪ گڏجاڻي ٿي، جنهن ۾ حڪومت کان ڪمپني جي نقصان جي ازالي جو مطالبو ڪيو ويو. حصيدارن چيو ته اسان کي پرڏيهي سرمائيدارن سان معاهدي ڪرڻ تي ڪوبه اعتراض ناهي، اسين پاڻ سان انصاف چاهيون ٿا. مواصلات واري وزير شينگ سوان هوئي تجويز پيش ڪئي ته زوچوان ڪمپني جديد معاهدي ۾ 40 لک تائل جي حصيدار ٿي سگهي ٿي پر ڪمپني ان تجويز کي رد ڪري ڇڏيو ۽ حڪومت کان هڪ ڪروڙ 10 لک تائل جو مطالبو ڪيو ۽ واضح ڪيو ته جيڪڏهن اهو ممڪن نه هجي ته ان جو وياج ئي ادا ڪيو وڃي. مواصلات واري وزير چيو ته 70 لک جي رقم ضايع ٿي چڪي آهي. جنهن جي جواب ۾ ڪمپني اهو جواب ڏنو ته 70 لک رقم ڪمپني جي صدر ضايع ڪئي جيڪو حڪومت جو مقرر ڪيل آهي، ان ڪري ضايع ٿيل رقم جي ذميداري حڪومت تي لاڳو ٿئي ٿي. زوچوان صوبي جي ڪيترن ئي شهرن ۾ حڪومتي روش خلاف ناراضگي جي اظهار لاءِ جلسا منعقد ڪيا ويا. اعليٰ عهديدارن کي خط موڪليا ويا ۽ زوچوان جي انهن ناليوارن سرمائيدارن جي نالي درخواستون شايع ڪيون ويون جيڪي بيجنگ ۾ رهندڙ هئا، ڪمپني جي حصيدارن هڪ جلسي ۾ فيصلو ڪيو ته ان مسئلي جي حل لاءِ پرنس ريجنٽ جي خدمت ۾ هڪ وفد موڪليو وڃي.
پرنس ريجنٽ حالتن جي اهميت ۽ وقت جي ضرورت کي نه سمجهيو ۽ زوچوان ڪمپني جا سمورا مطالبا رد ڪري ڇڏيا. زوچوان ڪمپني جي حصيدارن جو هڪ وڌيڪ جلسو 18 آگسٽ تي منعقد ٿيو، جنهن ۾ حڪومت کي مطالبن جي مڃتا لاءِ 15 ڏينهن جي مهلت ڏني وئي. ان وچ ۾ زوچوان جي ڪجهه شهرن ۾ هنگاما ۽ چڪريون ٿيون ۽ سرڪاري عهديدارن تي حملا ڪيا ويا. صوبائي اسيمبلي ڪمپني جي مطالبن جي حمايت ڪئي، زوچوان ڪمپني جي مهلت 2 سيپٽمبر تي ختم ٿي وئي. 4 سيپٽمبر تي حصيدارن جو هڪ جلسو ٿيو جنهن ۾ حڪومت کي ڌمڪي ڏني وئي ته ڪمپني صوبي جي وسيلن تي قبضو ڪري پنهنجا پئسا وصول ڪري وٺندي.