ڪارو تِر (غلام نبي مغل)
نوران جي گوڏن تائين کنيل سٿڻ جا پائنچا، اڇيون ٽنگون، ساڄيءَ ٽنگ جي بڪيءَ تي چمڪندڙ ڪارو تر سندس ليٽڻ جو انداز....... دلو ڀر ۾ رکيو هو، هڪڙي ٽنگ گوڏي تائين پاڻي ۾ ٻڏل، ٻي ڪناري تي ڇٻر تي رکيل، اکين ۾ ڪجل، سينڌ نڪتل، ڦڻي ڪيل، ڳاڙها چپ، جن تي مرڪ – بس ڳالھہ هئي اها، جنھن گلڻ کي پريشان ڪري ڇڏيو. مڙس جي ماني زهر ٿي پئي. آخر هو بہ انسان هو. وڏي ڳالھہ تہ نوجوان بہ هو. نوران کيس ڏاڍي وڻڻ لڳي هئي. گلڻ پاڻ حيران هو تہ ”هي مون کي ڇا ٿي ويو آهي! نوران جنھن کي مون ڪنڌ ورائي ڪين ڏٺو، سا هينئر ڇو دل ۾ سمائجي وئي آهي؟“ سوچيندي سوچيندي، گلڻ رڳو انھيءَ ڳالھہ کي پھتو تہ ”ٻيلي، نوران جي ڪاري تر مون کي پاڻ تي چريو ڪري ڇڏيو آهي!“
هن کي ائين گم سم ڏسي، ماڻس چيس، ”توکي ڇا ٿي ويو آهي؟ ماني بہ نہ ٿو کائين!“ ايتري ۾ پڻس بہ ڪنھن ڪم سانگي اچي نڪتو، تنھن اهو ٻڌي چيو، ماني اٿس ڍءُ تي ۽ موچڙو آهي گهٽ، سو ڇو ڪين ٿيندو سڪيلڌو؟ آءٌ پيو ڏسانس، جي ڏسي ورتومانس، تہ اڳيون پويون ڪسرون ڪڍي ڇڏيندوسانس!“
پڻس بڪ شڪ ڪندو هليو، پر هيءُ همراھہ ماڳھين منھن سڄائي اٿي کڙو ٿيو. ماڻس ابا – پٽ ڪندي رهي، پر هي ٻڌي ڪٿي ٿو. بوڇڻ رکيائين ڪلھي جتي وڌائين پير ۾، ڪھاڙي هٿ ۾ کڻي، گهران نڪري ويو.
گهران تہ نڪتو ڪاٺين ڪرڻ لاءِ، پر سيني ۾ باھہ جي ڄڀي لڳي پيئي هيس، سا ڪٿي ٿي آرام ڪرڻ ڏئيس. ايتري ۾ڏٺائين تہ لطيفان، پيرن ۾ ڇير پيل ڇم – ڇم ڪئي تہ ڪنھن ريت هن کان پڇان، پر اڳيان هوءَ بہ ڪا استاد گڏيس، ماڳھين اڳ وٺي اچي بيٺيس.
”ڪيڏانھن پيو وڃين، گلڻ؟“ لطيفان ڏاڍي ناز وچان پڇيس
”شھر،“ گلڻ آهستي جواب ڏنس.
”منھنجي لاءِ ڇا آڻيندين؟“
”هن ڀيري پئسو خير ڪو آهي، باقي-“
”باقي باقي ڪجهہ نہ، رڳو هڪ ريشمي رومال، عطر جي شيشڙي ۽ ڪجهہ سوپاريون ضرور وٺي اچجانءِ!“
”ائين چئي هوءَ پنھنجين ٻڪرين جي ڌن ڏانھن وئي هلي. ڇاڪاڻ جو ماڻس اچي ات سھڙي هئي.
”رومال ۽ عطر! منھن بہ اٿس رومال ۽ عطر جھڙو!“ گلڻ پاڻ ئي پاڻ کلڻ لڳو.
جيئن پئي اڳيان وک کنيائين، تيئن سندس خيال وڌيڪ ڊوڙندا ويا. گلڻ کي وري نوران جو تر ياد اچڻ لڳو – ڪارو تر! گلڻ کي هڪ کٽڪو ٿيڻ لڳو: شايد نوران ساڻس سان ڳالھائڻ بہ پسند نہ ڪري، ڇو جو هن کيس ڪھڙي نہ خراب نموني ڇڙٻيو هو. ويچاريءَ ڪيترا نياپا پڻ موڪليس، پر هن ڪنڌ ورائي بہ ڪو نہ ڏٺس. هن کي تہ بس لطيفان جي لنئون لڳي پئي هئي.
لطيفان!
”لطيفان، نوران کان وڌيڪ سھڻي آهي. لطيفان جي چپن ۾ گلاب جي گلڻ جھڙي تزي آهي. سندس گول گول وڏيون اکيون، وڏي پيشاني، گلابي رنگ واري ساڄي ڳل تي تر...... پر نوران جي اڇيءَ اڇيءَ، سنھڙن سنھڙن وارن سان ڀرپور بڪيءَ تي چمڪندڙ ڪارو تر، لطيفان جي ڳل جي تر کان وڌيڪ ڪشش رکي ٿو. نوران جو تر..... تر تہ ڪونھي، ڄڻ ڪنھن ريگستان جي وچ ۾ مٺي پاڻيءَ جو چشمو!“
لطيفان کي گلڻ سان محبت هئي، ۽ محبت بہ ڇو نہ هجي، ٻنھي جي شاديءَ جي ڳالھہ ذري گهٽ پڪي هئي. پر هاڻي گلڻ کي افسوس ٿيڻ لڳو هو.
انھن خيالن ۾ گلڻ اڳيان وڌندو رهيو. ڪھاڙي ڪلھي تي، بوڇڻ چيلھہ ۾ ٻڌو پيو هوس، پر سڀني خيالن جو مرڪز هو نوران جو ڪارو تر!
هلندي هلندي گلن کي ٻير هيٺان نوران ڏسڻ ۾ آئي. گلڻ تہ ڄڻ وري نئين سر سندس سونھن تي اڪن ڇڪن ٿي پيو. هوڏانھن هن بہ، ٻير کي ٽيڪ ڏيو، ڪچڙا ٻير اهڙي انداز سان پئي کاڌا جو گلڻ ڄڻ ڪسجي ويو. پاڻ کي گهڻو ئي روڪيائين، دل کي آٿت ڏنائين. پر همراھہ آخر وڃي اڳيان بيٺس.
”ڪير؟ گلڻ! هتي آيو آهين؟ لطيفان ٻيلي ۾ اٿئي!“
”تون بہ مون تي چٿرون ٿي ڪرين!“
”مان ڪير آهيان جو توتي چٿرون ڪنديس.“
اهو ٻڌي، گلڻ ٿڌو ساھہ ڀريو.
”ٿڌا ساھہ پيو ڀرين، ڇو، لطيفان ڪو ٻيو وڃي ڳوليو آهي ڇا؟“
”گهڙيءَ گهڙيءَ لطيفان جو نالو ڇو ٿي وٺين؟“
”بيو ڪنھن جو وٺان؟“
”انھيءَ جو، جا منھنجين اکين ۾ توکي ڏسڻ ۾ ايندي.“
ايتري ۾ هڪڙي ڇيلي اچي نوران سان راند ڪرڻ لڳي. راند ڪندي ڪندي، سندس سٿڻ جو پائنچو گوڏي تائين مٿي کڄي ويو. بس گلڻ گهريو ئي اهو ئي ٿي اها ئي اڇي اڇي ٽنگ، بڪيءَ جي وچ ۾ چمڪندڙ ڪارو تر! اهو ڏسي، نوران شرمائجي وئي ۽ جلدي پائنچو هيٺ ڪري ڇڏيائين.
شام ٿيندي وئي. گلڻ ڪاٺين جي ڀري کڻي اچي گهر ڀيڙو ٿيو. بس، پوءِ تہ ماڻس تي باھہ ٻاري ڏنائين تہ ڪيئن بہ ڪري نوران سان شادي ڪرائينم.
”مئا، مون کي بدنام ٿيڻو آهي ڇا؟ هوڏانھن ڪالھہ بہ لطيفان جي ماءُ انھيءَ ڳالھہ کي چوريو هو!
”چئينس تہ ڌيءُ رکي پاڻ وٽ، اسان کي گهرج ناهي. تون اڄ ئي نوران جي گهر وڃ.“
”ڪو ڳھيلو آهين!......“
”بس، جيڪو آءٌ چوان ٿو، سو سمجهہ پٿر تي ليڪ آهي.“
ويچاري ماءُ کي اچي آنڌ مانڌ ٿي، تہ هاڻي ڇا ڪري. هوڏانھن پڻس تڻ تپائي ڇڏيا هئس. مڙس سان ڳالھہ چوريائين. سو تہ اڳي ئي ڪو ڀريو ويٺو هو. ماڳھين ڪھاڙي ڪلھي تي رکي چوڻ لڳو، ”اڃا ڪٿي ڳالھہ آهي. اڃا تہ پنڌ بہ آهي پري، ۽ ڀري بہ آهي ڳري. سڀاڻي چوندءِ تہ پوري ڳوٺ سان پرڻاءِ! آءٌ چوان ٿو، هن حراميءَ کي اصل گهران تڙي ڪڍي ڇڏيانس! اجايو چئن ۾ بڇڙي ٿيندينءِ“ ماڻس جا تہ اهو ٻڌي ٺپ ئي ٺري ويا. پر هوڏانھن گلڻ بہ اٿندي ويھندي ٿي وڙهيس. آخر جيجل جي روح ڇڪي ڏني، سو هڪڙي ڏينھن لنگهي وئي نوران جي گهر، ٿوري دير ترسي، وري جو گهر آئي تہ گلڻ کي ڏسندي شرط چيائين تہ ”ابا، مبارڪون هجنئي، اڳئين خميس تي مڱڻو اٿئي نوران سان!“ گلڻ اهو ٻڌي اصل خوشيءَ منجهان ٽپا ڏيڻ لڳو ۽ ”واه ڙي امان، واه!“ چئي کڻي ڀاڪر پاتائينس.
لطيفان جو ٻڌو ماڳھين خميس تي مڱڻو، سو ويچاريءَ جا تہ طاق ئي لڳي ويا. گهڻئي هٿ هنائين، گلڻ کي آزيون نيزاريون ڪيائين، پر گلڻ تہ ڪنڌ ورائي بہ ڪين ڏٺس.
اڃا مڱڻي ٿئي مھينو کن بہ نہ لنگهيو هو، تہ گلڻ وري ماءُ تي باھہ ٻاري ڏني تہ اڳئين چنڊ تي شادي ٿئي.
شاديءَ کي ٻہ هفتا گذري چڪا هئا. گهوٽ ۽ ڪنوار، ٻئي خوش، ماءُ ۽ پٽ کي خوش ڏسي پئي صدقا ڪڍيا. گلڻ جا ڏينھن عيد مثل هئا ۽ راتيون تہ سندس خوابن جو تعبير هيون.
نوران جي اڇيءَ اڇيءَ بڪيءَ تي چمڪندڙ ڪارو تر – تر تہ ڇا، سڄي ساري نوران ئي هميشہ لاءِ سندس ٿي چڪي هئي. گلڻ انھيءَ وچ ۾ تر کي ڪيترائي ڀيرا ڏسي چڪي هو. ڪڏهن تہ نوران کي چوندو هو، ”نوران، ننڍي هوندي جيڪو مون توکي ساڄيءَ ٽنگ ۾ پٿر هنيو هو، انھيءَ جو نشان تہ ڏيکار.“ نوران، مشڪي، ڏاڍي نزاڪت وچان سٿڻ جو پائنچو مٿي کڻندي هئي تہ گلڻ پٿر جي نشان کي تہ ڏسندو ئي ڪو نہ هو، پر اڇيءَ بڪيءَ تي سنھڙن وارن جي وچ ۾ ڪاري تر کي ڪيتريءَ دير ائين ڏسندو رهندو هو. نوران هن کي ائين گهوريندي ڏسي پڇندي هيس، ”ڇا پيو ڏسين؟“ گلڻ کي ڄڻ ڪو ننڊ مان هوشيار ڪري ڇڏيندو هو، ۽ جلدي چوندو هو، ”نہ نہ، ائين ئي پئي ڏٺم“ اهو ٻڌي، نوران ماٺ ٿي ويندي هئي، ۽ گلڻ کي ڏاڍي حيرت سان ڏسندي هئي.
هڪڙي ڏينھن گلڻ منجيءَ تي ويٺو هو. لسيءَ جو ٽولو، ٻاجهر جي ماني اڳيان رکي هيس. نوران هيٺ ويٺي هٿ منھن ڌوتو. منھن ۽ هٿ ڌوئي، نوران پير ڌوئڻ لڳي. جيئن نوران سٿڻ جو پانئچو مٿي کنيو، تہ گلڻ جي نظرن اڳيان وري بہ اڇيون اڇيون ٽنگون، ۽ ساڄي ٽنگ جي بڪيءَ تي چمڪندڙ ڪارو تر اچي ويو. گلڻ جون اکيون وڃي تر ۾ کتيون. وري هيڏانھن هوڏانھن ڏٺاين – ماڻس بيٺي هئي، نہ تہ اٿي وڃي تر چميس ها. ايتري ۾ نوران گوڏن تائين ٽنگون ڌوئڻ لڳي.
گلڻ کي اهو ڏسي ڏاڍو عجب لڳو تہ پاڻي پوڻ ڪري هڪ داغ وانگر ميٽجي ويو.
”اڙي، هيءُ ڇا؟“
”جي-“ نوران ڏانھس ڏسي چيو.
”هيءُ تر ڪيڏانھن ويو؟“
”تر؟ هيءُ تہ هٿرادو هو. آءٌ ڪجل سان ٺاهيندي آهيان.“
”ڇو؟“ گرھہ گلڻ جي نڙيءَ ۾ اٽڪي پيو.
”بس مون کي وڻندو آهي. لطيفان جي پنيءَ تي مون تر ڏٺو هو. اهو ڏسي آءٌ بہ ٺاهڻ لڳس.“
اهو ٻڌي، گلڻ ويچاري جون متيون منجهي ويون ۽ ڪجهہ سمجهہ ۾ نہ ٿي آيس تہ ڇا ڪري، اڃا گلڻ اتي ئي ويٺو هو، تہ ڏٺاين تہ نوران سامھون کٽي تي ويھي. ڪجل سان وري بہ پنھنجيءَ اڇيءَ اڇيءَ ٽنگ جي بڪيءَ جي وچ ۾ ساڳيو تر ٺاهڻ لڳي.
(مھراڻ: 4 – 1960ع)