ڊگهي رستي جي مُسافر
فرزانه شاهين جي ڪهاڻين جا خاص موضوع ناڪام اڻ پوريون محبتون، غريب، جنسي مٿ ڀيد، جهالت جي اونداهين ۾ جنم وٺندڙ نام نهاد رسمون، بي جوڙ شاديون، جنسي معاملن ۾ مردن جي اَنا پرستي ۽ ڇڙوڳي آهن. انهيءَ کان سواءِ مرد جي مٿان معاشي بار وجهندڙ ۽ ان جي جذبن کي سندس معاشيءَ ڪمائيءَ سان ڀيٽڻ ۽ انهيءَ معيار تي پوري نه لهڻ سبب ان کي رد ڪرڻ کي فرزانه نهايت حساس انداز ۾ بيان ڪيو آهي. ڪهاڻي ”شال مَ ملان هوت“ محبت ۾ مذهب جي ديوار بابت لکيل آهي دنيا جي ڪيترن ئي ملڪن ۾ پنهنجو مذهب بدلائڻ کان سواءِ مرد عورت شادي ڪري سگهن ٿا پر اسان وٽ اهو ممڪن ناهي هن ڪهاڻيءَ ۾ هندن جي سياسي سماجي حالتن سبب لڏ پلاڻ نهايت ڏکوئيندڙ آهي فرزانه نهايت خوبصورت تشبيهه ڏيندي لکي ٿي.
”مذهب جون سرحدون دلين جي وچ ۾ تيز وهڪري ۾ ڪک جيان آهن“
خوبصورت تشبيهون ڏيڻ فرزانه جو پنهنجو منفرد انداز آهي جنسي مٿ ڀيد ڪهاڻيون ”وڇوڙي جو آخري پل“ ۽ ”هارايل سوچون“ آهن.
”هميشه امان کي بابا جو ڌوڙ ۾ لٽيل بوٽ صاف ڪندي ڏٺو آ پر ڪڏهن به بابا امان کي پاڻي جو گلاس ڀري نه پياريو هوندو“.
”اڌوريون يادون“، ”يادن جا بند دروازا“ ۽ ”سمجهوتو“ ڪهاڻيون وري مرد جي پوائنٽ آف ويو کان لکيل آهن. جنهن ۾ هڪ مرد جي واتان عورت لاءِ احساس جو اظهار آهي. خيرالنساءِ جعفري هڪ شاهڪار ڪهاڻي ”ڪهڙو برانڊ سگريٽ“ جو پڻ انداز بيان اهڙي طرح جو آهي. ڪيترائي مرد شاعري توڻي ڪهاڻين ۾ خود کي عورت محسوس ڪري کان جي اندر ۾ جهاتي پائي ۽ ان جي شخصيت جي ترجماني ڪري سگهجي.
فرزانه جون پيار ڪهاڻيون به انفراديت جي ڪهاڻي ”محبتن جي موٽ“ ۾ مرد ۽ عورت جي فطرت بيان ڪيل آهي ته محبت مرد لاءِ حياتيءَ جا ڪجھه پل هوندا آهن ۽ عورت لاءِ اهي پل سموري حياتي هوندا آهن.
تلخ سماجي حقيقت ۽ خوبصورت تشبيهن واري هن ليکڪا جي ڪهاڻين ۾ ڪٿي ڪٿي فني فڪري جهول به محسوس ٿين ٿا بياني انداز بجا ۽ جيڪڏهن ڪردار نگاري کي اڀاريو وڃي ها ته ڪهاڻين جو تاثر وڌيڪ ڀرپور ٿي سگهيو ٿئي ان کان سواءِ سندس ڪهاڻين ۾ ڪردار مذاحمت ۽ جدوجهد جي بجاءِ حالتن سان آسانيءَ سان سمجھوتو ڪندا نظر اچن ٿا ڪهاڻي ”پيار ۽ پڇتاءُ“ نهايت خوبصورت ۽ اهم آهي نوجوان ڪلرڪ هڪ وڏي ڄمار جي ڪنواري عورت آفيسر سان پنهنجي ننڍي نيٺي سهڻي زال ۽ ٻارن هوندي به شادي ڪري ٿو عورت سمجهي ٿي ته هو سندس پيار ۾ آهي پر اصل ۾ هو لالچ سبب هن سان شادي ڪري ٿو عورت جي احساس کي ڀرپور انداز ۾ بيان ڪيو ويو آهي پر اها عورت سڀ ڪجھه ڄاڻڻ کان پوءِ به اهڙي فريبي مرد کي زندگي مان کان ڪري نيڪالي نه ٿي ڏي ته ماڻهو ڇا چوندا. ڪهاڻي جو انجام اتساهه جي بدران مايوسي پيدا ڪري ٿو اهڙن ئي خيالن ۽ احساسن جو ورجاءَ ڪهاڻي سمجهو تو ۾ آهي هڪ اعليٰ تعليم يافته باشعور عورت آسانيءَ سان شادي جي حق جي فيصلي تان دستبردار ٿي پنهنجي زندگيءَ جي واڳ خاندان حوالي ڪري ٿي نيڪ پروين جو ڪردار جو اهڙو پرچار ڊائجسٽ ۽ رومانوري ادب لکندڙ تمام گهڻو ڪندا آهن...... فرزانه شاهين هم جنس پرستي جهڙي بولڊ موضوع تي به لکيو آهي ته جنسي ڪمزورين تي به لکيو آهي پر ايتري سليقي ۽ نفاست سان لکيو آهي ته ڪٿي به ان ۾ اعتراض جي گنجائش نه ڇڏي آهي.
فرزانه شاهين ڪهاڻيڪاره سان گڏ سٺي شاعره به آهي ڪهاڻين ۾ استعمال ٿيندڙ تشبيهون سندس شاعراڻي صلاحيتن جو ڪمال آهن اميد آهي ته ڪهانين کان پوءِ سندس شاعريءَ جو مجموعو به منظر عام تي ايندو فرزانه شاهين جهڙي سمجهدار ۽ باشعور ليکن جي گهڻي ضرورت آهي جن لاءِ ادب فيشن نه پر سنجيدگيءَ سان طئه ٿيندڙ رستو آهي.
[b]عطيه دائود
[/b]ڪراچي