ڊائريءَ جا ورق / نثري ٽڪرا

خوابن جي ڊائري

هي ڪتاب محترم فهيم نوناري صاحب جي آمريڪا، يورپ، ايشيا ۽ عرب دنيا جو کليل اکين سان ڏٺل خوابن جو احوال آهي. هو لکي ٿو:”منهنجي لکيل هي ڊائري لنڊن، اسڪاٽ لينڊ، آمريڪا، دبئي (UAE)، سعودي عرب، بيلجم، هالينڊ ۽ سئزرلينڊ ملڪن ۾ مختصر قيام ۽ سالن جا سال پورا چار سال آمريڪا جي گهڻن شهرن ۽ هنڌن تي گهاريل گهڙين دوران جيڪو مانڊاڻ، ماحول، عمارت سازي، سياست جا انداز، شهري خدمتون، سائنس، آرٽ، تعليم، ميوزم، فن، علم وادب، ۽ موسيقي جي دنيا سميت جيڪو ڪجهه ڏٺم ۽ پَسيم، ان کي انهي وقت بغير ڪنهن ٺاهه ٺوهه ۽ چاشني جي اصل صورت ۾ پني تي اُتاري ڇڏيو، گهڻن دوستن بعد ۾ اها صلاح ڏني ته انهي ۾ واڌارو ۽ سڌارو ڪري لِکُ ۽ کاڌن وغيره جا نالا ڪڍي ڇڏ، پر مان سمجهان ٿو ته اهي عام ۽ ننڍڙيون ڳالهيون آمريڪا ۽ انهن ملڪن وڃڻ وارن لاءِ رهبري (Guide - Line) جو ڪم ڏينديون، خاص طرح نوجوانن لاءِ ڪارائتيون ثابت ٿينديون.“
Title Cover of book خوابن جي ڊائري

شعور، روشني ۽ فهم جو نالو فهيم نوناري

مان پنهنجي ڀائرن جهڙي دوست ڀاءُ فهيم نوناري جي “خوابن جي ڊائري” پڙهي ۽ سندن قلمي پورهيو اکين مان گذريو. فهيم جيترو ڏاهو ماڻهو آهي اوترو اندر جو اونهو ماڻهو آهي، هي روشنين جو تمنائي آهي. شاهه عبداللطيف انهن کي وَٿين ورهائڻ وارو ماڻهو چيو آهي. جيڪو انسان جي روپ ۾ فطرت اسان جي حوالي ڪيو آهي. اسان جو فرض آهي ته فهيم جي ڏاهپ مان فائدو حاصل ڪيون، هن ڪجهه وقت آمريڪا، انگلنڊ، اسڪاٽلينڊ، دبئي، سعودي عرب ۽ ٻين ملڪن ۾ گذاريو، جتي ثقافتن ۽ تاريخ وارن ماڻهن سان مليو، فهيم سنڌ کي نظر ۾ رکي تقابلي ۽ ڀيٽا وارو منظر نامو پيش ڪيو آهي. جيڪو ماڻهن جي عقل ۽ شعور جون اکيون کولي ٿو. هي بنيادي طور ادب ۽ تعليم جو ماڻهو آهي، سندس تعلق ٺل جهڙي تاريخي شهر سان آهي جيڪو شهر منهنجي سنگتي محمد نواز نوناريءَ جو شهر آهي. ان کانسواءِ ڌرتي ماتا جي فرزندن محمد امين کوسي ۽ عبدالڪريم گدائي جو شهر آهي، جيڪي منهنجي ايمان جو جُز آهن. هي شهر به سياسي آکيڙي بازي کانپوءِ سنڌ جي ٻين شهرن وانگر ويران ۽ ڀڙڀانگ ٿيو آهي.
هن موجوده دور ۾ شعور، روشني ۽ فهم جو نالو فهيم نوناري آهي. جنهن پنهنجي قلم کان شعور جي تند ۽ وڄ وانگر تلوار جو ڪم ورتو آهي، جيڪو هن دلبر ديس لاءِ ڪم ڪيو آهي. هن اصل سنڌين / ريڊ انڊين جو رابطو سنڌ سان جوڙي تاريخي ڪم ڪيو آهي. اها هڪ حقيقت آهي ته تاريخي نسبت سان سنڌ جو سرحدون ڪشمير کان ڪارونجهر تائين ۽ بولان کان ڪابل تائين سنڌ ديس جا نشان پڌرا ڪن ٿا. هونئن به سنڌ جي نسبت سان آمريڪا، يورپ، سينٽرل ايشيا ۽ ايشيا جي مختلف هنڌن تي 200 کان وڌيڪ تاريخي هنڌ، ماڳ (Sites) ملن ٿا.
مان پنهنجي پياري دوست فهيم نوناري کي هڪڙي گذارش ڪندس ته آمريڪا جي سنڌين کي سنڌ جي سنڌين سان گڏائي ۽ هڪڙي شيءِ اسان کي ڏئي وڃي ۽ آمريڪا جي سنڌين کي ساڻن سنڌ کان واقف ڪرائي ته جيئن آمريڪي سنڌي / ريڊ انڊين سنڌ گهمي وڃن. اميد ڪجي ٿي ته هي ڪتاب ادب جي تاريخ ۾ اهم مقام ماڻيندو.
ــ عطا محمد ڀنڀرو
محقق ۽ تاريخ نويس، قاسم آباد، حيدرآباد، سنڌ
10 اپريل، 2015ع