مصطفي اياز مهيري کي لکيل خط
تون جيڪڏهن پنهنجي اباڻي روايت تي هلين ها ته اڄ تنهنجي سر تي وڏائي جي وڏي پاگ ٻڌل هجي ها ۽ توکي وڏيري جو وڏو لقب مليل هجي ها. اهڙو لقب جنهن جي رعب ۾ تون سموري سنڌ پنهنجي پيرن هيٺان سمجهين ها، پر تو ائين نه ڪيو ڇاڪاڻ ته توکي پنهنجي ٺٺ کان وڌ سنڌ جا سور پيارا هئا. تو انهن ماڻھن جي دلين ۾ جيئڻ چاهيو ٿي جن کي هن معاشري اڃا تائين انسان تسليم ئي ناهي ڪيو. تو نه رڳو ڪڙيي جي ڪولهين جي واهر ڪئي، پر ان ڪنري جي معذور نياڻي جي به مدد ڪئي. سنڌ شاهد آھي جيڪا اوباما سان ملڻ کانپوءِ ايتري خوش نه ٿي هئي جيتري تڏهن خوش ٿي هئي، جڏهن تو سندس مٿي تي شفقت ڀريو هٿ رکيو هو. هي ڌرتي تنهنجي ان بي لوث پيار کي صدين تائين تاريخ جي سيني ۾ سنڀاري رکندي. توکي خبر آ جڏھن تون لاڙڪاڻي جي لال نثار کوکر جي نونهتري تي لبيڪ چئي ڪلهي ۾ گيڙو رنگ جو ٽوال وجهي جهومي سنڌ جمالا ڳائين ٿو، تڏهن نه رڳو ڪانگل هٿ ريما کي خط لکندڙ حفيظ ڪنڀر جي چهري تي خوشين جا پوپٽ پرواز ڪن ٿا پر تنهنجو الستي عاشق صفدر پنهور به سرهائي ۾ سرشار ٿئي ٿو. تون جڏهن به سنڌ جي واهر لئه ڪنهن يتيم ٻار جيان دانهن ڪرين ٿو، تڏهن نه رڳو احمد سومرو جيءَ جيءَ ڪري وراڻي ڏي ٿو، پر مسڪينن جو مسيحا مولابخش ٿيٻو ۽ سندس پتيورتا پتني زبيده جوڻيجو به تنهنجي سڏ کي سڪ مان سوئيڪار ڪندي هر ممڪن مدد ڪرڻ خاطر حال سارون هٿ ونڊائي ٿي.
تون جيڪو روز ڪڙي ۽ قاتل جا ڪٽورا ڀري پيئڻ کان پوءِ جيئڻ جي اداڪاري ڪندي روز اڌ مئي سنڌ سان گڏ مرين ٿو. سنڌ جيڪا دردن جو سلو پوائزن کائي کائي هاڻ ساڻي ٿي پيئي آھي. تون به ان بيمار امڙ جي سورن ۾ ڏينهن رات سڙين ٿو. ڪڏھن ڳوٺ ورجانگ ڪولهي جي دُکندڙ ڀونگين سان گڏ دکين ٿو ته، ڪڏھن ڏور اُڏاڻي ۾ ٻري ويل ٻارڙين جي گُڏين جي رک سان گڏ اڏين ٿو. ڪڏهن سنڱ چٽي ۾ ڏنل ڪنهن معصوم نياڻي جي سڙندڙ حسرتن سان گڏ آلي ڪاٺي جيان سڙين ٿو ته، ڪڏهن ڏيپلائي جي شهر ۾ ڏينهن ڌونئري جو ٻري ويل معذور نياڻي سان گڏ مرين ٿو. ڪڏهن سانگهڙ ۾ سفاڪ سياستدانن جي مغروري جو شڪار ٿي وڏن ڦيٿن هيٺيان آيل دراوڙ سنڌ جي لت پت لاشي کي ڀاڪر پائي ڍاڍون ڪرين ٿو ته، ڪڏھن وقت کان اگنور ٿيل اڇڙي ٿر جي بُکايل ٻارن جو ڀرجهلو ٿئين ٿو. يار ڪيڏو نه حساس دل آھين. ڪاش! سڄي سنڌ تو وانگي ٿي پئي ته ڪجهه سور ورهائجي سگهن. تون جنهن جي خُماريل نيڻن جي آرسي ۾ اُن ڏُتڙيل سنڌ جا عڪس ڏسجن ٿا جيڪا آرين جي لوڌ کان پوءِ اڄ ڏينهن تائين سوڳ ورتل آھي ۽ عدت ۾ ويٺل وڌوا وانگي نه سکن جي نير ۾ وهنتي آھي نه ئي سينڌ سموهي اٿس، تون جيڪو سگريٽ جو ڊگهو ڪش ھڻي ڌونهي کي هوا ۾ تحليل ڪري هڪ ٿڌو ساھ کڻين ٿو ۽ هوا ۾ اڏامندڙ نيرڙي دونهي ۾ ان سنڌ جو ڌنڌلو عڪس ڏسڻ جي ڪوشش ڪرين ٿو، جيڪا راجا ڏاهر جي مارجڻ کانپوءِ وري ڪڏهن به خوشحال ناهي ٿي. تون جيڪو سراپا درد سنڌ جو هڪ وڏي پيٽ وارو پُٽ آھين پر تون انهن وڏي پيٽ وارن مان ناهين جن جي ڦاٽڻ لاءِ اياز اڳڪٿي ڪئي هئي ته اهي نيٺ ڦاٽندا، پر اڃا تائين ناهن ڦاٽا شايد ابا جو ڇُرو وڏو ناهي يا مفاهمتن ۾ زنگجي ويو آھي..بهرحال تون اهو وڏي پيٽ وارو آهين جيڪو سنڌ لئه پيٽ ٻارين ٿو ۽ سنڌ تولئه پيٽ ٻاري ٿي.. توکي ساڙولي دنيا تنهنجي پيئڻ ۽ جيئڻ تي ڀلي ڀت کائو ۽ ٺرائي جهڙا هلڪڙا لقب ڏي. تنهنجو عزت نفس مجروح ڪري، پر تون دل متان لاهين..تون پيئندو ۽ جيئندو رھ..توسان سموري سنڌ گڏ آھي..اها سنڌ جيڪا خانه بندوشن جي خيمي ۾ چاندي جهڙا چم غليظ هٿن ۾ ڦٿڪندا ڏسي ڪٺل وجود وانگي تڙپي ٿي. ان سنڌ کي تنهنجي سخت ضرورت آهي، جيڪا کيتي کيڙڻ باوجود اناج جي هڪ داڻي لاءِ پکين وانگي سڪي ٿي. اُها سنڌ جنهن جون ٻاگهل ٻايون ڏاج نه هئڻ ڪري اباڻن اجهن ۾ مائٽن تي بار بڻجي، وار چاندي ڪري ڪنوارپڻ جي اڇي ڪفن ۾ دفن ٿيو وڃن..امير هوندي به غربت جي ٻري ۾ ٻرندڙ هن ديس جي دڳ دڳ جي توکي پارت اٿئي.
آخر ۾ تولئه وديسيءَ مڌ جهڙا مارواڙي جا ٻه دوها :
دارون پيئو درپڻ ڪرو رتا راکو نيڻ
دوکي ٿانرا جل مري سوک پاويلا سيڻ
دارون رو درياءَ ٿي ڪيون نهين ڪيتو ڪلتار
ناکي بيچ ناوَ ڀر ڀر ڌوٻا پيوتا
فقط تنهنجو پنهنجو
امر