شخصيتون ۽ خاڪا

قومي تحريڪ جا شهيد

ڪتاب ”قومي تحريڪ جا شهيد“ ليکڪ علي نواز آريسر جو سنڌ جي قومي تحريڪ ۾ شهيد ٿيل سنڌين جي خاڪن ۽ سوانح تي مشتمل آهي.

تاج جويو لکي ٿو :
”اسان جي نوجوان ساٿي علي نواز آريسر هن ڪتاب ۾ جن ٽيهارو شهيدن جا پروفائيل، خاڪا ۽ ڪردار چِٽيا آهن، سي سنڌ جي صدين جي تاريخ ۽ ساڃاهه جي اُهڃاڻ، علمبردار ۽ ارڏي انسان: سائين جي. ايم سيد جا فِڪري پيروڪار رهيا آهن. هنن پُٺيءَ ۾ گهاون کائڻ بدران سيني تي وار سَٺا آهن. لال لهوءَ جي سرگم تي رقص ڪندڙ انهن شهيدن جا چهرا جڏهن اکين آڏو تري اچن ٿا ته هڪدم سِر جُهڪي سندن قدمن جي پيزار چُمڻ چاهي ٿو.“
Title Cover of book قومي تحريڪ جا شهيد

روز پيا ٿا ڪُونڌر ڪُسجن : شهيد دلبر ميراڻي

دلبر علي ميراڻي 1976 ع ڌاري ڪنڌڪوٽ جي هڪ غريب گهراڻي ۾ وزير علي ميراڻيءَ جي گهر ۾ جنم ورتو. شروعاتي تعليم نيو مرزاپور اسڪول ڪنڌڪوٽ مان 1985ع ۾ پنج درجا پاس ڪيائين، مڊل گورنمينٽ هاءِ اسڪول ڪنڌڪوٽ مان پاس ڪيائين، غربت سبب اڳتي پڙهي نه سگهيو، ڇو ته سندس والد هڪ پورهيت هو ۽ مڇيءَ مارڻ جو ڌنڌو ڪندو هو. دلبر جيئن ته اٺين تائين تعليم حاصل ڪئي هُئي، جنهن دوران قومي ڪارڪنن جي ڪچهرين ۾ ويهڻ جو موقعو مليو هو، قومي ڪارڪنن جي سنڌپرستيءَ وارين ڪچهرين مٿس اهڙو ته اثر ڪيو، جو هُو 1988ع ڌاري ’جساف‘ جو ميمبر ٿي ڪم ڪرڻ لڳو. جيتوڻيڪ هي ڪو گهڻو پڙهيل نه هو، پر هن جڏهن سائين جي. ايم سيد جا ڪتاب پڙهيا هُئا ته هن جي اندر ۾ ويٺل باغي انسان جاڳي پيو هو. ڇو ته هن صدين کان پنهنجي وڏڙن کي غربت جي گهاڻي ۾ پيڙجندي ڏٺو هو. توڙي جو سندس والد جو خيال هو ته هُو سياست نه ڪري پنهنجي وڏڙن جي ورثي کي سنڀالي ۽ پنهنجي پيءُ سان ڪم ۾ هٿ ونڊائي، پر هنکي ته عشق جي نانگ ڪکي وڌو هو، جنهن جو زهر سندس جسم جي رڳ رڳ ۾ ڦهلجي ويو هو ۽ اهڙي زهر کان بچڻ مشڪل هو، شاهه سائين اهڙن عاشقن لاءِ ڪيڏو نه سچ چيو آهي ته:
عشق ته آهي نانگ، خبر کاڌن کي پوي.
قومي تحريڪ جي هن قافلي جا ڪيترائي سپاهي عشق جي نانگ هٿان ڪکيل هُئا/آهن ۽ اهڙي قافلي ۾ دلبر به شامل ٿيو هو ته آزاديءَ جي لال ڪُنوار سان اهڙي ته لنئون لڳي جو پوئتي موٽڻ سندس وس ۾ ڪٿي هو. دنگن ۽ ننگن تان نثار ٿيڻ وارو لطيف جو سبق دلبر نه صرف پڙهيو هو، پر اُن کي هينئين سان هنڍايو به هُئائين. دلبر ميراڻي جساف جي سياست دوران تمام گهڻو سرگرم رهيو، هي نه رڳو شاگردن جي مسئلن تي سرگرم ٿي ڪم ڪرڻ لڳو پر هي ته پنهنجي علائقي جي سماجي مسئلن ۾ به اڳڀرو ٿي ڪم ڪرڻ لڳو، جنهنڪري وقت جي ڪُوڙي رياست ۽ ان جي ونگاري وڏيرن هن کي تمام گهڻو ستايو، خراب نتيجا ڀوڳڻ جون ڌمڪيون به مليون ته ڪيترائي ڀيرا گرفتار ٿي جيل جي چوديواريءَ ۾ قيد به ٿيو، پر هيءُ نه جُهڪيو نه وِڪيو پنهنجي اڏول مقصد تي اٽل رهيو. ڪيترائي ڀيرا سرڪار جي ڇاڙتن کيس خريد ڪرڻ جي ڪوشش به ڪئي، پر هيءُ ڪنهن به لالچ جي چمڪ دمڪ کان باز رهيو، توڙي جو هن جي مادي زندگي ڪا خوشحالي واري نه هُئي پر هن سچ کي هٿان نه ڇڏيو. سندس اهڙي جوش ۽ جذبي کي ڏسندي 1996ع ۾ کيس جيئي سنڌ قومي محاذ تعلقي ڪنڌڪوٽ جو جوائنٽ سيڪريٽري مقرر ڪيو ويو (ان وقت تعلقي ڪنڌڪوٽ جو صدر ڏاڏو جکراڻي هو) جيڪو پڻ بهادر ۽ نظرياتي ڪارڪن آهي.
دلبر ميراڻي اُن بعد ڪنڌڪوٽ ڇڏي ڪراچي هليو آيو، جتي چمڙا چورنگيءَ تي ڪئبن لڳائي مزدوري ڪرڻ لڳو ۽ ڪراچيءَ ۾ به جيئي سنڌ قومي محاذ سان سلهاڙجي سياست ڪرڻ لڳو ۽ مختلف عهدن تي رهي ذميواريون نڀايائين ۽ شهادت وقت به هو ملير ضلعي اوڀر جو ماليات سيڪريٽري هو. دلبر نهايت ئي محنتي ڪارڪن هو، جنهن ڪري بشير خان قريشي ۽ عبدالواحد آريسر ٻئي کيس ڏاڍو ڀائيندا هُئا. هن ڪراچيءَ ۾ رهندي جسقم جي مُختلف عهدن، يونٽ صدر، تعلقي صدر ۽ ضلعي صدر جي عهدن تي رهي ڪم ڪيو. ڪراچيءَ جي سنڌي وسندين چڪرا ڳوٺ، جُمع ڳوٺ، بلاول ڪالوني، شرافي ڳوٺ، ابراهيم حيدري ۽ ٻين ڳوٺن ۾ هن قومي بيداريءَ جو سڏ ڏنو ۽ اُتي هي غريب ۽ پورهيت طبقي جو ڀرجهلو به هوندو هو، جنهن ڪري هن ڪيترين ئي فيڪٽرين ۾ ڪم ڪندڙ پورهيتن کي جيئي سنڌ پورهيت سنگت ۾ ميمبرشپ ڪرائي ۽ پاڻ هر ممڪن سندن سڏ ۾ سڏ ڏيندو هو.
دلبر ميراڻي ڪراچيءَ جي بهادر اڳواڻ شھيد حڪيم نوتيار جو پلاند به ڪيو هو. دلبر ميراڻيءَ کي قومي سياست ڪرڻ جي ڏوهه ۾ 18 مارچ 2008ع تي، چڪرا ڳوٺ کان ويندي روڊ تي پُٺيان وار ڪري شهيد ڪيو ويو. سندس چار ڀائر اڃا تائين قومي تحريڪ سان سلهاڙيل آهن.
روز پيا ٿا ڪُونڌر ڪُسجن!
ڏيندو ڪير حساب!!!!!!!!!؟