هن ٺهي سنڀري ناهي لکيو
ٻي ڳالهه جيڪا منهنجي ذهن ۾ هئي ته هن جي لکڻ ۾ ايئن برگر ڇوڪرن واريون ڳالهيون هونديون. محبت اها به اهين سمجهو ته فيلنگس کان آجي جسم واري ڪشش توڙي جو پاڻ محبت ۾ جسم جي ڪشش کي رد ناهيون ڪندا. انهي ڪري جو محبت کان سواءِ جسم جي ڪابه اهميت ناهي هوندي. محبت ئي جسم جي اهميت پئدا ڪري ٿي. پر پوءِ پڙهيم ته اهين به نه هو. سو پڙهڻ کان اڳ ۾ ڪيل سموريون اڳ ڪٿيون ڌوڙ ٿي ويون.
هاڻ جڏهن اهي سموريون اڳ ڪٿيون ڌوڙ ئي ٿي ويون آهن. ته اچون ٿا سڌو جو سڌو هن جي ڪتاب تي جنهن جو هن نالو رکيو آهي. ”تون چئو مَ ڪڇان“ هي ڪتاب اخباري ڪالمن جو مجموعو آهي. هن جو پهرين مضمون ”پيار پناهون ۽ ڇانورا “ هن مضمون کي جيترو آئون سمجهي سگهيو آهيان. انهي ۾ هو محبت کي پويتر تڏهن ٿو سمجهي جڏهن هن ۾ جسم جي خواهش نه هجي. هو جسم جي ايترو حق ۾ ناهي. اها هن جي خواهش آهي. فيلنگ آهي يا سنڌي سماج جو اثر اهو هن کي طئه ڪرڻو آهي. اهي لفظ اهي خيال ڪٿان اٻڙو ڏئي نڪتا آهن. پر انهي ئي مضمون ۾ جڏهن هو رانگ نمبرن تان شروع ٿيل محبت جو ذڪر ڪري ٿو ته مونکي ڪنهن حد تائين تعجب ضرور ٿئي ٿو. اها محبت آهي فلرٽ آهي يا مرڳو ماڻهو جي اندر جي ڪا محرومي آهي. انهي مضمون ۾ هو انهن موبائيل ڪمپنين تي به ڳالهائي ٿو جيڪي سستا ميسيج پيڪيج ڏين ٿيون. جن پيڪيجن جي ڪري خوبصورت ڇوڪريون ۽ ڇوڪرا پنهنجي دل جو ڌڙڪو وڌائيندا رهن ٿا. هي سمورو مضمون محبت جي فيلنگس تي آهي. انهي مضمون ۾ هڪڙي باڪمال تشبيهه به آهي جملو ڏسو ”پيار ته ٿر جي سڪل واري تي ڪرندڙ برسات جي هڪ هڪ بوند جو نالو آهي “
انهي ليک کانپوءِ ٻيو ليک هن ڪتاب جي نالي وارو ليک آهي ” تون چئو مَ ڪڇان “ هن ليک جي شروعات اهين ٿي ٿئي ته ڄڻ ڪو اهڙو ماڻهو هجي جيڪو پنهنجي اندر ۾ ايترو حساس هجي جو هن جو روز جي اخبارن جي پهرئين صفحي تي ڪنهن بيمار ٻاڙي جي تصوير ڪنهن بم ڌماڪي ۾ مري ويل ماڻهن جا بي ترتيب پيل جسم جا عضوا هن جي سڄي اندر کي ڌوڏي ڇڏين ٿا. پوءِ هو پنهنجي پاڻ سان هم ڪلامي ڪري ٿو. محسوس ڪرائي ٿو.
هن جا گهڻا ليک مصنوعي گهٽ ٿا لڳن. جئين اڪثر ليکڪ ٺهي سنڀري ويهندا آهن ته هاڻ ڪجهه لکجي. پوءِ هو پنهنجي ذهن سان جبر ڪندا آهن. ڪڏهن ڪڏهن ڪجهه ليکڪ وري اهڙيون آڏيون ابتيون تشبيهه ڏيندا آهن. اهو مصنوعي هونديون آهن. پر هن جا ليک پنهنجي دماغ تي ڪيل جبر ناهن. پر هن جا ليک پڙهندي اهين ٿو محسوس ٿئي. ڪا اڻ وڻندڙ واقعو ڪا اڻ وڻندڙ عمل هن اکين سان نه صرف ڏٺو آهي پر محسوس ڪيو آهي. انهي جي ري ايڪشن ۾ هن جيڪو ۽ جئين محسوس ڪيو آهي. اهين پنن تي اوتار ڪئي. هي هن جي پنهنجي اند ر جي ولوڙ آهي. اڳتي هلي هن مٺي شهر تي لکيو آهي. جڏهن هن جو اهو ليک مون پڙهيو پئي. ته منهنجي ذهن ۾ مٺي جا صبوح به هئا. ته شامون ۽ راتيون به اهي صبوح جيڏي مهل مٺي جي مندرن جا گهنڊ وڄندا آهن. اهي صبح جيڏي مهل شهر جون پوڙهيون عورتون ننَگري جي پوڄا لئه پلاسٽڪ جي ٿيلهين ۾ ڏارو کڻي وڃي ماڪوڙين جي قطار تي اڇلينديون آهن. اهي صبوح جنهن ۾ ڍڳين کي ڳوهيل اٽي جا پيڙا کارايا ويندا آهن. اهي صبوح جنهن ۾ اسڪول ويندڙ ٻارڙن سان گهٽيون ڀريل هونديون آهن. انهي ريتيون جنهن ۾ مٺي جي ٿلهن تي ڪچهريون هونديون آهن. بس اهي سڀ اميج منهنجي ذهن جي اسڪرين تي گهمڻ لڳا.
انهي کان اڳتي هن جواني تي لکيو آهي. جواني جيڪا زندگي جي مک آهي. جواني جنهن ۾ حسن جو حيا به هجي ٿو ته. ........ هن انهي تي لکيو آهي. شاگرد سياست ۽ يونيورسٽي ۾ پڙهندڙ ڳاڙهن ڳڀرن جي ڳالهه به هن جي ليکن ۾ آهي. هن جون لکڻيون پڙهندي هو اهڙي آئيڊيل سنڌ ڏسڻ جو خواهشمند آهي. جنهن ۾ سنڌ جا ادارا صرف بهتر کان بهتر تعليم ڏيڻ جا مرڪز هجن. اڳتي هلي هو ڳوٺ ورڻ جي ڳالهه به ڪري ٿو اوڏي مهل هو اهين ٿو ڳالهائي ڄڻ ڪنهن اجگر شهر ۾ ويٺو هجي. جتي اسٽريٽ ڪرائيم هجي. هڪڙي ڊڦ ۾ ورتل ماڻهو هجن. اهي سڀ ڳالهيون ڪندي هو اين جي او جي ٽشو پيپر ڪاٽن ۽ سٺا پرفيوم ۽ ويل آرگنائيز هوٽلن ۾ ٿيندڙ سيمينار جي ڳالهه به ڪري ٿو انهن کي رد به ڪري. آئون هن جي ڳالهه سان قدرن اتفاق به رکان ٿو. ته هاڻ اين جي او وارو ڪم نفعي بخش ڪاروبار بڻجي ويو آهي. اهي ڳالهيون ڪندي جڏهن هو انهي سيڪٽر ۾ ٿر کي بهترين ادارو ڏيندڙ ماڻهو کي فرد سمجهي رد ڪري ٿو ته منهنجو ذهن اتي بيهه رهي ٿو. هن جي انهي ڪاوڙ جا ڪي سبب هوندا يا. ........اڳتي هلي هو مائيڪرو فنانس کي به رد ڪري ٿو. ته مونکي اهي شهري سيٺيون ذهن ۾ اچن ٿيون يا بئراج ۾ پيڊين جو ڪاروباذهن ۾ اچي ٿو.
توڙي جو آئون هن جي انهن ڳالهين سان انهي ڪري متفق ناهيان. ... پر پوءِ به هن جو انهي جي پٺيان مقصد ٿر سان محبت آهي. مون جئين اڳي چيو ته هو جئين محسوس ڪري ٿو اهين لکي ٿو. هاڻ هن جي ڪتاب تي گهڻو ڳالهائي سگهجي ٿو، پر وري ٻي ڪنهن ڀيري. اسين ڀاڳ وارا به آهيون ته مٺي جي شهري ماحول ۾ اهڙو اهل دل ماڻهو به آهي. اڃان هن جو هي پهريون ڪتاب آهي، هن کي اڃان محنت ڪرڻي آهي. اڳتي وڃڻو آهي، دليل ڏيڻا آهن حوالا ڏيڻا آهن، ثبوت ڏيڻا آهن، پنهنجي ڳالهه کي انهي سان ثابت به ڪرڻو آهي ۽ اهو هي ڪري ويندو. هن جي پهرئين وک ڏاڍي ڀرپور آهي.
- خالد ڪنڀار
نهٽو مهراڻو، ٿر