جو ئي آهيان، سو ئي آهيان
تخليقي عمل ڏاڍو ڏُکيو آهي يار، ايترو ڏُکيو جيترو عورت جو Pregnant ٿي ’انسان‘ کي جنم ڏيڻ. عورت جا labor Pains ته ڊليوري جي وقت شروع ٿيندا آهن، ان جي برعڪس، تخليقڪار کي ڪابه Inspiration ذهني طرح Pregnant ڪرڻ لاءِ ڪافي هوندي آهي. فرق صرف اهو هوندو آهي ان Pregnancy جي عمل ۾، تخيلقڪار کي عورت وانگر الٽيون ته ڪونه اينديون آهن، نه وري هو انبڙي، گدامڙي، آچار يا ٻي ڪا شئي واپرائيندو آهي، پر هن جا Labor Pains ان لمحي کان ئي شروع ٿي ويندا آهن، جنهن لمحي هو Pregnant ٿيو هوندو ۽ تيستائين جاري رهندا آهن، جيستائين ڊليوري نه ٿي ٿئي. مطلب ته ڪا تخليق، سندس ذهن ۾ سرجي ٻاهر نه ٿي اچي تيستائين هن جي من اندر جي بيچيني، هن کي سڪون سان رهڻ ڪانه ڏيندي آهي. پر خير، ان کان اڳ جو فحاشيءَ جو الزام لڳي، يا ڪو تخليقڪار پنهنجي جنس (Gender) تي شڪ ڪرڻ لڳي، ان ڳالهه کي اتي ئي ڇڏيون ٿا. چوڻ جو مطلب ته ليکڪ لاءِ اهو ضروري ناهي ته هُو پنهنجي تخليق بابت وضاحتون پيش ڪندو وتي يا پنهنجي طرفان ڪو مغز ڦاڙ مقالو لکي پنهنجي قد وڌائڻ جي ڪوشش ڪري. بس هن جي تخليق ئي هن جي سڃاڻپ ۽ هن جو سرٽيفڪيٽ هُئڻ گهرجي.
پنهنجي وڏي اديب هُجڻ جي دعويٰ کي رد ڪندي صرف ايترو چئي سگهان ٿو ته پنهنجي محدود مطالعي ۽ مشاهدي جي آڌار تي، هيومن ڪرائيسز ۽ فرد جي داخلي، خارجي ڪيفيتن تي جيڪو لکيو آهي، اهو ئي پيش ڪيو آهي.
”جهڙو حال حبيبان، تهڙو پيش پِريان.“
وڌيڪ ڇا لکجي؟ جيڪو ڪُجهه قابل اشاعت لڳو، اهو لکيو آهي ۽ جيڪو ڪُجهه ناقابلِ اشاعت لڳو، ان کي في الحال پاسيرو رکيو آهي. جڏهن سماج ۾ حقيقت پسندي ۽ برداشت جو مادو پيدا ٿيو ته اهو ناقابلِ اشاعت مواد، قابلِ اشاعت ٿي ويندو. ائين ڪونهي ته اهڙو ناقابلِ اشاعت مواد صرف مُنهنجي ئي ذهن ۾ ڀريل آهي، بلڪل نه، اسانجي هر Sensitive ليکڪ جي سيني ۽ ذهن ۾ الاءِ ڪيترو ناقابلِ اشاعت مواد، بارود وانگر ڀريو پيو آهي، جيڪو ڪُجهه سياسي، ڪُجهه سماجي، ڪُجهه اخلاقي، ڪُجهه قانوني ۽ ڪُجهه ذاتي نفسياتي مصلحتن سبب ڦاٽي نه سگهيو آهي. جڏهن هو انهن بندشن جي ڏاوڻن کي ٽوڙي آزاد ٿيندو ته اهو مواد خودبخود Blast ٿيندو.
ٻه ٽي سال اڳ ڪنهن دوست الاءِ ڪٿان مُنهنجو سيل نمبر هٿ ڪري مونسان ڳالهايو. پهريائين ته ان جي تصديق ڪيائين ته ”مان جيئرو آهيان؟“ موٽ ۾ کلندي چيم، ”يه جينا ڀي ڪوئي جينا هي للُو“ کلندي چيائين، ”نور! هڪ ماڻهو مون وٽ آيو هو، چئي پيو ته هو مرحوم ليکڪن جي پراڻن ڇپيل ڪتابن کي وري ڇپائڻ جو ارادو رکي ٿو ته جيئن اڻلڀ ڪتابن سان نئين اڀري آيل ليکڪن ۽ پڙهندڙن کي روشناس ڪرائي سگهجي. ان حوالي سان تُنهنجي (نور) لاءِ چيائين ته مرحوم نور گهلو جي ڪهاڻين جو هڪ مجموعو ”ٽُٽل شيشا ۽ آڱريون“ 1981ع ۾ ڇپيو هو جيڪو هاڻي اڻلڀ آهي، جيڪڏهن نور گهلو جي پونئرن ۾ ڪو آهي ته ٻُڌايو. مان هنن کان ڪتاب ڇپائڻ جي اجازت وٺندس.“ ان وقت ته اهو هڪ لطيفو سمجهي ڏاڍو کلياسين ۽ ڳالهه آئي وئي، پر لفظ ”مرحوم“ ذهن ۾ ڪنڊي جيان چڀڻ لڳو ۽ ان هڪ لفظ جي چڀن مون کي هر وقت ”هجڻ (Being)“ ۽ ”نه هجڻ (Not Being)“ جي احساس تي سوچڻ لاءِ مجبور ڪندو رهيو.
اصل ۾ پراڻا ڪتاب Reprint ڪرائڻ واري دوست جو ڏوهه به ڪونه هو، جو مان وڏي عرصي کان ادبي منظرنامي تان ائين غائب ٿي ويو هئس، جيئن اسيمبلي ميمبر ووٽ وٺي ڪامياب ٿيڻ کان پوءِ پنهنجي تڪ مان غائب ٿي ويندا آهن ۽ سندس ووٽر کيس ائين ڳوليندا آهن، جيئن ڇوڪرا، گليليءَ ۾ گليلو وجهي ڪانون کي ڳوليندا آهن. ان جي برعڪس مُنهنجا پڙهندڙ ۽ ڪُجهه اديب دوست پنهنجي مُرڪن سان، اسان کي موٽي اچڻ لاءِ ائين هرکائيندا رهيا، جيئن عاشق کيسي ۾ رکيل ريزگاريءَ کي کڙڪائي، معشوق کي هرکائيندو آهي. Thanks دوستو!
ادبي منظر نامي تان غائب رهڻ جو سبب، شايد ڪمرشل / پروفيشنل اديب نه هُجڻ يا پنهنجي ادبي حيثيت کي Cash نه ڪرائڻ جو خيال Self Satisfaction لاءِ لکڻ-نه لکڻ جي ترجيحات کانسواءِ مُنهنجا پنهنجا Complexes به ان غير حاضريءَ جا ذميوار هُجن. جڏهن زندگيءَ کي پنهنجو فطري انت آهي ته پوءِ وقت کان اڳ Surrender ڪرڻ ڇا معنيٰ؟ بس اهو ئي احساس ۽ اتساهه منظر تي اچڻ لاءِ ڪافي آهي.
هن ڪتاب ”مان زنده رهندس“ ۾ پنهنجي پهرين ڪتاب ”ٽُٽل شيشا ۽ آڱريون“ ۾ شامل ڪهاڻين کانسواءِ مختلف وقتن ۽ ڪيفيتن ۾ لکيل نيون ڪهاڻيون شامل ڪيون ويون آهن. ائين ڪونه چوندس ته ڪي زبردست ڪهاڻيون آهن، ها پر، Subject, Thought, Technic ۽ Treatment جي لحاظ کان مختلف ضرور آهن. جن کي هڪ ڀيرو پڙهڻ ۽ پنهنجي راءِ، تبصرو، تنقيد يا تاثر لکڻ لاءِ ضرور چوندس، جيڪا نه رڳو مُنهنجي پر هر ليکڪ جي خواهش هوندي آهي ته هن جي ڪيل ڪم تي Feed Back ملي ٿي ته خوشي ٿئي ٿي. جيڪو ليکڪ جو حق ۽ پڙهندڙ جي اخلاقي ذميواري آهي. ان حوالي سان هتي هي ڳالهه ڪرڻ به مناسب آهي ته جيڪڏهن دوستن طرفان هن ڪتاب تي Reviews ملن ٿا ته انهن تي مشتمل هڪ الڳ ڪتاب به ڇپائي سگهجي ٿو، جيڪا سنڌي ادب ۾ (شايد) هڪ نئين روايت هُجي.
شڪرگذار آهيان ساٿي اطهر منگي جو جنهن طبيعت جي ناسازيءَ باوجود، پنهنجي تعلق جي گذريل پلن جون ساروڻيون ساريون آهن، ڊاڪٽر محمود مغل جو جنهن جي دل ۾ ٻين لاءِ هميشه محبت، عزت ۽ همدردي جا جذبا موجود رهن ٿا ۽ مُنهنجي ننڍي ڀاءُ وانگر ٿي ڪري وڏي ڀاءُ وانگر پنهنجي ذميواري سمجهي، هن ڪتاب آڻڻ لاءِ اتساهه پيدا ڪرڻ سان گڏ پنهنجي مفيد مشورن سان نوازي، عملي طرح ڪتاب ڇپائڻ ۾ ساٿ ڏنو آهي. پياري شخص، فقير محمد ڍول جو، جنهن امرتا پبليڪيشن طرفان خوبصورت ڪتاب ڇپائي پرنٽنگ جي فيلڊ ۾ نوان لاڙا متعارف ڪرايا آهن ۽ هي ڪتاب ڇپائڻ جي حامي ڀري، خوبصورت ڪتاب پڙهندڙ تائين پهچايو آهي ۽ سيد محمد رضا شاهه جنهن دل جي حضور سان هِن ڪتاب جي ڪمپوزنگ ۽ سنوار سُڌار ڪئي. سائين فتاح هاليپوٽو جنهن ’ٽُٽل شيشا ۽ آڱريون‘ جي ٽائيٽل کان سواءِ هِن ڪتاب جي ڪيليگرافي ڪئي جنهن لاءِ شڪريي جا لفظ معمولي آهن. بس ايترو چئي سگهان ٿو ته حيدرآباد ۾ سائين فتاح مُنهنجي لاءِ ڇپرَ ڇانوَ رهيو آهي. پنهنجي فرزند سعد اعظم جو جنهن ڪتاب جي حوالي سان ٿيندڙ ڪوششن ۾ ڀرپور ساٿ ڏنو. پنهنجي ڌيءُ قرت العين ۽ نياڻي ميان احمد عليم پاشا جو جيڪي هر وقت اتساهيندا رهيا آهن ۽ هوم گورنمينٽ کي Thanks جنهن گُڊ گورننس جو مظاهرو ڪندي ڪتاب جي تياريءَ دوران، Free Hand ڏئي گهر جي ڪمن ڪارين کان مڪت ڪري هر طرح جو خيال رکيو ۽ آخر ۾ انهن سڀني سڄڻن جو جن Face book تي يا موبائل تي ڪتاب جي اعلان کي ويل ڪم ڪيو.
نُور گهلُو
بي-89، انڊس بنگلوز
مير حسن آباد- حسين آباد-حيدرآباد
E-mail: noorghaloo@hotmail.com
# 0333-2744827