سنڌ ڇڏي ويندڙ سوڍن کي سٻاجهڙي سنڌي جو مياري خط
تون جيڪو پنهنجي ڌرتي ماءُ جو دادلو پُٽ هُئين.! تنهنجي وڏڙن جنهن سنڌ وطن کي پنهنجا پراڻ ارپيا هئا تون اڄ پنهنجن معاشي مفادن لاءِ اها جنم ڀومي ڇڏي رهيو آهين؟ حقيقت ۾ تون کي ائين جڳائي نٿو. توکي ته وطن لاءِ وڙهي وڙهي رڙهي رڙهي به جيئڻو هو. شايد توکي تنهنجي جرڻي لوليءَ ۾ اها لوڪ ڪٿا نه ٻڌائي هئي، جنهن ۾ ڌرتي خاطر سرتي کي سهاڳ رات جو ڇڏي، محاذ تي مرڻ قبولي، پنهنجو ڪنڌ ڪپائيندڙ ڪونڌر تنهنجي ئي ڪُل مان هو ۽ اڄ تون پنهنجن وڏڙن جون وسيع وارتائون ۽ قربانيون وساري حب الوطنيءَ کي ڪارو ڪلنڪ ڏيئي، خاردار تارن جي هن پار وڃين پيو. جتي توکي شرڻارٿي جهڙن شبدن سان سڏيو ويندو. جڏهن تو ڏانهن حقارت ڀرين نگاهن سان نهاريو ويندو تڏهن توکي سنڌ امڙ جو بي بها پيار ياد ايندو، پر ان وقت تون سواءِ روئڻ جي ٻيو ڪجهه به ڪري نه سگهندين. ڇو ته تون سڀئي واسطا وطن سان ٽوڙي وڃي رهيو آهين!
جنهن ڌرتيءَ توکي پالي پوشي وڏو ڪيو. جنهن درياءُ توکي جل پياريو، ان کي تياڳڻ وقت توکي تر جيترو به درد محسوس نه ٿيو. جنهن ڌرتي پنهنجي پاڪ سيني تي تنهنجا پير برداشت ڪيا، ان پرٿوي ماتا کي ترڪ ڪندي توکي رتيءَ جيترو به رحم نه آيو.
جڏهن مشرف جي مهربانين ۽ واجپائي جي وڙن سان کوکرو کليو هو، تڏهن ڪڇ ڪنار کان وٺي مارئيءَ جي ديس ملير تائين مڙني ماروئڙن جي مهانڊن تي خوشي جا کيٽ کڙي پيا هئا. وڇوڙن جو درد دل سان محسوس ڪندڙ مٺي جي مقيم ڪنڀر جي اداس اکڙين ۾ به سرهائي جو سرمو اوتجي ويو هو. کوکرو کلڻ سان، جتي تون سرهو ٿيو هئين اتي تو کان وڌيڪ تنهنجي اها جيجل سرهي ٿي هئي، جنهن جي ڌيءَ کي وقت جي ڪوڙي انا خاطر ديس جي دل تان اکوڙي پرديس ۾ پرڻايو ويو هو. ان اداس ڌيءَ سان ملڻ لاءِ تنهنجي جيجل روئي روئي نيڻن مان نير کٽائي ڇڏيو هو.
کوکرو کلڻ سان وڇڙيل جندڙين ۾ وري ملڻ جي آس ڪر موڙي جاڳي هئي، پر ان مهل ڪنهن جيجل سنڌ جي ويراڳي روح کان نه پڇيو ته اي سنڌ امڙ! تون ڇا ٿي سوچين؟ سنڌ ته کوکرو کلندي ئي اداسي جي عالم ۾ ٻڏي ويئي هئي، ڇاڪاڻ جو هن کي پڪ هئي ته هن جا بي وفا پٽ وري به کيس اڳ وانگر ڇڏي ويندا.
کوکرا پار کلڻ سان وڇوڙن ۾ وقفا ٿيا آهن. مڃون ٿا ته سيڻن سان سيڻ ملڻ به سٺو سنئوڻ آهي. واپارين به ڪمايو آهي، پر دوستو! منهنجي سنڌ ته رڳو وڃايو آهي. پنهنجي بدن جي بٽواري کان وٺي اڄ تائين سنڌ پنهنجن ٻچن کي پاڻ کان جدا ٿيندي ئي ڏٺو آهي.جداين جا جهنم ڀوڳيندڙ سنڌ هاڻي ساڻي ٿي پيئي آھي.
اي سوڍا! تنهنجي سوڍن ۾ سنڌ ڇڏڻ وارو سلسلو جئين جو تيئن جاري آهي. هر هفتي ريل ۾ هڪ نه هڪ تو جهڙو بي وفا سوڍو سنڌ ڇڏي هند وڃي ٿو. هر هفتي تو جهڙا ڪيئي سوڍا پنهنجي سنڌ امڙ جي ممتا ڀري ڇاتيءَ تي پٿر دليءَ وارو پير رکي ان پرائي ملڪ وڃن ٿا، جتي هر پاڪستاني کي شڪ جي نگاھ سان ڏٺو وڃي ٿو ۽ جنهن سان حد کان وڌيڪ نفرت ڪئي وڃي ٿي، پوءِ به تو جهڙا سوين ان حوالي سان سنڌ ڇڏين ٿا ته هتي سڪون ناهي، هنن جو ڌرمي ديس هندستان آهي، اهڙو ڌرمي ديس، جتي وڏڙن کي ”ورد آشرم“ ۾ ڇڏيو وڃي. جتي ملڪ جي ميٽرو پوليٽن شهر ۾ ڏينهن ڏٺي جو نياڻين سان ڏاڍايون ٿين. ڀلا جنهن ديس جي غريب جنتا ڪوئا کائي پيٽ ڀري ۽ جتي عورتون وڌ ۾ وڌ خودڪشي ڪن! جتي ماڻهوءَ جو ماس وکر جيئن ملي، جتي وڏا وڏا پنڊت مندرن ۾ ويهي نياڻين سان نت روز نئين طريقي سيڪس ڪرڻ جو شوق پورو ڪن! اهڙي ديس ۾ تو جهڙا ان حوالي سان ٿا وڃن، ته انهن جو ڌرم ”برهشٽ“ ٿيڻ کان بچي پوندو. اها وڏي بيوقوفي آھي. عزت ۽ ذلت مالڪ جي هٿ ۾ آھي.
اي سوڍا! تون سهڻي سنڌ ڇڏي پرائي ديس ۾ قطعي سُکي نه رهندين، ڇاڪاڻ جو تون پنهنجي امڙ کي ڇڏي رهيو آهين. سنڌ ماءُ جي قلب ۾ تون وڇوڙي جا ڪلا هڻي ويو آهين. جيڪي صدين جي صدا بڻجي سنڌ ماءُ جي ڏيل کي ڏنگيندا رهندا. تون تڙپندو رهندين پرائي وطن ۾! توکي ڪهڙي ڪل ته سنڌ تنهنجي جدائي ۾ ڪيتري رُني آهي؟ تنهنجي وڇوڙي ۾ سنڌ سورن جي شدت ۾ ائين تڙپي آهي، جئين تنهنجي ماءُ توکي جنم ڏيڻ وقت تڙپي هوندي!!
اي سوڍا! مڃان ٿو ته، تون سمجهندو هوندين ته تو سنڌ ڇڏي سٺو ڪيو آهي، پر تو ته اها عظيم غلطي ڪئي آهي. جنهن جو نتيجو ايندڙ نسل ڀوڳيندو. تو نه رڳو سوڍن جي صدين پراڻي حب الوطني جي نڙي تي ننهن ڏنو آهي، پر تو نسلن جا نسل يتيم ۽ لاوارث ڪيا آھن. تو فقط انفرادي فائدي لئه اجتمائي قتل ڪيو آھي. تون هڪڙي قسم جو خاموش قاتل به آھين. تو پنهنجي پير تي پاڻ ڪهاڙو هنيو آهي ۽ پنهنجي وڍيءَ جو نه ويڄ نه طبيب…!
سوڍا! آئون تو کان ڪجهه سوال ڪندس، جن جا جواب نه تون ڏيئي سگهندين ۽ نه ئي تنهنجو ضمير .....!! سوڍا سنڌ ڇڏيندي تنهنجي جيءُ کي جهوٻو ڇو ڪونه آيو؟ ريل جي ڪمپارٽمينٽ واري کڙڪيءَ مان جهاتي پائيندي توکي سنڌ جي مايوسي ڇو ڪونه نظر آئي؟ پنهنجن عزيزن سڳن ڀائرن کان موڪلائيندي تنهنجي اک ۾ ڇو هڪ لڙڪ به نه آيو؟ ڪينجهر جا ڪنارا، ڪاسٻي جا مور ڪارونجھر جا هرڻ، لاڙ جا پلا ۽ مهاڙيئي جا ڪورا دِلا تو کان ائين جلدي ڇو وسري ويا؟ تو پنهنجن رڳن ۾ رت وانگي ڊوڙندڙ سنڌوءُ جي پاڻي جي پت ڇو ڪونه رکي؟ ڀلاري ڀٽ تي مينهوڳيءَ ۾ طائوس جي تنوار ۽ ڌنار جي ديڪار به تو کان جلدي وسري ويئي.
ڇا تو ڪڏهن اهو سوچيو آھي ته، تون جيڪي پنهنجا غريب ڀائر هتي ڇڏي وڃين ٿو انهن جو ڀويش ڇا ٿيندو؟ انهن کي اقليت ۾ ڇو ٿو تبديل ڪرائين؟ تون انهن چند پر تلخ سوالن جا جواب قطعي ڪونه ڏيئي سگهندين، ڇو ته تون ذاتي ۽ معاشي مفادن ۾ غرق ٿي چڪو آهين، تون پنهنجي تاريخ وساري چڪو آهين، اُها تاريخ جنهن ۾ رڻمل سوڍي جي رت جا ريلا ٽلٽيءَ جي ميدان ۾ ٽليا هئا، اُها تاريخ جنهن ۾ هانسي سوڍي پنهنجي سجني ميگهاوتيءَ جو منهن ڏسڻ بنا ڌرتي مٿان سر صدقي ڪيو هو. پنهنجي ڀرم کي ڀلائي ويندڙ اي سنڌ جا سوڍا! تون ڏيهه جو ڏوهاري آهين، تون سنڌ جو مياري آهين، تون ڀٽائي، سچل ۽ ساميءَ اڳيان جوابدار آهين..!
فقط
سٻاجهڙو سنڌي