ارشاد نبي عباسي
خير ڳالهه پئي ٿي بس ۾ سفر جي. بيٺاسين يڪو سانگهڙ کان حيدرآباد تائين. آءٌ وار ڪٽائڻ يعني سَنوارت ڪرائڻ جا ڪنهن زماني ۾ ڳوٺ ۾ حاجي حجم کي چار آنا ڏيندو هئس. هاڻ حيدرآباد ۾ رُوپ سنگهار کان سواءِ ٻئي ڪنهن کان نه ڪرائيندو هئس. ڳوٺ ۾ حاجي حجم ٻڪرن يا پَٺن جا وارَ لاهيندو هو يا اسان جهڙن جا. پر هاڻ جوان ٿياسين، زمانو به مَٽيو. وار ڪٽائڻ يا سنوارت ڪرائڻ معنيٰ روپ سنگهار. حيدرآباد جي انهيءَ روپ سنگهار واري اهڙو ته نشو ڏنو جو اڄ به جتي هوندو آهيان ”روپ سنگهار“ وڃي وار ڪٽرائيندو آهيان.
پر ڳالهه پئي ڪيم ارشاد عباسيءَ جي- سِتم ظريفي ته ڏسو. ساڻس گڏ سندس وڏو ڀاءُ ۽ هڪ طرح سان منهنجو مُحسن، مُربي استاد ۽ قابلِ احترام شاعر، محقق تنوير عباسي به هو، پر آءٌ ڳالهه پيو ڪريان ارشاد جي. منهنجي ۽ ارشاد جي پهرين ملاقات جي. سانگهڙ کان حيدرآباد بس ۾ سفر شروع ڪيوسين. پتلون جي سِبائي کان وڃي پهتاسين ٽيگور ۽ عمر خيام تي. ان زماني ۾ مون کي مَها ڪوي ۽ خيام سان عشق هو. عمر جو حصو شايد اهڙو هو جو هر (Romantist) چنڊ تارن جيان سهڻو لڳندو هو. جيئن اياز جي بُکئي ٻار جيان مانڊاڻ ۾ تارا ڏاڙهونءَ ڪَڻ آهن ۽ چنڊ گدري ڦار جيان- تيئن سونهن جو هر پُڄاري- هر ڪوي منهنجو من موهيندو هو. من ته اڄ به آتو ٿيندو آهي ته ڪاش هي ڌرتي، گهايل ڌرتي، من وهايل ڌرتي.... شال اهڙي هجي، جتي هر گهڙي، هر پل، شفق جا رنگ، اِنڊلٺ جا منظر.... پوپٽ جي پرن جيان جِهر مِر ڪن. اي ڪاش! هتي هر وقت آڪاش گھرو نيرو هجي ۽ ڌرتي سدا سائي هجي. جڏهن سائي ڌرتيءَ تي ڊيل نچي ۽ پنهنجا پَر کولي ته سندس ڪُوڪ منجهان: ”مينهن آ..... مينهن آ.....“ نه ٻڌجڻ ۾ اچي، پر ”پي ..... آ.... آ.... پِيا......آ....“ ٻڌجڻ ۾ اچي. پيار لاءِ سندس من ماندو هجي ۽ هر ويلي محبوب لاءِ سندس پڪار هجي ۽ جڏهن محبوب اچي ته مينهن وسي.
ارشاد جي اچڻ سان مون کي سڀ ياد اچي ويو. تنوير ماٺيڻو سمونڊ آهي، سدائين کيس ملندو رهندو آهيان. پر ايتري اُڻ تُڻ منجهس محسوس نه ڪئي هوندم. شايد ماڻهو جڏهن ڄاڻڻ لڳندو آهي. ته سمونڊ جيان طوفان لِڪائيندو آهي ۽ پاڻ ۾ سموئي ويندو آهي. نَدِيون ۽ نالا شور شرابو ڪنديون آهن. بستيون ويران ڪنديون آهن. آءٌ ته يار نه ندي آهيان نه نالو آهيان. صرف پاڻ کي برباد ڪرڻ وارو هڪ پريشان حال روح آهيان. روح مان منهنجي معنيٰ Self آهي. ارشاد ۽ آءٌ هڪڙي سفر جا ساٿي هئاسين جنهن ڪري اڄ اُٿل آئي آهي. نه مون ۾ مهراڻ جي مستي آهي، نه جذبن جي سچائي، پرشايد پراڻي ساٿ مون کي ڪجهه ياد ڏياريو آهي. هن ڌرتيءَ سان، هنن ماڻهن سان. هنن ماروئڙن سان. ڪو واسطو- ڪو قَسَم، ڪو واعدو، ڪو عهد.
جڏهن اسين ڌرتي ماتا جو قسم کڻندا هئاسين. ڀاءُ! منهنجا دوست! منهنجا ساٿي! توکي ياد آهي:
”مون وٽ ڪيئي گيت گگن جا،
پنڇي بن جا
سانگ سپن جا-
پر اي وَڍُ – وهاٽيل سرَتي
گهايل ڌرتي
توکي پرتي
منهنجي ڪوتا، جاپ جڳن جا
اڻڳاتل آلاپ جُڳن جا. شال ڌُئان مان پاپ جُڳن جا!
جَنَ گَنَ مَنَ جا!
جن گن من جا!“
يار! مون وٽ ته ڪو گيت ڪونهي- ڌرتي........ منهنجي ڌرتي البته ڏاڍي گهايل آهي.
(مارچ، 1992ع)