ميڪائو چين کي واپس ملي ويو
جزيري نما ميڪائو چين جي ڏاکڻي سامونڊي پٽي جي ويجهو هانگ ڪانگ کان 60 ميلن جي مفاصلي تي آهي. ميڪائو صرف 6 مربع ميل تي ۽ ٻن ننڍن ننڍن ٻيٽن تائيد ۽ ڪولون تي مشتمل آهي. 1990ع جي آدمشماري مطابق هن جي ڪل آبادي 5 لک 16 هزار هئي، جنهن ۾ 97 سيڪڙو چيني نسل جا ماڻهو هئا ۽ پرتگيزي صرف 5 سيڪڙو هئا. پرتگال ۽ چين جي وچ ۾ 1987ع ۾ هڪ معاهدو ٿيو هو، جنهن تحت پرتگال اعلان ڪيو هو ته هو 1999ع ۾ هي جزيرو چين کي واپس ڪري ڇڏيندو.
ميڪائو جي تاريخ گذريل ڪيترن ئي صدين تي پکڙيل آهي. 1513ع ۾ پهريون پرتگيزي بحري جهاز پرل درياءَ ۾ پهتو، ان کان پوءِ جهازن جي اچ وڃ شروع ٿي وئي. ان وقت هتي منگ نسل جو چيني شهنشاهه حڪمران هو. 1557ع ۾ هن اهو جزيرو پرتگال حوالي ڪري ڇڏيو. اها ايشيا ۾ يورپ جي پهرين نوآبادياتي هئي ۽ سالن جا سال ان جو واپار صرف چين تائين محدود هو، ڇاڪاڻ ته چين ئي ان جي سڀ کان ويجهي سرزمين هئي. 1553ع ۾ ميڪائو ۽ چين وچ ۾ سرڪاري واپاري معاهدو ٿيو، ان کان پوءِ جاپان سان به واپاري رابطا ٿي ويا پر بعد ۾ جڏهن هانگ ڪانگ ۽ ڪنسٽون جي واپاري اهميت وڌي وئي ته ميڪائو جو واپار آهستي آهستي گهٽجي ويو. شروع ۾ واپارين کي ڪنسٽون ۾ صرف نومبر کان مئي تائين داخل ٿيڻ جي اجازت هئي، ان ڪري واپارين ميڪائو ۾ ديرا ڄمائي ورتا.
19 هين صدي جي وچ ۾ بين الاقوامي بحري واپار ۾ هانگ ڪانگ ميڪائو کي پوئتي ڇڏي ويو ۽ ڪجهه ئي سالن ۾ ميڪائو جون واپاري سرگرميون ايستائين ٿڌيون ٿي ويون، جو انهن کي ٻيهر عروج نصيب نه ٿيو. ميڪائو تي جيتوڻيڪ پرتگال جي عملداري رهي، پر هتي ڪڏهن به پرتگيزين جي آبادي ۾ اضافو نه ٿيو. هتي اڄ به 97 سيڪڙو چيني نسل جا ماڻهو آباد آهن. جيڪي ٻڌمت ۽ عيسائيت جا پيروڪار آهن. پرتگيزين جو چوڻ آهي ته 16 هين صدي عيسوي ۾ هنن هن علائقي ۾ بحري ڦرلٽ جو خاتمو آندو ۽ ميڪائو جا چيني حڪمران ڏاڍا احسانمند هئا، ان ڪري انهن پرتگيزين کي هتي رهڻ جي اجازت ڏني هئي. جڏهن ته چينين جو چوڻ آهي ته پرتگيزي هتي واپار جي بهاني آيا هئا ۽ جڏهن انهن جو واپار چمڪي پيو ته هنن چيني حڪمرانن کي رشوت ڏئي ميڪائو تي قبضو ڪري ورتو، پر ان جي بدلي ۾ اهي چيني حڪمرانن کي ساليانو رقم ادا ڪندا هئا.
چينين جڏهن 1842ع ۾ هانگ ڪانگ برطانيا جي حوالي ڪري ڇڏيو ته پرتگال ميڪائو جو مطالبو ڪيو، جيتوڻيڪ هنن 1849ع ۾ ان کي فري پورٽ قرار ڏئي چينين جا ڪسٽم هائوس ختم ڪري ڇڏيا ۽ ميڪائو تي مڪمل پرتگيزي عملداري جو اعلان ڪري ڇڏيو. چين 1887ع تائين پرتگال جي ان قدم جي مخافلت ڪئي، پر پوءِ رسمي طور ان کي پرتگال جي حوالي ڪري ڇڏيو. 1976ع ۾ پرتگال ميڪائو کي انتظامي، مالي ۽ اقتصادي طور خودمختياري ڏئي ڇڏي.
ميڪائو قدرتي وسيلن جي لحاظ سان مالامال ناهي. هتي ٿورو گهڻو مڇي جو شڪار ٿيندو آهي. هي هڪ فري پورٽ آهي، پر واپار جو مقدار گهڻو ناهي. چين کي ٽيڪسٽائيل مصنوعات، رانديڪا، هٿرادو گل، چيني شراب ۽ اليڪٽرانڪس جي مصنوعات فراهم ڪندو آهي. سياحت هن ملڪ لاءِ تمام گهڻي اهميت رکي ٿي. تجزيو ڪندڙن موجب هانگ ڪانگ ۾ پوري دنيا مان سياح ايندا آهن، پر انهن جي ڌيان جو مرڪز ميڪائو هوندو آهي. جنهن جا جوا جا اڏا، شراب جا اڏا، مساج پارلر ۽ ان قسم جون ٻيون تفريح واريون شيون سياحن کي پاڻ ڏانهن ڇڪي ٿيون وٺن. ميڪائو ۽ هانگ ڪانگ وچ ۾ نه رڳو روايتي ٻيڙيون پر جديد فيريز ڏينهن رات هلنديون رهنديون آهن. 1997ع ۾ چين ۽ پرتگال وچ ۾ سفارتي لاڳاپا قائم ٿيا. 1987ع ۾ چين ۽ پرتگال وچ ۾ هڪ معاهدو ٿيو، جنهن تحت اهو طئي ٿيو ته ميڪائو ۾ 50 سالن تائين ماڻهن کي پنهنجا نمائندا پاڻ چونڊڻ ۽ پنهنجي مقامي قانون مطابق زندگي گذارڻ جي آزادي حاصل هوندي. ميڪائو جو انتظام ۽ ڪاروهنوار ان وقت هڪ گورنر حوالي هو، جنهن کي پرتگال طرفان مقرر ڪيو ويو هو. ان جي مشاورت لاءِ هڪ قانون ساز اسيمبلي هوندي هئي. ميڪائو ۾ سرڪاري طور تي پرائمري تعليم لازمي آهي.
ميڪائو ۽ هانگ ڪانگ جيتوڻيڪ ويجها آهن، پر ٻنهي جي حالتن ۾ ڪافي فرق ٿو ملي. ان جو هڪ سبب اهو آهي ته برطانيا پنهنجي حڪمراني جي آخري دؤر ۾ هانگ ڪانگ ۾ ڪجهه جمهوري سڌارا لاڳو ڪيا هئا، جنهن ڪري هتي ڪرپشن نظر نه ٿي اچي. ان جي مقابلي ۾ ميڪائو جي اسيمبلي جزوي طور چونڊيل آهي، جنهن ۾ چينين جو عمل دخل گهڻو آهي. هتان جون معاشي ۽ سماجي حالتون ڪڏهن به سٺيون ناهن رهيون. پرتگال 1974ع ۾ به اها آڇ ڪئي هئي ته هو ميڪائو تان هٿ کڻڻ لاءِ تيار آهي، پر پاڻ چين ان آڇ کي قبول نه ڪيو ۽ چيو ته هو انتظار ڪري سگهي ٿو. حقيقت ۾ 1997ع کان ئي ميڪائو کي ٽيڪنيڪل طور چين جو حصو سمجهيو ويو هو. هتي جمهوريت جي ڪڏهن به حوصلا افزائي نه ڪئي وئي هئي، جنهن جو سبب اهو هو ته هتي ڪرپشن عروج تي هئي، بيروزگاري جي شرح 6 سيڪڙو هئي، جوا جي اڏن جي ڪري هتي ڏوهن جي شرح هميشه وڌيڪ رهي. زير زمين ڳجها ڏوهاري گروهه هميشه پاڻ ۾ اٽڪيا پيا هوندا هئا. 1998ع ۾ ميڪائو ۾ 28 ماڻهو قتل ڪيا ويا، جڏهن ته 1999ع ۾ 37 ماڻهن کي قتل ڪيو ويو، انهن حالتن جي ڪري سياسي تجزئي نگارن جو خيال آهي ته ميڪائو ۾ اقتدار جي تبديلي اميد کان وڌيڪ خوف جي فضا ۾ واقع ٿي رهي آهي.