شخصيتون ۽ خاڪا

قومي تحريڪ جا شهيد

ڪتاب ”قومي تحريڪ جا شهيد“ ليکڪ علي نواز آريسر جو سنڌ جي قومي تحريڪ ۾ شهيد ٿيل سنڌين جي خاڪن ۽ سوانح تي مشتمل آهي.

تاج جويو لکي ٿو :
”اسان جي نوجوان ساٿي علي نواز آريسر هن ڪتاب ۾ جن ٽيهارو شهيدن جا پروفائيل، خاڪا ۽ ڪردار چِٽيا آهن، سي سنڌ جي صدين جي تاريخ ۽ ساڃاهه جي اُهڃاڻ، علمبردار ۽ ارڏي انسان: سائين جي. ايم سيد جا فِڪري پيروڪار رهيا آهن. هنن پُٺيءَ ۾ گهاون کائڻ بدران سيني تي وار سَٺا آهن. لال لهوءَ جي سرگم تي رقص ڪندڙ انهن شهيدن جا چهرا جڏهن اکين آڏو تري اچن ٿا ته هڪدم سِر جُهڪي سندن قدمن جي پيزار چُمڻ چاهي ٿو.“
Title Cover of book قومي تحريڪ جا شهيد

لاڙ پَٽ جو لاڏلو : شهيد حنيف زئور

عشق ڪري پوءِ ڊڄڻ ۽ پڇتائڻ، وري اهو عشق ڇڏي ٻيو عشق ڪرڻ بزدل، ڀاڙيي، بيڪار ۽ ڊڄڻي ماڻهوءَ جو ڪم آهي. مون به عشق ڪيو آهي، جنهن جو سر عام هر هنڌ، هر ڪچهري، هر جڳھه وڏي واڪي ان جو اظهار ڪرڻ سان دِل کي سڪون ۽ من کي جيڪا راحت ۽ سُرور ملندو آهي ۽ جيڪا خوشي ملندي آهي، سا مونکي دنيا جي هر خوشي ۽ هر سُڪون کان وڌيڪ عجيب ۽ ڏاڍي وڻندڙ ۽ حقيقي خوشي محسوس ٿيندي آهي، پر افسوس جو منهنجو عشق قيد ۽ غلام آهي. منهنجي محبوبه جنهن سان آئون حد کان وڌيڪ عشق ڪندو آهيان ۽ انهيءَ جي به مون کي پڪ آهي ته آئون انهيءَ جي ڀاڪرن ۾ به ضرور ويندس. پر جڏهن پنهنجي محبوبه تي ٿيندڙ ظلم ۽ جبر ۽ اُن کي زنجيرن ۾ جڪڙيل ڏسان ٿو ته دِل ٽڪرا ٽڪرا ٿي وڃي ٿي ۽ هٿ هٿيار کڻڻ تي مجبور ڪن ٿا. پر منهنجي محبوبه جو محبوب عاشق سائين جي. ايم سيد ظلم کي ختم ڪرڻ لاءِ هٿيار وسيلي نه پر حق ۽ سچ ۽ علم جي ڏاهپ وسيلي آزاد ڪرائڻ لاءِ چئي ويو آهي. ان ڪري آئون دعا ٿو گُهران ته منهنجي محبوبه جا ڪروڙين عاشق ٿي وڃن ته جيئن آوازن، نعرن ۽ آزاديءَ جي اعلانن جا سمنڊ ڀرجي وڃن ۽ جڏهن سمنڊ تار ٿي پلٽي پوي ته ظالمن ۽ جابرن جا ساهه غوطن ۾ منجھڻ لڳن ۽ غلاميءَ جا زنجير لڙهي انهن ڳچين ۾ پئجي وڃن ته جيئن غوطن ۽ زنجيرن سان پاڻيءَ اندر ڦاهين تي لٽڪايو وڃي ته جيئن وري ڪو ٻيو ظالم پيدا ٿيڻ جي همت ۽ جُرئت ئي نه ڌاري سگھي ۽ ايئن ئي منهنجي محبوبه جنهن سان آئون حد کان وڌيڪ پيار ۽ محبت ڪندو آهيان، غلاميءَ جي زنجيرن مان پنهنجا پاند آجا ڪرائي هڪ آزاد مُلڪ سنڌوديش طور دُنيا جي نقشي تي سُندرتا سان نروار ٿي وڃي.
ٻيو عشق جيڪو ڇوڪرن يا ڇوڪرين واري جي ڪوشش ڪرڻ باوجود پنهنجي اندر ۾ اُن لاءِ جڳهه ٺاهي نه سگھيو آهيان، ڇو ته مون هڪ عشق ڪيو آهي، هڪ محبت ڪئي آهي، جيڪو منهنجي شهه رڳ ۽ جان کان به پياري محبوبه سنڌ ڌرتيءَ سان آهي.
مٿيون ڊائريءَ جو ورق شھيد حنيف جي ڊائريءَ تان ورتل آهي، جنهن مان شھيد حنيف جي سنڌ سان عشق، تڙپ، سچائي ۽ ثابت قدميءَ جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو. لاڙ پَٽ جو هي لاڏلو سائبيريا جي پکين وانگر مهمان ٿي آيو هو ۽ ٿوري وقت ۾ سنڌ ڌرتيءَ جو واس وٺي، سُڳداسي چانورن جي خوشبوءَ پنهنجي ذهن ۾ سمائي هميشه هميشه جي لاءِ هليو ويو. هُن جو وڃڻ فطري هُجي ها ته سندس پوڙهو پيءُ خدا جي رضامنديءَ سمجهي لُڙڪن جو زهر پي خاموش ٿي ويهي رهي ها، پر هن کي وقت جي نام نهاد رياست جي پالتو ڇاڙتن ديسي دلالن سامراجي سازش سان هٽايو هو، جيڪو ڏُک سائين عبدالواحد زئور جي ذهن ۾ ڪرڀ بڻجي رهجي ويو آهي. پوءِ به سندس والد، ڀائر توڙي ڀينرن کي مٿس فخر آهي ته هُو سنڌ جي عشق جي ڏوهه ۾ ڪُٺو ويو آهي. حنيف زئور قومي تحريڪ جو هڪ جانباز ۽ اڙٻنگ سپاهي هو، جنهن جي عملي ڪردار کان وقت جي يزيدي رياست خوفزدهه هئي، جنهنڪري کيس دوکي سان شھيد ڪرايو ويو.
حنيف زئور 27 آڪٽوبر 1984ع تي بٺوري جي هڪ غريب گهراڻي ۾ جنم ورتو. سندس والد سائين عبدالواحد زئور پيغمبري پيشي استاد سان لاڳاپيل هو ۽ حنيف جو جنم ٽن ڀينرن کان پوءِ ٿيو هو، جيڪي ٽيئي ڀينرون ننڍپڻ ۾ ئي گُذاري ويون هيون. هي سڪيلڌو اولاد هُئڻ ڪري لاڏلو به گهڻو هو، جنهن ڪري هي لاڏ ڪوڏ ۾ پليو نپنو ۽ وڏو ٿيو هو. سندس والد اُستاد هُئڻ جي ناتي جهڙي ريت پرورش ۾ ڪا ڪمي نه ڇڏي هُئي، اهڙي ريت تعليم ۽ تربيت ۾ ڪا ڪمي نه رهڻ ڏني هئائين. حنيف ٻاروتڻ جا پنج سال پورا ڪري ڇهين سال ۾ قدم رکيا ته سندس والد صاحب (جيڪو اُن وقت ڳوٺ جي اسڪول ۾ پڙهائيندو هو) ڳوٺ جي اسڪول ۾ داخل ڪري پاڻ پڙهائڻ لڳو، جتان پنج درجا پاس ڪري هاءِ اسڪول بٺوري ۾ پڙهڻ لاءِ وهاريو ويو، بٺوري هاءِ اسڪول مان ميٽرڪ جو امتحان پاس ڪري، انٽر هائير سيڪنڊري اسڪول بٺوري مان پاس ڪيائين.
حنيف زئور تعليم مڪمل ڪري مختلف خانگي ادارن ۾ ڪم ڪرڻ لڳو. هن روزگار جي شروعات ميزبان چانهه جي ڪمپني کان ڪئي، پر اُتي سندس دل نه لڳي ۽ سندس اندر ۾ سنڌ ڌرتيءَ جي قرض چُڪائڻ جي ولوڙ هر وقت هوندي هئي، جنهن ڪري ڪُجهه عرصي لاءِ ڪراچي هليو ويو، جتي سچ اخبار ۾ صحافت ڪيائين، پر صحافت ۾ هن جڏهن سچ جو گلو مروڙجندي ڏٺو ته موٽي ڳوٺ آيو، ڪُجهه عرصو سُئي گئس ۾ ڪچي مُلازم طور ڪم ڪيائين. ان دوران هي جيئي سنڌ قومي محاذ ۾ شموليت ڪري تنظيمي ڪم ڪرڻ لڳو، جنهن ڪري کيس اُن عارضي مُلازمت مان ڪڍيو ويو. اُن بعد شھيد حنيف ڪُل وقتي ڪارڪن ٿي ڪم ڪرڻ لڳو ۽ هي سياسي توڙي سماجي مسئلن ۾ حصو وٺڻ لڳو، هن پاڻيءَ جي مسئلي تي ڪيترائي ڀيرا احتجاج ڪرايا، قومي ڪارڪنن جي گمشدگيءَ خلاف بٺوري ۽ ڪراچيءَ ۾ ڪيترائي ڪامياب مظاهرا ڪرايائين. مقامي سطح تي مختلف ڪمپنين ۾ ڪم ڪندڙ ملازمن جا مسئلا هجن يا آزادي مارچ هجي، ڪالاباغ ڊيم ۽ ٿل ڪئنال خلاف تحريڪ هلائڻي هجي، يا ذوالفقارآباد خلاف احتجاج هُجي، هي هر مورچي تي سڀني کان اڳڀرو رهيو، شھيد حنيف جيئي سنڌ قومي محاذ ۾ ضلعي جي مختلف عهدن تي رهي نهايت ئي سنجيده ورڪر طور ذميواريون نڀايون. هي هڪ پڙهيل لکيل ۽ نظرياتي ورڪر هو. جڏهن بشير خان رُوپوش هو ته هن پنهنجي گهر ۾ کيس پناهه ڏني هُئي.
حنيف زئور ذاتي زندگيءَ ۾ نهايت ئي خوددار رهيو، هن پنهنجي زندگيءَ جو هڪ پل به اجايو نه وڃايو، هن جڏهن ڏٺو ته سندس والد صاحب رٽائرڊ ٿي چڪو آهي ته هن هڪ ڀيرو ٻيهر نيشنل بينڪ ۾ ملازمت شروع ڪئي، جتي هن ڪانٽريڪٽ تي چئن سالن تائين ڪم ڪيو ۽ پڪو نه ڪرڻ سبب هن ٻين ملازمن کي اُتساهي ليبر ڪورٽ ۾ ڪيس داخل ڪيو، اڃا ڪيس هلندڙ ئي هو ته رياست جي ڇاڙتن کيس 22 نومبر2011ع تي رات جي اوندهه ۾ شھيد ڪري ڇڏيو. هن جي خودداري اهڙي هئي جو هن 27 سالن جي عمر تائين شادي نه ڪئي، جڏهن کيس شاديءَ لاءِ گهروارا زور ڀرندا هئا ته چوندو هو: بس باقي ٿورا ڏينهن انتظار ڪريو، نوڪريءَ ۾ پڪو ٿي وڃان پوءِ شادي ڪندس.حنيف والدين جي اکين ۾ خوشيءَ جا اڌورا خوب ڇڏي سنڌ ماءُ جو خواب پورو ڪري هميشه لاءِ کانئن وڇڙي ويو. هن جي زندگي رهي ته به ڪيتري، هُو 27 آڪٽوبر تي آيو ۽ 22 نومبر تي هليو ويو. يعني ڪُل 25 ڏينهن ۽ اُنهن 25 ڏينهن ۾ هو کوڙ سارا ڪم ڪري، اڻڳڻيون محبتون ماڻي، پنهنجي ماءُ جي گود ۾ وڃي ابدي آرامي ٿيو. شهيد حنيف زئور جي زندگيءَ تي سندس دوستن، عزيزن ۽ پيار ڪندڙن جي تاثراتن تي مشتمل ڪتاب ’گُل ڇِنو گرنار جو‘ جي نالي سان سندس ننڍي ڀاءُ عبداللطيف زئور ڇپائي پڌرو ڪيو آهي، جنهن ۾ مٿس لکيل تاثراتن مان پتو پئي ٿو ته ساڻس ڪيترا ماڻهو بيپناهه محبت ڪندا هُئا.