دوست ۽ دشمن
اهڙي دؤر ۾ جڏهن باطل پرست قوتن جو غوغاءُ هجي، عام ماڻهن جو وات پٽيل هجي ۽ خاص ماڻهن جي واڇ گودو هجي، انهيءَ وقت ڏاڍو ڏکيو ٿئي ٿو، دوستيءَ ۽ دشمنيءَ ۾ تميز ڪرڻ ..... ليڪن علي بن ابن طالب جي فڪر جي ڦرهي تي آيل اکر اڄ به ڪسوٽيون آهن، سڃاڻپ جا اهڃاڻ آهن، پروڙ جا پيمانا آهن، پرک جا فارمولا آهن:
’توهان جا ٽن قسمن جا دوست آهن ۽ ٽن قسمن جا دشمن.
دوست هي آهن: توهان جو دوست، توهان جي دوست جو دوست ۽ توهان جي دشمن جو دشمن.
دشمن هي آهن: توهان جو دشمن، توهان جي دوست جو دشمن ۽ توهان جي دشمن جو دوست!‘
ليڪن پاڻ وٽ اڃا دوست ۽ دشمن جي تميز ڪٿي ....؟ پاڻ ته اکيون ٻوٽي انهن سان دوستي رکي سي، جن اسان سان سماجي، مذهبي ۽ سياسي بنيادن تي ويساهه گهاتي ڪئي . ....! اهڙي طرح مٿي تي هٿ گھمائي ٺڳي ويا، جئين ٻه شڪاري هڪ سادو ۽ ٻيو ٺوڳي. شڪار تي نڪتا.هڪ سيهڙ ۽ هڪ ٻلو ماريائون. ٺوڳي شڪاريءَ سادي کي مکياري ڪندي چيو: ’ڀاءُ! جي سيهڙ کڻان مان ته ٻلو کڻ تون. جي ٻلو کڻين تون ته سيهڙ کڻان مان.‘ سو اسان جو واسطو به جھڙن تهڙن ٺڳن سان نه پر نامي گرامي دهليءَ جي ٺڳن سان پيو آهي. تن هر وار اسان کي حصي ۾ مئل ٻلو کڻايو ۽ کارايو، پر پاڻ هش ۾ خوش ته شڪار ڪيوسي! ڪنهن سياڻي چيو هو :’ جي پراوا پنهنجا ٿين ها ته پنهنجا هجن ئي نه ها‘ پر پاڻ وٽ ته حساب ئي ابتو .... کائڻ پيئڻ گڏ، اٿڻ ويهڻ گڏ، در در ۾، گهر گهر سان، مگر آئي ويل ۾، اکيون اکين جھڙيون ديد لڀي ئي ڪونه . ....! هر ڪو چئي: ’منهنجو ڇا ....!؟‘ رسئون ته رساما اهڙا جو ڳالهه مان ڳالهوڙو ڪيون، وڻن تان جھيڙا لاهيون، هڪ ٻئي کي برسٽ هڻي ماري مڃايون. اغوائون ڪيون، ڀُنگ وٺون ......... ليڪن اصلي دشمن لاءِ دل ٿڌي، پرچائڻ ۾ پورا، کاڏين تي هٿ، ناد نفيلان، مرليون سرليون ته من رڍ رباب سان ريجھي پوي، پر رڍ جي اُهائي ٻي!