سينيٽر ڪِرشنا ڪُماري ڪولهي کي لکيل خط
تون جيڪا روپلي جي وارث آھين. تنهنجي رڳ رڳ ۾ پارڪر جو اهو پاڻي رت بڻجي ڊوڙي رهيو آھي، جنهن سوڍن سان گڏجي انگريزن کي ڪابلي چڻا ڪچا چٻڻ تي مجبور ڪيو هو. تنهنجي ٻاجهه ڀري ٻوليءَ هن وطن جو اهو اهڃاڻ آھي، جنهن کي ڪير به مٽائي نه ٿو سگهي. تنهنجي ڪارڙي رنگ ۾ هن وطن جي اُها سُڃاڻپ سمايل آھي، جيڪا ڪارونجهر جيان ڪنڌ مٿي کڻي اڄ به ائين چوي ٿي ته ”اي ڌرتي مانري سي“ ۽ اها ڌرتي ئي آھي، جنهن اوهان کي وقت جي ڪنهن به ڀوڪنمپ ۾ ڀُرڻ ناهي ڏنو. ان ڌرتيءَ جي هر دنگ ۽ ننگ کي تون پنهنجو سمجهي ان جي رکشا ڪجانءِ.
ڪرشنا! توکي پارت آھي، اُن ٿر جي جيڪو صدين کان ڪنهن مسيحا جو منتظر آھي. اُھو ٿر جنهن کي اڄ ڏينهن تائين ”وڏن“ ماڻھن ماڻھو ڪري ئي ناهي مڃيو. اُھو ٿر جيڪو نه رڳو گُگرال جو رت چوسي گُگر تي گُذارو ڪري ٿو، پر پاپي پيٽ خاطر پانپرا ڪندي وڻ به وڍي ٿو. هن ڌرتيءَ کي اُگهاڙو ڪري ٿو. اهو ڪو شوق سان نه ٿو ڪري، پر هن کي ڪا مجبوري ڪرائي ٿي. اهو ٿر جنهن جا ٻچا تعليم نه پرائي سگهڻ ڪري جهالت جي تاريڪ راهن ۾ رُلن ٿا. اُھو ٿر جيڪو اڄ به نه رڳو اڪ جي پُڙي ۽ ٻُڪ ۾ پاڻي پيئڻ لئه مجبور آھي، پر کٽ هوندي به پٽ تي ويهي پنهنجي پرمپرا پاري ٿو. توکي پارت آھي اُن ٿر جي جنهن کي نه رڳو ڪارن ڏُڪارن جي ڪاريهرن ڏنگيو آھي، پر وقت جي ٿاڦيل سياستدان جي نابين نظرين به وڏا ويل وهايا آھن. توکي پارت آھي اُن خوددار ٿر جي جنهن کي اين جي اوزن امداد جي آڙ ۾ عالمي پينو بڻائي ڇڏيو آھي. ٿر جو تعارف تبديل ڪرڻ ۾ نه رڳو اين جي اوزن جا هٿ شامل آھن، پر هتي جي نامي گرامي نيتائن جون نيتون به شامل آھن. جن پنهنجا ڀڀ ڀرڻ خاطر ڀوميءَ جو به ڀرم ڀيلائي ڇڏيو آھي. توکي پارت آھي، ان بيروزگار ٿر جي، جيڪو سرعام سرڪاري نوڪرين جي ٿيل نيلامي کان پوءِ انتهائي مايوس آھي. اُن نوجوان ٿر جون اُميدون هاڻي تو ۾ آھن. تون جيڪا هڪ غريب خاندان سان تعلق رکين ٿي. توکي غُربت ۽ بيروزگاري جو احساس چڱي ريت هوندو ، ڇاڪاڻ ته تون به پيٽ تي پٿر ٻڌي پڙھي آھين. توکي پارت آھي اُن بيوس ٿر جي جيڪو پنهنجي بُخاريل ٻچڙن کي پيراسٽامول جي گوري وٺي ڏيڻ جيتري به سگهه نه ٿو ساري. جنهن لئه سُپرٻو پروَ به سواءِ احساس ڪمتري جي ٻيو ڪجهه به ناهي هوندو. ڪنهن وار پروَ تي پائڻ لئه نئون پڙو ۽ پولڪو به وٺي نه سگهندڙ ٿر جي حالتن تي رتيءَ جيترو به ڪنهن رحم نه ڪيو. ڪنهن ڪيا آھن ته رڳا مذاق. ڪڏھن امداد جي نالي مذاق، ڪڏھن پاڻي جي نالي مذاق، ڪڏھن ڪوئلي جي نالي مذاق، ڪڏھن صحت جي نالي مذاق. ڪڏھن سياست جي نالي مذاق ته ڪڏھن تعليم جي نالي مذاق. سنجيدگي سان ويهي ٿر جي بنيادي مسئلن جي ڪنهن به مستقل حل لئه ڪڏھن به ناهي سوچيو.
تنهنجي سينيٽر ٿيڻ تي وڌ ۾ وڌ سرهو ٿيو آهي. اُھو ٿر جنهن جي گهر ۾ لپ اٽي جي به وڏي پيڙا سان پهچي ٿي. تنهنجي راهن ۾ گُل وڇايا آھن اُن ٿر جنهن جي پيرن ۾ پاتل چپل ۾ ايتريون ته چتيون لڳل آهن جو واريءَ تي چٽ ٺهي وڃن ٿا. تنهنجي ماڻينگر مٿي تي شفقت ڀريو هٿ رکيو آھي اُن ٿر جنهن کي اُس ۾ مٿي ڍڪڻ لئه چار وال چُني به مشڪل سان ملي ٿي. تنهنجي سينيٽر ٿيڻ تي جهمريون پائي مٺايون ورهايون آھن اُن معصوم ٿر جيڪو مٺائي جي ذائقي کان ئي اڻواقف آھي. ڳلن تي هٿ رکي تولئه راسوڙا ۽ راڻليا به اُن ٿر ڳايا آھن جنهن کان بُکن ۽ ڏُکن ۾ سُر ۽ تال به وسري ويا ھُئا، پر تنهنجي ڪاميابي تي هُو ايترو سرهو هو جيترو هوليءَ جي ڏينهن هوندو آھي. ڌناگام جي ڌِيئاريءَ تنهنجي سينيٽر ٿيڻ تي نه رڳو پارڪر ۾ راسوڙا رچيا آھن، پر سامروٽي کان وٺي ساماري تائين سموري ڌرتي گونجي اُٿي آھي. ان گونج ۾ رڳو رقص ناهي، پر ان ۾ پيڙھيل طبقي جون پُڪارون به آھن ته سسٽم مان نراس ٿيل ڌرتي ڌڻين جون دانهون به آھن. اُھي دانهون جن کي وقت جي ڪنهن به ڪَن ڪَنائڻ جي زحمت نه ڪئي. تنهنجي فارم بحال ٿيڻ لئه ٻئي هٿ ٻڌي دعائون ڪيون هيون، اُن بي يارو مددگار ٿر جنهن کي بينظير انڪم سپورٽ پروگرام وارا فارم به نه مليا هئا. تنهنجي سينيٽر نامزد ٿيڻ تي نثار ٿيو هو، تنهنجو اهو ٿر جنهن کي نادرا مان پنهنجي نالي وارو سڃاڻپ ڪارڊ به عزت سان ٺھي نه ٿو ملي. جائز مسئلي لئه ناجائز پئسه ڀرڻ کان پوءِ به ڪاڙھي ۾ قطار ٺاهي ڪيئي ڏينهن ڪڙھڻو پوي ٿو. توکي پارت آھي ان ٿڪايل ٿر جي جيڪو اڄ به تو ۾ اها آشا رکي جيئي ٿو ته ڌرتيءَ جي ڌيئڙي اسان جي ڏُکن کي لحضي ۾ لاهي ڇڏيندي، سڀ لُڙ لهي ويندا.
پنهنجي انوکي ڇاپ ڇڏڻ لئه سينيٽ جي اجلاس ۾، هڪڙو ڏينهن ئي سهي، تو پنهنجو ثقافتي ويس پائي ٿر تي ٿر جيڏو ٿورو ڪيو آھي. تنهنجو اهو گُڻ صديون ڳائينديون رهنديون. ھڪ ٿاريليءَ ڳوٺاڻيءَ جي اهڙي اعليٰ گُڻ جي تاريخ گواهي ڏيندي ته ماروئڙن جي مُلڪ ۾ ولر واريندڙ چوڙيلين مان هڪ چوڙيلي هن ملڪ جي ايوان بالا جي ڪُرسي تائين ڪانچُوئي ۽ پَڙي ۾ پهتي هُئي. جنهن جي هڪڙي جهلڪ ڏسي هن ڌرتيءَ جي اُنهن لکين دراوڙ عورتن جي مهانڊن تي مُرڪون موٽي آيون هيون، جن کي سرهائي ملي ڪي ورهيه وهامي ويا هئا. ائين لڳي رهيو هو ڄڻ ست ڏُڪاري کان پوءِ مس وڃي وسڪارو وريو آھي.
ڪرشنا تون ڀلي پاڻ کي اُتم پد وارن جي قطار ۾ بيهارڻ جي ڪوشش ڪر پر اُھي توکي ڪڏھن به پنهنجو تسليم نه ڪندا.
ڪرشنا تون پنهنجو پاڻ کي دلت ڀلي نه سڏرائي پر ڪولهي کان ته انڪار نه ڪجانءِ. پنهنجي وير ويرجي کي اهو ڀيد ڀڻائج ته اوهين ڪوهلي نه پر ڪولهي آھيو. ڌاڙيءَ ۽ ڏڙي جي رانديگر کان اوهين جان جي بازي لڳائيندڙ بازيگر مٿي آھيو. اوهين تاريخ جا وارث آھيو. اوهان وٽ اتهاس ۾ روپلي ڪولهي جهڙو ڪردار موجود آھي جيڪو ڪڏھن به اوهان جو ڪنڌ جهُڪڻ نه ڏيندو. اوهين اُن وريام جي وارثي ڪيو جنهن پنهنجي وطن مالُوف جي مالڪي ڪندڙن سان پرڻ پاريندي پنهنجا پراڻ ارپڻ ڪري ڇڏيا، پر انگريز اڳيان آڻ نه مڃي. اُن ارڏي جي الوڪڪ اتهاس تي مَرڪ ڪرڻ اوهان جو شان آھي. باقي ڪنهن ڌارئي جي ڌڻيپ ڪرڻ نه رڳو اوهان جي ڪردار ڪشي ڪندي، پر هن مٽيءَ جي مان ۽ مريادا کي به ڇيهو رسائيندي. هن ڏيهه کي اهڙو ڏام ڏيڻ کان اڳ ۾ ڏھ ڀيرا سوچجو. هي روپلي جو راڄ آھي. هي مسڪين جهان خان کوسي جو ماڳ آھي. هي ڪيسوڀاءُ سوڍي جو ساڻيهه آھي.
ڪرشنا…! توکي ان جيتو ڪولهڻ لئه به جتن ڪرڻو پوندو جيڪا منهنجي ڳوٺ جي ڀرسان موجود ٻني سگار جي سيڙھي تي ويهي تولئه وڏيون دعائون ڪري ٿي. جنهن جي پيرن هيٺان موجود زمين به پرائي آھي، جنهن جو پتي ڪينسر ۾ مري ويو. هاڻي سندس سهارو سندس نياڻي آھي جيڪا سڄو ڏينهن ڪاڙھي ۾ ڪاٺيون ڪري پنهنجي مڙھي ماءُ جو پيٽ پالي ٿي. توکي انهن جو ڀرجهلو ٿيڻو پوندو جن جو هن جهان ۾ ڪو به جهلو ناهي. توکي انهن جو سهارو بڻجڻو پوندو جن جا سهارا ڌڻي کي پيارا ٿي ويا آھن. توکي اُنهن جي بُک جو بندوبست ڪرڻو پوندو جن کي بُک آپگهات ڪرڻ تي مجبور ڪري ٿي. توکي اُنهن بيروزگارن لاءِ روزگار جو سعيو ڪرڻو پوندو جن جو ڪو به سياسي سورس ناهي. توکي انهن يتيم ٻارن کي آٿت ڏيئڻي پوندي جن جي مائٽن کي وحشين بنا ڏوھ ماري ڇڏيا. توکي مينهن جي مامي جهڙين اُنهن دراوڙ عورتن جي لُٽيل عصمتن جي تعزيت سنڌ امڙ سان ڪرڻي پوندي جن کي ٻه ايڪڙ ٻنيءَ جي هاريپ ڏيئي سرعام رُسوا ڪيو ويو هو.
ميڊم ڪرشنا! سرڪاري خرچ تي ڪو مندر تعمير ڪرائڻ کان اڳ ۾ انهن هزارين خانه بندوش ٿر واسين تي هڪڙي نگاھ ضرور وجهج، جيڪي ڀٽن تي ڀونگيون ٺاهي ويٺا آھن، انهن کي سردين گرمين کان بچڻ لئه ڪنهن مستقل گهر جي ضرورت آھي. اُنهن جا ٻچا به تو وانگي پڙھي ڪنهن منزل تي پهچڻ چاهين ٿا. ڪرشي! ايوان بالا جي تختِ طائوس تي ويهي جڏھن ايئرڪنڊيشنڊ جي ٿڌاڻ محسوس ڪرين تڏھن پارڪرن جي پهاڙن جي اُھا ڪوساڻ متان وسارين، جنهن تي تنهنجا ماروئڙا پيرين اُڀراڻا پنڌ ڪن ٿا. جڏھن به تنهنجي ميز تي طرحين طرحين طعام اچن تڏھن جوٺا ڇڏڻ کان اڳ ۾ انهن پيٽ بکايل ٿاريلن جي باري ۾ به ضرور ويچار ڪجانءِ جن کي تارا ڳڻيندي ڪيئي ويلا ٽري ويندا آھن..!!
فقط ٿر جي معصوم جنتا