جنازو
”اي مسٽر! هي ڇا پيو ٿئي؟ ڪُجهه ته بزرگن جو خيال ڪيو.“ پوليس واري اڌڙوٽ شخص کي ڌڪو ڏيئي، ڪاوڙ مان منصور ڏانهن نهاريندي، ”توکي خبر ناهي ته منسٽر صاحب پيو اچي.“
”منسٽر صاحب پيو اچي ڪو طوفان ته ڪونه ٿو اچي نه، ان ۾ هنن غريبن جو ڪهڙو ڏوهه!؟“ منصور فٽ پاٿ جي ٻنهي پاسي، ڊنل ڊنل ۽ مايوس چهرن ڏانهن نهاريندي چيو.
”مسٽر! اوهان پنهنجو ڪم ڪيو.“ پوليس واري منصور کي ڪلهي ۾ هٿ وجهندي چيو، ”هٽو.... هٽو... اسان کي مٿي کان حڪم آهي.“ منصور ڪاوڙ مان ”مٿي کان حڪم آهي ته ماڻهن کي بيدرديءَ سان ماريو ۽ هنن جي تذليل ڪيو!؟“ ايتري ۾ هڪ پوليس انسپيڪٽر، هٿ ۾ جهليل ڇڙي ڦيرائيندي ڀرسان اچي، ڪاوڙ مان پوليس واري کي چئي ٿو: ”هي ڇا ٿي رهيو آهي!؟ هٽائين ڇو نٿو ماڻهن کي؟... هي صاحب ڪير آهي؟“.
”سر هي صاحب ڪم ۾ دخل اندازي ڪري رهيو آهي. پوليس وارو منصور کي گهوريندي چئي ٿو.
منصور کيسي مان ڪارد ڪڍي ڏيکاريندي چيو، ”مان صحافي آهيان.“
”تون ڪير به هُجين“ انسپيڪٽر منصور کي پوئتي هٽائيندي، ”اسان کي پنهنجو ڪم ڪرڻ ڏي، هٽو پليز“ انسپيڪٽر منصور کي هڪ طرف هٽائي اڳتي وڌي وڃي ٿو. منصور ڪاوڙ ۽ بيوسيءَ مان، هن کي ۽ پريشان حال ماڻهن کي ڏسندو رهي ٿو. ايتري ۾ ڀرسان واري رستي تي ڪُجهه ماڻهن کي روئندي ۽ پوليس وارن کي، هٿ ٻڌي منٿون ڪندي ڏسي ٿو، منصور جا قدم اوڏانهن وڌي وڃن ٿا، سامهون هڪ جنازو رکيل، ماڻهو پريشان، روڊ ڪراس ڪري، روڊ جي ٻئي پاسي ميت کي دفنائڻ لاءِ، ايتري ۾ ٻه ٽي ٻيا پوليس وارا اچن ٿا ۽ لٺيون ڦيرائيندا، دانهون ڪندا رهن ٿا.... ”هٽو... هٽو... پري ٿيو.... اڙي اهو ڇا ٿو ڪرين ڪتي جا .... اڙي، هي ڪنهن جو جنازو آ.... هٽآيوس هتان، ڏسو نٿا ته منسٽر صاحب پيو اچي.“ ماڻهو هٿ ٻڌي، منٿو ڪندي، ”پر سائين، هي ته جنازو آهي، ڪُجهه ته خيال ڪيو، هڪ منٽ ۾ روڊ ڪراس ڪري وينداسين، ٻه ڪلاڪ ٿي ويا آهن، منسٽر صاحب الائي ڪڏهن ايندو؟“
منصور سڄو تماشو حيرت ۽ ڪاوڙ مان ڏسندو رهي ٿو.
”عوامي حڪومت..... ماءِ فوٽ!“ ڪاوڙ مان منصور جون رڳون تاڻجي ۽ مٺيون ڀڪوڙجي وڃن ٿيون.
”خبردار!...“ پوليس وارا لٺيون ڦيرائيندي، ”اسان کي پنهنجي نوڪري وڃائڻي ڪانهي... مٿان کان حڪم آهي، جيستائين منسٽر صاحب نٿو گذري وڃي، تيستائين ماڻهو ته ڇا پر پکي به روڊ ڪراس ڪري نٿو سگهي.“
”ڇاهي.... ڇاهي.... ڇا جو گوڙ آ؟“ انسپيڪٽر ڀرسان ايندي ڪڙڪدار آواز ۾، ”پر جناب....“ منصور پاڻ کي روڪي نٿو سگهي ۽ اڳتي وڌي انسپيڪٽر کي سمجهائيندي، ”ڪُجهه ته خيال ڪيو، ڏسو نٿا هي جنازو آهي ۽ ڪافي دير کان نٽهڻ اُس ۾ رکيل آهي.“
”خاموش!“ انسپيڪٽر جنازي جي ڏولي جي هٿئي تي ڇڙي هڻندي، ”هٽايو... هٽايو هن جنازي کي“، منصور ڏي مُنهن ڪري، ”تون وري اچين وئين.“
”ڇو؟“ منصور طنزيه انداز ۾، ”مُنهنجي اچڻ تي پابندي آهي ڇا‘؟، ڏسو نٿا ماڻهو روڊ ڪراس ڪري، جنازي کي دفنائڻ لاءِ ڪيڏو پريشان آهن!؟.
”ڏس مسٽر!“ انسپيڪٽر ڪاوڙ مان، ”تون ڪير به آهين، هن وقت رستو بلاڪ آهي.“
”جي“ منصور طنز مان چئي ٿو، ”منسٽر صاحب ٿو اچي، ان ڪري روڊ رستا بلاڪ ڪري پبلڪ کي پريشان ٿا ڪيو“
”اسان کي مٿي کان حڪم آهي“، انسپيڪٽر، منصور کي نظر انداز ڪري هڪ طرف وڌي ٿو.
”منسٽر آهي، ڪا مغليه شهزادي ته ڪانهي نه، جو ماڻهن کان ايڏو ٿو شرمائي.“ منصور کلندي چوي ٿو ته منصور جي ڳالهه تي جنازي ڀرسان بيٺل ماڻهن ۾ به ٽهڪڙو پئجي وڃي ٿو.
”شٽ اپ!“ انسپيڪٽر ويندي، پٺي ورائي، دانهن ڪندي.
”يو شٽ اپ!“ منصور به ڪاوڙ جي انتها تي پهچي وڃي ٿو، انسپيڪٽر، منصور ڏانهن الر ڪري ٿو ته منصور به ٻانهون کنجي هن ڏانهن وڌي ٿو. ايتري ۾ هڪدم تيز سيٽين ۽ سائرن جي آواز سان سڀ الرٽ ٿي وڃن ٿا، پري کان گاڏين، موبائلن جي ڊگهي قطار سان منسٽر صاحب جي گاڏي نظر اچي ٿي.
منصور هڪدم پنهنجو پريس ڪارڊ هٿ ۾ جهلي، هٿ مٿي ڪري ڊوڙ پائي وچ رستي تي بيهي رهي ٿو. فضا ۾ بريڪن ۽ ٽائرن جي چيخن ۽ هٿيارن ۽ سيٽين جا آواز گونجي ماحول ۾ عجيب وحشتناڪ ڪيفيت پيدا ڪن ٿا. سڀ گاڏيون بيهي وڃن ٿيون، سيڪيورٽي اسٽاف ڪنهن امڪاني خطري کي مُنهن ڏيڻ لاءِ الرٽ ٿي وڃي ٿو ۽ ڊوڙي منصور کي هٽائڻ جي ڪوشش ڪن ٿا، منصور، مزاحت ڪري زور زور سان دانهون ڪندي چوي ٿو، ”مون کي منسٽر صاحب سان ملڻو آهي.... مون کي منسٽر صاحب سان ڳالهائڻو آهي.
منسٽر صاحب منصور جي هٿ ۾ صحافي جو ڪارڊ ڏسي، دري جو شيشو لاهي، سگار وات ۾ چٻاڙيندي، پوليس وارن کي هٿ جي اشاري سان روڪي ٿو ۽ منصور کي پاڻ ڏانهن اچڻ جو اشارو ڪري ٿو.
منصور، منسٽر جي گاڏيءَ جي ڀرسان ايندي، ”سر! اوهان کان هڪ سوال پڇڻ ٿا چاهيون.“
منسٽر، هيپو ڪريٽڪ انداز ۾، جي.... جي... چئو... ڇا ڳالهه آ“ منصور تلخ لهجي ۾: ”اسان ماڻهن اوهان کي ووٽ ڇو ڏنا آهن؟؟“
منسٽر، سگار کي دريءَ تي ٺڪ ٺڪ ڪري، سگار جي رک اڏائيندي مسڪرائي چوي ٿو: ”ظاهر آهي... عوام جي خدمت لاءِ.“
”ته پوءِ هي پئي ٿئي عوام جي خدمت!؟“ منصور چڀندڙ لهجي ۾، ”اچو ته مان اوهان کي ڏيکاريان ته اوهان جا پوليس وارا ڪيئن پيا ماڻهن جي خدمت ڪن.“
منسٽر سياسي انداز ۾ سوچي، موقعي جي نزاڪت کي سمجهي، گارڊ کي اشارو ڪري ٿو ته گارڊ گاڏيءَ جو دروازو کولي، اٽينشن ٿي بيهي ٿو.
منسٽر صاحب شاهانه انداز ۾ گاڏي مان ٻاهر نڪري ٿو ۽ ماڻهن ڏانهن ڏسي هٿ لوڏي ٿو، موٽ ۾ ماڻهن طرفان ڪوبه ريسپانس نه ملڻ ڪري، منصور ڏانهن نهاري: ”... جي، ڇا معامعلو آ؟“
منصور ماڻهن ڏانهن اشارو ڪري ”هڪ ته هي عوام، نٽهڻ اس ۾ گرميءَ ۾، اوهان جي اچڻ سبب روڊ بلاڪ ٿيڻ ڪري پريشان آهي“ منصور هڪ طرف اشارو ڪندي، ”هو ڏس ڇاهي؟“
”هي ته جنازو آهي“ منسٽر چيو.
”جي“ ها سر!
”هي ڪنهن جو جنازو آهي؟“ منسٽر جنازي ڏانهن نهاري چيو، ”اهو عوام جو جنازو آهي سر“، منصور تلخ لهجي ۾ چوندي، ”اوهان جي سيڪيورٽي سبب، سيڪيورٽي وارا هن کي دفنائڻ ئي نٿا ڏين، ٽن ڪلاڪن کان پيو آهي.“
”اوهه.... نو ... نو... پر ڇو؟“ منسٽر ساڳئي منافقانه انداز ۾ چئي ٿو. مجبور هو جو سياسي منسٽر هو ۽ هن عوام جي ووٽن سان ئي ڪامياب ٿيندڙ حڪومتي جماعت جو منسٽر هو، تنهن ڪري هن کي عوامي حڪومت جو ڀرم رکڻ لاءِ، نه چاهيندي به، عوام جي ڳالهه ٻڌڻي هُئي.
”هي ڇا هي آفيسر!؟ منسٽر سيڪيورٽي عملدارن ڏانهن ڪاوڙ مان نهاريندي، ”اوهان عوام کي ..... جنازي کي ڇو روڪيو آ...“
”اوهان جي سيڪيورٽي سر“ عملدار ڊڄندي چيو.
”شٽ اپ... ڇا مُنهنجي جان هن عوام کان وڌيڪ آهي“ منسٽر ڪاوڙ ۾ وڏي عملدار ڏانهن ڏسي، ”هنن سڀني کي سسپينڊ ڪيو، عوام سان بدتميزي ٿا ڪن“ چئي جنازي ڏانهن وڌندي، ”اچو اسان سڀ گڏجي هن جنازي کي روڊ ڪراس ٿا ڪرايون، آخر ته اسان جي عوام جو جنازو آهي، عوامي حڪومت نه دفنائيندي ته ٻيو ڪير دفنائيندو؟“ منسٽر اڳتي وڌي جنازي کي ڪلهو ڏئي، آهستي آهستي روڊ ڪراس ڪرائي ٿو. ماڻهو منسٽر صاحب جو رويو ڏسي، ڪلمه شهادت بدران ”منسٽر زنده باد....“ جا نعرا هڻندي، جنازي پويان هلڻ لڳن ٿا. منصور اڪيلو رهجي وڃي ٿو، سندس چپن تي تلخ مسڪراهٽ اچي وڃي ٿي ۽ هو مايوسي مان ڪنڌ لوڏي، سگريٽ دکائي وڏا وڏا ڪش هڻندي وي آءِ پي ڪلچر کي ڄڻ دونهين ۾ اڏائيندي، فٽ پاٿ تي هلڻ لڳي ٿو، سندس ڪنن ۾ ”... منسٽر زنده باد.... منسٽر زنده باد“ جا پري ٿيندڙ آواز اچن ٿا.
ٻيو ڏينهن:
پوليس اسٽيشن ۾ هڪ عورت ٽن ننڍڙن ٻارن سان گڏ، پنهنجي مڙس جي گمشدگي جي رپورٽ لکرائيندي نظر اچي ٿي.
پوليس آفيسر عورت ڏي نهاري، ”تُنهنجي مڙس جو نالو؟“
”منصور“
پوليس آفيسر حيرت مان. ”.... ڇا!؟....!!؟؟.....!!!؟؟؟