مينهن وٺو آهي مهراڻي. ..
سونهاري سنڌ جي هنج ۾ ٿر اهو پٽ جنهن کي مصنفن ماروي جو ملڪ ته ڪن وري اوليائن جو آستان ڪري ڪوٺيو آهي، جيڪو مسلسل ڏڪار جي ڪري پنهنجي اصل سونهن وڃائي چڪو هو، تنهن تي خدا ٻيهر مهربان ٿي پلر جي پالوٽ سان مالامال ڪري رهيو آهي ۽ ٿر جي خوبصورتي ٻيهر موٽي رهي آهي، ٿر جيڪو سانوڻ جي رم جهم ڀري موسم ۾ ڪشمير جي وادين تي سير ۽ سفر ڪندڙ سياحن لاءِ هڪ سٺو منظر، شاعر لاءِ تنها علائقو، ليکڪ لاءِ هڪ سٺو موضوع ۽ مسڪين ماروئڙن لاءِ بهشت برابر آهي، جيڪا ماروئڙن کان کسجي وئي هئي، سا ٻيهر حاصل ٿي رهي آهي. ٿر جنهن جي واريءَ سج جي ڪرڻن جي ڪري تپي باهه ٿي پئي هئي سا پلر جي ٿڌي پاڻي سان نرم ۽ ٿڌي ٿي پئي آهي، جنهن تي هاڻي ٿري ٻارڙا واري جا گهر ٺاهيندي ۽ ڊاهيندي ۽ نينهن ڀري ننڊ ڪندي نظر اچي رهيا آهن. اهي ٿري ٿاڪ مندائتي مينهن لاءِ ڪارونجهر جي ڪور تان پنهنجين آتين اکين سان ۽ تجلن سان ٽمڪندڙ کنوڻ پويان ايندڙ برسات جي ڀروسي ويٺا هئا. سو انهن مسڪين جون الله سائين اميدون اگهائي پلر جي پالوٽ سان مالامال ڪري رهيو آهي. سالن کان اڃايل ٿري هينئر پلر اوتي رهيا آهن. ورهين کان ستايل ماروئڙن جي خوشي جي ان وقت ڪا حد نه رهي، جنهن وقت سانوڻي جي پهرين برسات ٿر جا سڪل پٽ پسايا، ٿري مارو جيڪي بکئي پيٽ کي پالڻ ۽ ڍورن کي بچائڻ لاءِ بئراجي علائقن يا کڻي چئجي ڪمائي جي ذريعن وارن علائقن ڏانهن لڏي ويا هئا، سي برسات جو ٻڌي ٻيهر پنهنجن اباڻن ڪکن ڏانهن واپس ورڻ جون وايون ورائير هيا آهن. ٿري ماڻهو جيڪي ڏيهه ۾ اباڻن ڪکن ڏانهن واپس ورڻ جون وايون ورائي رهيا آهن. ٿري ماڻهو جيڪي ڏيهه ۾ ڏڪار هئڻ ڪري مسلسل اباڻن ڪکن کان پري رهڻ تي مجبور هئا، سي ٻيهر وري رهيا آهن، ماروئڙن جو هٿيار (هر) جيڪو مسلسل چار سال برسات نه پوڻ ڪري زنگجي چڪو هو، تنهن کي ٿري مارو ٻيهر سنڀاري ٻنيون پوکي رهيا آهن. هڪ ته مسلسل برسات نه هئڻ ڪري ٿري مايوس هئا، جن جو چهرو برسات جي ڪري ٻهڪي اٿيو آهي ته ٻي طرف مسلسل ڏڪار جي ڪري پئسو نه هئڻ ڪري ٻج به سندن لاءِ مسئلو ٿي رهيو آهي، جنهن لاءِ ماروئڙا پنهنجا سونا زيور واڻين وٽ گروي رکي وياج تي پئسه کڻي ٻج لاءِ پئسن جو بندوبست ڪري رهيا آهن. ٿري ماڻهو جيڪي هاڻ برسات پوڻ کان پوءِ صرف پنهنجا هر سنڀارڻ، ڏاند سينگارڻ ۽ ٻنين تي مڪمل ڌيان ڏئي رهيا آهن. هر طرف خوشيون ئي خوشيون ورهائجي رهيون آهن، خوشيون جيڪي ٿر کان ڪوهين ڏور هلي ويون هيون، سي ٻيهر ڏوٿيئڙن سان ساٿ نڀائڻ جو وچن ڪري رهيون آهن. هر طرف کان چاهت ڀريو چنگ چُري رهيو آهي. نوجوان ٽولن جي صورت ۾ ڀٽن ۽ ريٽن تي ويهي همرچا جهونگاري رهيا آهن.
اهي ڀٽون، لنگهه، کيت ۽ واٽون الله سائين جي ڪرم سان هڪ دفعو ٻيهر ساوا ٿي پي آهن، ماروئڙا برسات پوڻ جي ڪري هاڻ پرهه ڦٽي پرڀات جو پنهنجي مرڪندڙ چهرن سان پنهنجين پنهنجين ٻنين ڏانهن راهي ٿيو وڃن. سڄو ڏينهن ڪم ڪرڻ کانپوءِ سانجهي ويلي ٿڪل ماروئڙا پنهنجي گهر موٽن ٿا ته ڪي ور ي پلر جي پسايل پٽ تي نڪتل کنڀيون، پپون، مريئڙو ۽ ڪونڊير ميڙي شهر ڏانهن راهي ٿيو وڃن ۽ اتي اهو وڪڻي اٽي جا پئسا ڪمايو اچن. رات جو وري ٽولن جي صورت ۾ ڀٽن ريٽن تي ويهي زماني جون ڳالهيون ٿا ڪن، جن جي ڪچهري ۾ ٿري جهونا(پوڙها) وري اها ڳالهه ڪندي چون ٿا ته هيل برسات جام پوندي، جنهن جو ثبوت هُو هيل سال وڌيڪ پيرون ٿيڻ کي ڄاڻائي رهيا آهن. اهي پنهنجي ڳالهه کي صحيح ثابت ڪرڻ لاءِ دليل ٿا ڏين ته هيل به پيرون گهڻي تعداد ۾ ٿيا آهن....!تنهن ڪري برسات گهڻي پوڻ جا امڪان آهن، تنهن جي معنيٰ سڪار جا چٽا امڪان نظر اچي رهيا آهن.
ٿر جي تفريح گاهه ڀٽ، جيڪا برسات نه پوڻ ڪري سڀني کان وسري چڪي هئي ۽ ماضي جو ورق بڻجي وئي هئي، سا ٻيهر حال جي تفريح گاهه بڻجي رهي آهي، جنهن تي گهمي ماڻهو لطف اندوز ٿي رهيا آهن. برسات جي ڪري جتي ٿري ماڻهو لطف اندوز ٿي رهيا آهن ته اتي وري شهري بابو پڻ ٽولن جي صورت ۾ ٿر گهمڻ کي ترجيح ڏئي رهيا آهن. ٿري ٻارڙا جيڪي هينئر ڀٽن تي ڀونگلا(واري جا گهر) ٺاهيندي ڏسجي رهيا آهن ته وري ٿري ناري(عورت) پڻ پنهنجن ٻيلهڙين(ساهڙين) سان ڀٽن تي چڙهندي لهندي ۽ ٽهڪ ورهائيندي پسجي رهي آهي ۽ ٻڍا (پوڙها) وري ٻيهر برسات جي آمد لاءِ اڳڪٿيون ڪري ر هيا آهن. بهرحال جيئن کڻي چئجي پر في الحال ٿر جون رونقون بحال ضرور ٿي ويون آهن، ڪير خوشي جا گيت ڳائي رهيو آهي ته ڪي وري همرچا جهونگاري رهيا آهن. مطلب ته هر ڪوئي پنهنجي پر ۾ موجون اڏائي رهيو آهي. برسات پوڻ جي ڪري ماڻهو ته ٺهيو پر پکي پکڻ، وڻ ٽڻ پڻ خوشي ۾ جهومي رهيا آهن. ٿورن لفظن ۾ کڻي چئجي ته الله سائين ٿر تي هيل مهربان ضرور ٿيو آهي جو ٿر جون مرڪون ٻيهر موٽي آيون آهن جيڪي شل سدائين ٿر ۽ ٿري ماڻهن تي وسنديون رهن.(آمين)
روزانه تعمير سنڌ، حيدرآباد
6 جولاءِ، 2001