خودڪشي ڪندڙ عورت جي کيسي مان مليل خط
اڌ رات لڙي آھي. چنڊُ آسمان جي وچ تي چمڪي رهيو آھي. توکي ننڊ ۾ سُتل ڇڏي وڃان ٿي. ڪيڏو نه سُڪون سان سُتو آھين. نه پيٽ جي ڳڻتي نه وياج جو ڊپ، نه مٿي تي تغاري نه ڪو ڪلهن تي بوجهه..صبح جو اُٿندين ته وري ساڳيا سُور هوندا جيڪي آئون هاڻ ڏسي نه ٿي سگهان. آئون توکي ائين ئي پُرسڪون ڏسي سڪون سان مري سگهان ٿي. ببلو پينگهي ۾ اڌ بُکايل ڇڏي وڃان ٿي. سنجهي مان سُڪل ڇاتيءَ ڌارائي هُئي. صغير ٻار کي يتيم ڇڏڻ زندگيءَ جو وڏي ۾ وڏو ڏُک آھي. اهو ڏُک ڀوڳي سگهان ٿي، پر روز بُک ۾ رڙيون ڪندي ڏسي نه ٿي سگهان. منهنجي هٿ جي پڪل ماني آخري ڀيرو ضرور کائجانءِ، جيڪا مون رات پچائي رلڪي ۾ ويڙھي ڇڪي ۾ ٽنگي رکي آھي. گيهه سان مکيل نه هوندي، پر منهنجي لُڙڪن جو ذائقو ضرور هوندو. آئون تنهنجي اجازت بنا اڄ پهريون ۽ آخري دفعو وڏو ڪم ڪرڻ وڃي رهي آھيان. تنهنجي اجازت بنا مون ڪڏھن ماني به نه کاڌي هئي پر اڄ ڦاهي کائڻ وڃي رهي آھيان. توکي خبر آھي غريبن جي ٻارن کي جڏھن بُک لڳندي آھي تڏھن ڦاهي کائيندا آھن. ڇاڪاڻ ته ماني مهانگي آھي ۽ ڦاهي سستي آھي. ان ڪري اڄ آئون به ڍؤ ڪرڻ وڃان پيئي.
اي منهنجا واهيلا ور ڌڻي! منهنجي هن کنيل قدم تي روئجانءِ نه، تون روئندين ته منهنجو روح تڙپندو. جسم ته اڳي ئي گهڻو تڙپيو آھي هاڻي روح کي تڙپائڻ نه ٿي چاهيان. مون توکي اڳي ئي گهڻو روئاڙيو آھي. توکي ياد هوندو، جڏھن پنهنجي پاڙي ۾ شادي هُئي سڀني عورتن جي هٿن ۾ نيون چوڙيون ۽ نوان وڳا هُئا. هڪڙي آئون ئي هيس جنهن وٽ سڀ ڪجهه پُراڻو هو. تون مون کي ڏسي ڏاڍو رُنو هُئين. تڏھن مون تنهنجا لُڙڪ اُگهندي چيو هو ته ’’چريا ڪپڙا صرف امير پائيندا آھن غريب ته فقط اوگهڙ ڍڪيندا آھن.‘‘ اُن مهل توکي سموري ڪائنات اُگهاڙي لڳي هُئي. توکي ياد آھي جڏھن پنهنجو ببلو منهنجي پيٽ ۾ ھو مون کي مڇي کائڻ جي مور ٿي هُئي. تون سڄو ڏينهن ڳوٺ ۾ اُڌارن پئسن لئه اُڃايل هرڻ جيئن لُڇيو هُئين پر ڪنهن به توکي ٻه پئسه اُڌارا ڪون ڏنا هُئا. اُن ڏينهن ڳوٺ جي سيٺين جي پيتين ۾ پيل پئسا شرم ۾ ٻُڏي ويا هُئا. تون پنهنجي بيوسيءَ تي ٻارن جئن رُنو هُئين. تڏھن مون چيو هو ته چريا پاڻ غريب آھيون. غريب جن کي خيرات جو ڀت به عزت سان ناهي ملندو سو پئسو ڪٿان ملندو؟
پاڻ وياج تي پئسا کڻي ڪو پنج ستارا هوٽل ۾ ويهي پيزا ڪونه کاڌا هُئاسين ۽ نه ئي وري ڪنهن ٽُوئريسٽ اسپاٽ تي وڃي شيمپيئن اُڏائي هُئي سين، پر پاڻ ته ٻني پوکڻ لئه ٻج ورتو هو. برسات جي بي وفائي سبب ٻج به واپس نه وريو ته اُن ۾ پانجو ڪهڙو ڏوھ؟ پاڻ ته سڄو ڏينهن ٻني کي واڙ ڪندي رات جو ٿڪي ٽُٽي ڪري پوندا هُئاسين. پاڻ کي ڪهڙي خبر ته وياج رات ڏينهن سمهندو ئي ناهي، اها خبر هجي ها ته پاڻ سمهون ئي ڪونه ها. وياج وڌندو ويو ۽ پاڻ قرضو ٿي وياسين. قرضو چُڪائڻ لئه ڪا شي نه هُئي، نيٺ تو منهنجي ڳچي جي هنسلي گهُري، جيڪا آئون جيئري نٿي ڏيئي سگهيس، ان ڪري مون کي مرڻو پيو. ماڻھو چوندا ته ڪا چري عورت هُئي جنهن معمولي هنسلي جي ڪري حياتي وڃائي ڇڏي.. پر پيارا…! احساس کان وانجهيل ماڻھن کي ڪهڙي ڪل ته ڪڏھن ڪا معمولي وَستُو به وڏي اهميت اختيار ڪري ويندي آھي. جيڪا حياتيءَ کان به وڌيڪ لڳڻ لڳندي آھي. آئون به اها هنسلي جيئري نه ٿي ڏيئي سگهان. اها هنسليءَ جيڪا منهنجي ماءُ جي هٿ جي ڏنل آخري نشاني هُئي. پنهنجي سهاڳ جي اڪيلي سُونهن هُئي. اُھا توکي ڏيان ها ته پاڙي واريون مايون مهڻا ڏين ها ته بُکين ٽول وڪڻي ڇڏيا. اُنهن کي ڪهڙي خبر ته مجبوري ماءُ تي گار جهڙي اذيتناڪ هوندي آھي. جيڪا زيور يا زمين ناهي ڏسندي. تنهنجي مجبوري ۽ بيوسي فقط آئون ئي سمجهي سگهان ٿي. آئون جيڪا تنهنجو اڌ آھيان. تنهنجي بدن تي وستر جيان ويڙھيل آھيان. تون وڻ آھين ته آئون ڇانوَ آھيان. تون ڪڪر آھين ته آئون ورشا آھيان. ان ڪري آئون تنهنجي مجبوريءَ کي سمجهي توکي هميشه لئه هنسلي ڏيئي وڃان ٿي. هن کي وڪڻي قرضو چُڪائجانءِ.
توکي اهو ڏينهن ته چٽو ياد هوندو، جنهن ڏينهن پنهنجي گهر ۾ اٽو ڪونه هو. توکي پنڌرنهن ڏينهن کان ڪٿي ڪا مزوري ڪانه ملي هئي. آئون تسيو کڻي پاڙي مان اُڌارو اٽو وٺڻ ويئي هيس. نما شام جو ٽاڻو هو. پاڙي واري مائي اهو چئي اٽو نه ڏنو ته اوهين واپس ڪنهن مان ڏيندا..؟ خالي تسيو ۽ ڀريل نيڻ کڻي واپس آئي هيس. تو چيو هو اڄ ورت رکون ٿا مون چيو ورت ته ڏينهن جو رکندا آھن. تو سُڏڪندي وراڻيو هو پگلي! غريبن جون گهڻيون راتيون روزن ۾ گذرنديون آھن. اها سڄي رات پاڻ روئندي گُذاري هُئي سين. اهڙا ڪيئي واقعا آھن جن جي ڪري هاڻ جيئڻ تان ارواح ئي کڄي ويو آھي. پاڻ به انسان آھيون. هر انسان جون حسرتون هونديون آھن. زندگيءَ ۾ جيڪڏھن هڪڙي به حسرت پوري نه ٿئي، سڀئي ارمان اڌُورا رهجي وڃن ته پوءِ اهڙي زندگيءَ سان وفا ڪرڻ ۾ ڪهڙو فائدو؟ آئون جڏھن توکي تغاريون کڻندي ڏسندي هيس تڏھن پنهنجي منهن اڪيلي سڄو سڄو ڏينهن روئندي هيس، نيٺ سوچيم روئڻ سان ڇا ٿيندو ڪجهه ور سان هٿ ونڊايان. سو ان ڪري پاڙي وارن گهرن ۾ وڃي ڪنهن جا ويڙھا ٻهاريندي هيس ته ڪنهن جي اوٽن لئه ڇيڻو کڻندي هيس. ڪنهن جا ڪپڙا ڌُوئيندي هيس ته ڪنهن جو اٽو پيهندي هيس. بدلي ۾ ڪي مايون رکا ٽُڪر ڏينديون هُيون ته ڪي رحم کائي ٻه پئسا روڪڙا به ڏينديون هُيون. الا پيٽ لئه ڇا ڇا نه ڪيو. پراين گهرن ۾ پيٽ لئه پانپرا ڪرڻ پرايو گند ٻُھارڻ تمام ڪٺن ڪم هوندو آھي. اهو ڪم به ڪرڻو پيو.
چوندا آھن ته ڏاهو ٿي ڪنهن ڪمايو ناهي ۽ چريو ٿي ڪنهن وڃايو ناهي. انساني زندگي ۾ قسمت جو وڏو عمل دخل هوندو آھي ۽ قسمت هميشه ڏٻرن کي ڏُک ڏيندي آھي. جسم جي هڏي اها ئي ٽُٽندي آھي جيڪا ڪمزور هوندي آھي. واڙ اُتان ئي جهرندي آھي جتان اڀري هوندي آھي. توکي دنيا ڀلي نڀاڳو، ڪم چور ۽ هڏ حرام چئي، پر تون مون لئه هيرو آھين. تو تتي ڏينهن جو تغاريون کڻي منهنجو پيٽ پاليو آھي. توکي ڪيئن چوان ڪم چور تون ته منهنجي مٿي جو موڙ آھين.
پورو مهينو هٿ جون آڱريون رت ڪري نور نچوئي ڀرت ڀريم ته هن جي اجوري مان ڀاءُ جي شاديءَ تي ڀاڄائي لئه ڪپڙن جو جوڙو وٺي وينديس، پر جڏھن ڀرت ڀرائڻ وارو سيٺ واپس گادڪيون کڻڻ آيو تڏھن اٺ رپيا في گادي جي حساب سان ڏنائين. ڏھ گادين جا اسي روپيا. نه ڀاڄائي لئه جوڙو وٺي سگهيم نه قرضو چڪائي سگهيم. هاڻ انهن اسي روپين ۾ شايد منهنجو آخري سفيد جوڙو به مشڪل ٿي سگهي. اهڙين حالتن ۾ پاڻ غريبن جي جيئڻ جو ڀلا ڪهڙو جواز آھي؟ پورهئي جو صحيح اجورو نه مليو. وياج خور وياج لئه تنگ ڪيو. مالڪ مينهن نه وسايو. پيٽ جي بُک نه اُجهي. تڏھن سوچيم هاڻي حياتيءَ کي رڳو ساھ تي تڳائي واندي آڪسيجن وڃائڻ کان چڱو آھي موت سان ملاقات ڪجي شايد اُتي هي جنجهٽ نه هجن. ان ڪري اڄ خودڪشي ڪيان ٿي.
چڱو مٺا…! وري اُن جنم ۾ ملنداسين جنهن ۾ انسانيت عروج تي هوندي. جنهن ۾ بُک ماڻهون نه کائيندي. جنهن ۾ رت ولوڙيل پورهئي جو اجورو صحيح ملندو. ها وري اُتي ملنداسين جتي وياج جو رواج نه هوندو. جتي ڍؤ تي ماني ملندي. جتي گرڀوتيءَ کي مور ۾ مڇي سولي ملي سگهندي. جتي قرض جهڙي مرض کان ڇوٽڪاري لئه ڪا به ڳچي هنسليءَ جي قرباني نه ڏيندي. جتي ٿڃ پياڪ ٻار جي کير لئه ڪا به ماءُ پنهنجي عصمت وڪڻڻ تي مجبور نه هوندي. جتي نما شام جو تسيا کڻي ڪنهن کان اٽو اُڌارو نه وٺڻو پوندو. جتي بدن تي اگڙيون نه، پر پوشاڪ پائي سگهنداسين. ها اُتي ملنداسين جتي انسان تسليم ڪيا وينداسين. ايستائين الوداع ڪيان ٿي منهنجا مٺا…! خط جي آخر ۾ تو لئه پنهنجن پياسن چپن جون ٻه چُميون رکي وڃان ٿي، جن کي پنهنجي اکين سان کڻي وصول ڪري وٺجانءِ..
فقط تنهنجي ارڌانگي ارپتا