هانگ ڪانگ جوگندو ۽ سٺو علائقو – وان چائي
دنيا جو مشهور ڪتاب ۽ هالي ووڊ جي فلم ”دي ورلڊ آف سوزي وانگ“ به ته وان چائيءَ جي پسمنظر ۾ ٺهي. وان چائيءَ جي ساک اڃان تائين ايڏي ته خراب آهي جو اڄ جڏهن اهي ڪم نه پيا هلن، ته به ڪنهن شريف گهرجي ڇوڪري، هن علائقي جي مٿين رستن لاڪ هرٽ (Lockhart) ۽ لوئارڊ (Louard) روڊن تان لنگهڻ کان ڪيٻائي ٿي. جيئن ڪراچيءَ ۾ نيپيئر روڊ تان ڳائڻ وڄائڻ ۽ رک رکاءَ ۾ هلندڙ چڪلن جو شغل ختم ٿيڻ بعد به ڪيترن سالن تائين ڏينهن ڏٺي جو مرد حضرات به اتان لنگهندي شڪي ٿيندا هئا. بهرحال وان چائيءَ جون گهٽيون 1997 کان پوءِ ويران ٿيڻ لڳيون آهن ۽ جيڪي ڪجهه باقي هلي رهيو آهي ان لاءِ چين جي چيني ڇوڪرين کان وڌيڪ ٿائلينڊ، انڊونيشيا ۽ فلپين کان اچن ٿيون، منگوليا، روس، لئٽويا ۽ پورٽوريڪو کان اچن ٿيون.
وان چائي هانگ ڪانگ جي 18 ضلعن مان هڪ آهي، جيڪو هانگ ڪانگ ٻيٽ جي اتراهين حصي ۾ آهي. يعني ڪولون جي بلڪل سامهون آهي ۽ مين لئنڊ ۽ هانگ ڪانگ ٻيٽ جي وچ ۾، هن هنڌ تي ٿوري ۾ ٿورو فاصلو آهي. ان ڪري ان هنڌ وٽ، جنهن ڇيڙي تي ڪولون آهي. 1972 ۾ سمنڊ جي هيٺان ٽنل ٺاهي هانگ ڪانگ ٻيٽ کي چين جي سرزمين سان ملايو ويو. هي ڪم ائين سمجهو ڄڻ منهوڙي ٻيٽ کي سرنگهه (tunnel) ذريعي ڪياماڙيءَ سان ملايو وڃي جنهن سان منهوڙو ٻيٽ سڄي پاڪستان سان بلڪ ايران، انڊيا، ترڪي ۽ يورپ سان ڳنڊجي سگهي ٿو. سو ڪولون جي جاگرافيائي حيثيت ڪياماڙي واري آهي. هي ٽنل جنهن کي هانگ ڪانگ ۾ ”ڪراس هاربر ٽنل“ سڏين ٿا، ٺهڻ بعد اها سهوليت ٿي آهي جو جنهن وقت جنهن جي دل چوي ٿي هو پنهنجي ڪار يا ٽئڪسي ذريعي هانگ ڪانگ ٻيٽ کان ڪولون هليو وڃي ٿو نه ته ان کان اڳ هڪ صدي تائين هي سمنڊ جو ٽڪرو ٽپي ڪولون وڃڻ لاءِ هتي جا ماڻهو فقط اسٽار فيريءَ ۾ چڙهندا رهيا. اها فيري سروس اڄ به قائم آهي ڇو جو ان ۾ چڙهي سمنڊ پار ڪرڻ جو مزو ئي پنهنجو آهي. هتي اهو به لکندو هلان ته سال 1972 ۾ جڏهن هي ٽنل ٺهيو هو، دنيا جي وڏي پئسينجر جهاز ڪئين ايلزبيٿ کي هانگ ڪانگ جي بندرگاهه ۾ اوچتو باهه لڳي هئي ۽ انهن ڏينهن ۾ اسان جو جهاز به اتي موجود هو جنهن جو تفصيلي احوال ڏور اوڀر جي ڪنهن سفرنامي ۾ ڪري چڪو آهيان.
ڪُئين (راڻي) ايلزبيٿ جهاز جڏهن پراڻو ٿيو ته هانگ ڪانگ جي هڪڙي چيني سيٺ تنگ (C.T.Tung) ان کي خريد ڪيو. هن جو ارادو هو ته ان جهاز کي جنهن ۾ انيڪ ڪمرا، ريسٽورنٽون ۽ سئمنگ پول وغيره هو، Seawise نالي ترندڙ يونيورسٽي (Floating University) ٺاهيو وڃي پر جهاز کي بيٺي بيٺي، هڪ ڏينهن ڪراچي جي بولٽن مارڪيٽ وانگر اهڙي ته اچي باهه لڳي، جو هن جو الهه تَلهه سڙي ويو ۽ جهاز اونڌو ٿي ويو.
بهرحال اڄ وان چائي هانگ ڪانگ جي ماڊرن ۽ امير علائقن مان هڪ آهي. هانگ ڪانگ جي تعليم يافته ماڻهن ۾ هي ضلعو ٻي نمبر تي آهي ۽ انڪم جي لحاظ کان وان چائي سڀ ۾ امير آهي. گذريل سال جي آدم شماري مطابق وان چائي ضلعي ۾ ٻه لک کن ماڻهو رهن ٿا ۽ اهڙا ڇهه لک ماڻهو روزانو وان چائيءَ ۾ نوڪري، پورهئي ۽ خريد وفروخت لاءِ اچن ٿا. ائين ته ڪراچيءَ جي پنجن ضلعن مان هر هڪ جي آدمشماري ويهه لکن کان به مٿي آهي پر اهو به ڏسڻ کپي ته ايراضيءَ ۾ هر هڪ ضلعو ڪيڏو وڏو آهي. هانگ ڪانگ هڪ ٻيٽ آهي جتي محدود زمين آهي. ان ڪري گهڻي کان گهڻيون اڀيون (Vertical) عمارتون آهن. هانگ ڪانگ ۾ توهان کي ورلي ڪو بنگلو ٽائيپ گهر نظر ايندو نه ته ڊگهين بلڊنگن ڪري هر روڊ ڪراچيءَ جو آءِ آءِ چندريگر روڊ (ميڪلوڊ روڊ) لڳي ٿو. هتي جون ڪي ڪي عمارتون ڏسڻ وٽان آهن، جهڙوڪ: ”هانگ ڪانگ ڪنوينشن ائنڊ ايگزيبيشن سينٽر“، سينٽرل پلازا، ٽائيمس اسڪائر... وغيره. ساڳي وقت وان چائيءَ ۾ ڪجهه پراڻيون تاريخي جايون پڻ آهن جهڙوڪ وان چائي واري پوسٽ آفيس، هنگ سنگ چيني مندر ۽ پاڪ تائي مندر جنهن جي اڳيان ڌاتوءَ جي هڪ تمام وڏي مورتي ٺهيل آهي. هانگ ڪانگ ٻيٽ جي سڀ کان وڏي مسجد به وان چائيءَ ۾ آهي. هينيسي روڊ، فليمنگ اسٽريٽ، Jaffe روڊ، لوئارڊ اسٽريٽ، لاڪ هارٽ روڊ، فين وِڪ اسٽريٽ، گلوڪسٽر روڊ ۽ هاربر روڊ وغيره سڀ وان چائي ۾ اچي وڃن ٿا. اڄ جي هانگ ڪانگ گهمندڙ (tourist) کي اهو پڙهي حيرت ٿيندي ته 1970 تائين هي وان چائي Gloucester روڊ تائين هئي جنهن بعد سمنڊ هو. بعد ۾ سمنڊ جو وڏو حصو مٽيءَ سان ڀري زمين reclaim ڪئي وئي ۽ هاڻ ان سمنڊ واري جاءِ تي هاربر روڊ، سنگ هنگ روڊ، پرفارمنگ آرٽس اڪيڊمي، هاربر وِيو هائوس، هانگ ڪانگ انٽرنيشنل نمائش سينٽر ۽ ٻيون ڪيتريون ئي عمارتون ۽ روڊ گهٽيون آهن.
اڄ وان چائيءَ ۾ جيتوڻيڪ اڄ کان ٽيهه چاليهه سال اڳ وارو گند ناهي پر تڏهن به چڱا خاصا گرلس بار، مئه خانا ۽ ٻيا عياشيءَ جا اڏا آهن ۽ هتان لنگهندڙ پُراميد خوشحال يورپي ۽ آمريڪن ٽوئرسٽ کي ڏسي، اڄ به نه رڳو مرد ڀڙوا پر ان ڪم لاءِ مقرر ڪيل چيني ٽائوٽ ڇوڪريون به وات سان هلڪي سيٽي وڄائي هن جو ڌيان ڇڪائين ٿيون ۽ ڌتارڻ جي ڪوشش ڪن ٿيون. باقي آفريڪي يا ايشيائي ٽوئرسٽ ائين ئي ڌوڙ پيا پائين کين ڪوبه پڇي ڪونه ٿو ڀلي هنن جا کيسا پئسن سان پُر هجن. ڪن ڪلبن ۽ ريسٽورنٽ جا نالا به عجيب ۽ نوٽ ڪرڻ جهڙا آهن جن ۾ هڪ دفعو ڪو پهچي وڃي ته پوءِ ان کي خوب لُٽيو وڃي ٿو. گراهڪ جي اچڻ سان بار ۾ ڪم ڪندڙ ڇوڪري هن کي هٿ لاهڻ شروع ڪري ٿي ۽ بيئر جو گلاس پيئڻ جو اظهار ڪري ٿي. هنن بارن ۾ هونءَ ئي بيئر جو گلاس 10 ڊالر آهي پر ڇوڪريءَ کي پيارڻ واري گلاس لاءِ گراهڪ کي ان جي ڏهوڻ قيمت يعني 100 ڊالر ڏيڻي پوي ٿي. ههڙن ڪلبن ۾، ڪلبن جا مالڪ اڌ اگهاڙين Serve ڪندڙ ڇوڪرين ذريعي گراهڪن کي ڪيئن بيوقوف بنائين ٿا، ان بابت اسان جي جهازران ڪمپني جي مڪاني مئنيجر جي ڌيءَ جون ٻڌايل ڳالهيون ڪنهن ٻئي سفرنامي ۾ ڪنداسين جنهن ان سبجيڪٽ ۾ هانگ ڪانگ يونيورسٽي مان Ph.D. ڪئي آهي. ان لاءِ هن کي ڪيترين ڇوڪرين (بار گرلس)، گراهڪن، مساج پارلر ۽ مئخانن جي مالڪن جا انٽرويو وٺي، انهن جي آڌار تي پنهنجي ٿيسز لکڻي پيئي. بهرحال اهڙن ڪلبن جا (جن کي گرلي بارس به سڏجي ٿو) نالا هن ريت آهن: ڪراس روڊس، پُسي ڪئٽ، ريڊ لِپس، فور سسٽرس، سوزي وانگ، پانڊا، گنزا، ڪاڪوسائي، سيزرس نائيٽ ڪلب، بُل ائنڊ بيئر بار، مئڊ ڊاگس، ڪَٽي سڙڪ، ڪئنگرو پب، ڪئپٽن بار، اوزز، چِن چِن وغيره. اهڙن ۾ هڪ وان چائيءَ جو سخت بدنام گرلي بار “Bottoms up Club” پڻ آهي. هي بار جيميس بانڊ جي 1974 واري فلم The Man with the Golden Gun ۾ فلمائڻ ڪري نه فقط هانگ ڪانگ ۾ پر دنيا ۾ مشهور ٿيو. مونکي ياد آهي ته ان جي لڳ ڀڳ وارن سالن ۾ يعني جڏهن مٿين فلم رليز ٿي، اسان جو جهاز هانگ ڪانگ کان هيوسٽن ۽ نيو اورلينس (آمريڪا) ويندو هو يا لورپول ۽ هئمبرگ ويندو هو ته جهاز تي ڪم ڪندڙ مڪاني ورڪر ۽ ڪلارڪ اسان کان هانگ ڪانگ جي ”باٽمس اپ ڪلب“ جو پڇندا هئا جيئن رنگيلا جي فلم، جنهن ۾ هن هانگ ڪانگ جي نلڪن جي ڳالهه ڪئي، رليز ٿيڻ بعد، ڪراچيءَ ۾ اسان کان هر ڪو ان بابت پڇندو هو.
هي ڪلب ”باٽمس اپ“ پهرين 14 هئنڪو روڊ تي 1971 ۾ ٺهيو جتي مهمانن جي خدمت لاءِ اگهاڙيون ڇوڪريون رکيون ويون هيون. جيئن ڪراچي ۾ بامبينو سئنيما جي نالي جي مشهور نيان سائن ۾ ڇوڪري دُڏيون (Hips) لوڏي نچي رهي آهي تيئن هن ڪلب جي نيان سائن ۾ جيڪا بامبينو سئنيما واري نيان سائن کان ڏهوڻي وڏي ٿيندي، هيٺين حصي (Buttocks) اوگهڙ واري ڇوڪري ڏيکاريل هئي. 1994 ۾ هن گرلي بار بابت ڪورٽ پنهنجو فيصلو ڏنو ته ڪلب ۾ ڪم ڪندڙ ڇوڪرين کي گهٽ ۾ گهٽ چوليون (برئزيئر) ۽ نيگليجيز (Negliges) پائڻ کپن ۽ ڪلب جي ٻاهران اگهاڙي ڇوڪريءَ جو لڳل New Sign وارو پوسٽر لاٿو وڃي.
2004 ۾ هئنڪو روڊ وارو هي ڪلب بند ڪيو ويو. مالڪن اهو ئي سبب ٻڌايو ته ان علائقي ۾ مسواڙ جو اگهه تمام گهڻو ٿي ويو آهي. ڪجهه مهينن بعد اهو ساڳيو ڪلب وان چائي ۾ لاڪ هارٽ روڊ تي ڊئوڊ هائوس بلڊنگ جي پهرين فلور تي کوليو ويو. جتي تاحال موجود آهي پر هانگ ڪانگ کان تازو آيل هڪ پاڪستاني دوست، جيڪو وان چائي علائقي جي هڪ بئنڪ جو مئنيجر آهي، تنهن ٻڌايو ته مهينو ڏيڍ کن اڳ هي ڪلب هميشه لاءِ بند ڪيو ويو آهي.
فلم ٺهڻ وقت هي ڪلب ڪولون واري پاسي هئنڪو روڊ تي هو. ان بابت هڪ مشهور بلوپر (Blooper) آهي ته راجر مور جيڪو هن فلم ”دي مئن وٿ دي گولڊن گن“ ۾ جيمس بانڊ ٿيو آهي ان کي پوليس جي ڊريس ۾ هڪ برٽش ايجنٽ قابو ٿو ڪري ۽ پوءِ کيس چوي ٿو ته توکي فيري ذريعي هاڻ ڪولون پوليس اسٽيشن تي وٺي هلندس. جيتوڻيڪ حقيقت ۾ هو بيٺائي ڪولون پاسي آهن.
هي ساڳيو ڪلب “The Bottoms Up” هڪ ٻي انگريزي فلم ”چنڪنگ ايڪسپريس“ ۾ به ڏيکاريو ويو آهي جنهن جا اداڪار تاڪيشي ڪانيشيرو ۽ برجٽ لِم پنهنجي هوٽل جي ڪمري تي وڃڻ کان اڳ هن ڪلب ۾ پيئڻ لاءِ اچن ٿا.
فلمن جي جڏهن ڳالهه نڪتي آهي ته اهو به لکندو هلان ته هڪ ٻي جيمس بانڊ جي فلم Die Another Day ۾ اسٽار فيري ڏيکاري وئي آهي جنهن مان بي ڊپو هيرو پيئرس (Pierce Brosnam) وڪٽوريا هاربر وٽ سمنڊ ۾ ٽپ ڏئي ٿو ۽ اتان غائب ٿي هانگ ڪانگ جي رايل ياچ ڪلب مان وڃيو نڪري. The Departed انگريزي فلم جي خطرناڪ بندوق بازي هانگ ڪانگ جي پاٽنجر اسٽريٽ ۾ ٿيل آهي. جئڪي چان جي ڪاميڊي فلم “Rush Hour2” جون ڪيتريون ئي سينون وان چائي جي لاڪ هارٽ روڊ تي فلمايل آهن جتي قطار ۾ ڪيترائي مئخانا ۽ گرلي ڪلب آهن.