29
اندر گھڙڻ سان مختلف برانڊن جي سگريٽن جو دونهون، ولايتي ۽ ديسي شراب جي مليل جُليل ڌپ ۽ سستي قسم جي ميڪ اپ جي خوشبوءِ نڪ جي ناسن ۾ گھڙي وئي. ڀتين سان لاڳو رکيل ڪوچن تي يوناني، جرمن، نارويجن، آمريڪن ۽ آفريڪن شيدي ۽ ٻين ملڪن جا ماڻهو نظر اچي رهيا هُئا، جن ۾ گھڻا جهازي (Sailors) ٿي ڏٺا. سندن ڀر پاسن ۾ ڪاريون سلوني ڇوڪريون انهن سان گڏُ شراب به پي رهيون هيون ۽ ڳالهه ڳالهه تي بناوٽي ٽهڪ به ڏئي رهيون هيون. عمر ۾ ڪي خاص ننڍيون ڪونه ٿي لڳيون. گھٽ ۾ گهٽ ٽيهه پنجٽيهه جي سن جون ٿينديون. پر افسوس (Sailors) جي اها پئٽنٽ غلطي (يا ڪمزوري) ته پوڙهيءَ کي به هو ڇوڪري سمجھندو آهي ۽ هتي شنورا جي جھيڻي ۽ چُنجھي روشنيءَ ۾ ته هو واقعي ايتريون پوڙهيون نه ٿي لڳيون ۽ ننڍين نيٽين ڇوڪرين وانگر نخرا ڪري رهيون هيون. ڪُجهه اهڙو ئي ڪوجھين ڇوڪرين جو سانڌاڻو (آچار) اندر هال جي وچ ۾ ڪن ڦاڙ ميوزڪ (جا ميوزڪ گھٽ، گوڙ وڌيڪ ٿي لڳي) غلط سلط ڊانس ڪري رهيون هيون. اليڪٽريڪل انجنيئر کي آهستي چيم ته: ’يار ڪا خاص لئه ته ڪانهي، هتي‘. هن مون ڏي ڏسڻ بدران، ٻمڀ وٽ بيٺل ڇوڪريءَ کي ڇڪيندي چيو:
”سيڪنڊ صاحب! مجنون جي اک سان ڏسو“
”ڪمال آهي“ مون ريڊيو آفيسر ڏي منهن ڪندي چيو، ”مجنون جي اک نه ٿي، گرين وچ آبزورٽري جي اسٽينڊرڊ دوربين ٿي.“
هڪ ڪنڊ ۾ اسان جو فورٿ انجنيئر شڪيل هڪ ڪاري ڇوڪريءَ کي ڀاڪر پائي ديسي بيئر (Arrack) جون چسڪيون ڀري رهيو هو ته تريل کاڄا به کائي رهيو هو. اسان کي اوچتو طلسمي ديون وانگر سامهون بيٺل ڏسي ٿورو شڪيو، ٿورو شرمايو ۽ ٿورو ڀاڪر کي ڍرو ڪيو. کيس بور ڪرڻ لاءِ مون کيس آفيس طرفان تازو آيل (Fleet Order) پنجابيءَ ۾ ٻُڌايو ته جهاز جي ڪنهن به آفيسر کي ڌارين ملڪ جي ڪنهن به ڇوڪريءَ سان نه ته شادي ڪرڻي آهي ۽ نه ئي وري ان کي ان بابت ڪو ڏٽو ڏيڻو آهي.
”نه نه!“ هن ڦڪائيءَ جي کل کلندي چيو، ”سيڪنڊ صاحب! اهڙي ڳالهه ڪانهي، ائين وقت پاس ڪرڻ لاءِ.“
”پر تنهنجي هتي جي گرل فرينڊ ڪٿي آهي، جنهن جي ساراهه ۾ تنهنجو ساهه ويندو آهي؟“
لڄائي چيائين، ”هيءَ ئي ته آهي.“
هن اسان کي ”هيلو“ چئي کيڪاريو ۽ پوءِ بيئر جي بوتل ٽيبل تي رکي، ٽيبل پُٺيان نڪري وئي، باٿ روم طرف رواني ٿي وئي. کيس ڪارو ڊگھو ۽ بيڊولو اسڪرٽ پيل هو (يا ٿي سگھي ٿو ته ان بيڊولائيءَ ۾ درزيءَ جو ڏوهه نه هُجي پر سندس جسم ئي اهڙو هُجي.) اسڪرٽ جي وچ ۾ ريشمي اڇي ڪپڙي جو پٽو هو. جھونجھاڪڙي ۽ ڪاري رنگ جي ڪپڙي ۾ پٺيري پري کان ائين لڳي رهي هُئي ڄڻُ فقط اڇو پٽو هُجيس. تعجب مان شڪيل کي چيم ته، ”هيءَ آهي تنهنجي ڪولمبو جي ساهيڙي، جنهن جي تعريف ۾ ٻه اڌ پيو ٿيندو آهين ــــ.“
”هيءَ ماڻهو نه پر چمڙو ٿي لڳي“ شڪيل جي جواب بدران ريڊيو آفيسر وراڻيو، ”گھر ۾ مائٽ کٽ تي ته سمهڻ نه ڏيندا هوندس. ڪوٽ جي هينگر ۾ ابتي ٿي چمڙي وانگر سُمهندي هوندي.“
اسان اڳتي اندر هال ۾ گھڙياسين ته اسان تي نظر پوڻ سان ڪنڊ ۾ بيٺل ڇهه ست وانديون ڇوڪريون، ”هيلو“ ڪندي اسان ڏي ڊوڙيون. هڪ جانٺي جسم جي، قد جي لحاظ کان سڀ ۾ ڊگھي، مون کي بيلاڊونا پلستر وانگر چهٽي وئي ۽ ڇڪي ڊانسنگ فلور تي وٺي آئي. ميوزڪ ته خبر ناهي ڪهڙي هُئي، رمبا سمبا يا فاڪسٽريٽ پئي هلي، پر هُن مونکي وچ فلور تي ائين وٺي ڀاڪر ۾ گول ڦيرايو جيئن ڊرل مشين جو ساڪيٽ ڊرل کي سوگھو جھلي گول ڦيرائيندو آهي يا ليٿ مشين جي چَڪَ ۾ جاب (Job) ڦرندو آهي.
سندس سڄو منهن اڍنگي نموني جي ميڪ اپ سان ٿپيل هو. اڃان به کڻي چئجي ته پينٽ ٿيل هو. سستي قسم جو عطر سخاوت سان سندس ڪپڙن ۽ بدن تي ڇڻڪيل هو پر ان هوندي به ايترو سارو عطر ان حقيقت کي لڪائي نه سگھيو ته هوءَ ٿوري دير اڳ ککي مڇي کائي آئي آهي. (نوريءَ جهڙي پاڻ ته سهڻي هُئي ڪانه ۽ نه وري ڪو آءٌ ڄامُ تماچي هوس جو ککي ڌپ برداشت ڪري سگهان.) ٿوري دير بعد مون باٿ روم وڃڻ جو بهانو ڪري کانئس جان آجي ڪرائي ۽ پوءِ ڀت جو ڀرُ ڏئي هال کان ٻاهر پوئين ورانڊي ۾ وڃي نڪتس، جتي ڪُجهه ٻيون به ڇوڪريون سگريٽن جا سوٽا هڻي رهيون هيون. منهنجي لنگھڻ تي هرهڪ ناز سان ”هيلو“ چئي پاڻ ڏي توجهه ڇڪائڻ جي ڪوشش ڪئي. منجھن، مون کي ڪا رتي برابر سونهن به نظر نه آئي.
حال جي پوئين ورانڊي مان ڦري ساڳئي گيٽ وٽان ٻاهر نڪتس. تامل ۽ مليالم فلمن جي ماٽيلي ماءُ وري جھُڪي کيڪاريو. ٻاهر ڪيترين بيٺل ٽئڪسين مان هڪ ۾ اچي چڙهيس ۽ کيس هوٽل انٽرڪانٽينينٽل هلڻ لاءِ چيم. هو گال فيس روڊ وٺي فورٽ (Fort) طرف هلڻ لڳو. اڌ رستي تي ياد آيو ته غلطي ڪيم ڀاڙو اڳ ۾ طي ڪيان ها، هاڻ ابتي کل لاهيندو. تير ڪمان مان ته نڪري چُڪو هو پر پڇيومانس ته ڪيترا پيسا وٺندين.
”سائين تيرهن روپيا کڻي ڏجو.“
”فورٽ آهي ئي ڪيترو پري؟ ميل به ته نه ٿيندو؟!“
”سائين! سلون ۾ تيل يارهين روپئي گئلن آهي“
”ته تنهنجي گاڏي گئلن ۾ ميل ٿي هلي ڇا؟ توهان ٽئڪسين وارا ڏاڍو ڦُريو ٿا“.
”سائين ڦُرين ته اهي ڇوريون ٿيون. اسان کي ته ٻه ٻه ڪلاڪ شنورا بار جي ٻاهر انتظار ڪرڻو ٿو پوي، تڏهن ڪو مس ڀاڙو ملي ٿو. ڏينهن رات نوڪري ڪرڻ بعد اٽي لاءِ پئسا ڪي مس ٿا بچن، سلون ۾ عيش ته انهن رنڊين جو آهي، جي مفت ۾ کائين پيئن، ان کان سواءِ چند ڪلاڪ سمهڻ جا الڳ پئسا.“ هو چوندو ويو ۽ پوءِ ٿوري ساعت ترسي آرسيءَ مان مون کي پٺيان ڏسي پُڇڻ لڳو:
”توهان شايد ٻاهرين ڪنهن ملڪ جا بزنيس مئن آهيو؟“
”نه، آئون جهاز جو انجنيئر آهيان.“
”ته پوءِ توهان جهڙي ماڻهوءَ کي اهڙين وٽ وڃڻ نه کپي. آئون هڪ ٻه پرائيويٽ سُڃاڻان، جي کڻي سمجھيو ته سڄي ڪولمبو جي کير جي ملائي آهن. توهان جهڙن فارينرس يا پنهنجي ملڪ جي آفيسرن کان سواءِ ڪنهن ٻي کي ته کنگھن به ڪونه، هڪ ته پورن سورهن سالن جي آهي، بيحد سيڪسي آهي، نالو اٿس.......“
هو حجامن وانگر لڳاتار ڳالهائيندو رهيو. ٽئڪسي فورٽ جي ويجھو اچي پهتي هُئي ۽ هاڻ هندي وڏي سمنڊ جو ڪنارو وٺي هلي رهي هُئي. پري پري تائين اونداهو ڪنارو ۽ ڪارو سمنڊ ڏسڻ ۾ پئي آيو، جنهن جي ڇولين جي اڇي گجي ڪناري طرف وڌندي رهي ٿي. رکي رکي لائيٽ هائوس جي روشني چؤڌاري ڦيرو کائي وئي ٿي. ڇولين جي ڇپڪي ۽ ٽئڪسيءَ جي دريءَ جي سيرُن مان گھڙي ايندڙ تکي هوا محسوس ڪري اندازو لڳايم ته سمنڊ ڏاڍو خراب ٿيندو وڃي، جيڪي جهاز اڄ رات لنگر کڻندا يا هيڏانهن اچي رهيا هوندا، يا هتان لنگھي رهيا هوندا انهن ويچارن سان حالت هوندي. ٽئڪسيءَ جي اوچتي بريڪ تي خيال ٽُٽا، ڊرائيور جي اڻ ختم ٿيندڙ ڳالهه جاري هُئي. ڪولمبو انٽرڪانٽينينٽل هوٽل جي رنگين يونيفارم پهريل بيري ٽئڪسيءَ جو دروازو کوليو، ٻئي بئري هوٽل جو اسپرنگن وارو درُ کولي مون کي اندر گھڙڻ ڏنو.
ڊائننگ هال جي هڪ ڪنڊ ۾ اچي ويٺس. بيري کي لئمب اسٽيڪ ۽ اسپاگهيٽي آڻڻ لاءِ چيم. (بلڪ ان خود اهو آڻڻ لاءِ چيو جو شايد هميشه وانگر هتي جي سويڊش ۽ جرمن بورچن ٻين ڊشن کي ڪچو يا وڌيڪ ڦڪو ڪري ڇڏيو هو.) جيسين بئرو ماني کڻي اچي تيسين چؤڌاري تازو هن سال ٺهيل هن هوٽل جو جائزو وٺڻ لڳس. رنگين درن، ديوارن، بئرن، بار بئائز ۽ روم بئائز جا يونيفارم ڏسڻ لڳس. غلط ۽ ٽرڙن رنگن جي باوجود به وڻي رهيا هُئا. هلڪي ميوزڪ وڄي رهي هُئي. چؤڌاري رنگين ماڻهن مان اعلى قسم جي ڊيوڊورنٽ ۽ عطرن جي خوشبوءِ اچي رهي هُئي. رکي رکي ڪڏهن ڪنهن ٽيبل تان هلڪا خوشيءَ ڀريل ٽهڪ ٻُڌڻ ۾ پئي آيا. بئرو يورپين نموني سان نئپڪن ۽ ڪوڪا ڪولا رکي کاڌو سرو ڪرڻ لڳو. آئون سوچڻ لڳس ته ڪولمبو جا ڪيترا ته مختلف روپ آهن. ٻاهر جي دنيا هن ننڍڙي هوٽل جي دنيا کان ڪيتري ته مختلف آهي جيڪي ٻاهران آيل مسافر چند گھڙين لاءِ ڪولمبو جي ههڙي هوٽل ۾ ترسي ويندا هوندا سي ته چوندا هوندا ته سلون ۾ ڪا غربت نه آهي، ڪا بُک نه آهي، ڪو ڏک نه آهي.