خالي اکيون خالي رستا
ٻئي ڏينهن شام جو نمائش جيVenue تان معاملا طئي ڪري موٽندي، رستي ۾ پوندڙ پنهنجي گرل فرينڊ مونا جي آفيس ڏانهن ڏسي، گهڙيءَ ڏانهن ٿو، ”آفيس ختم ٿيڻ واري آهي. مونا به ايندي هوندي.“ سوچي ٻاهر سندس انتظار ڪرڻ لڳي ٿو. ڪُجهه دير کانپوءِ مونا آفيس مان ٿڪل ٿڪل انداز ۾ ٻاهر نڪري ٿي ته سامهون جميءَ کي بيٺل ڏسي، چپن تي هلڪي مُرڪ آڻي هن ڏانهن وڌي وڃي ٿي. ٻئي هلندي، ڀرسان ئي هڪ ڪيفي جي ڪارنر ٽيبل تي ويهن ٿا، جتان شيشي جي هن پار رستي جو منظر نظر اچي رهيو هو. هو اڪثر اُن ڪيفي ۾، ڪارنر ٽيبل تي ئي اچي ويهندا هُئا ۽ پوءِ چانهه وغيره پيئڻ سان گڏ هيڏانهن هوڏانهن جون ڳالهيون ڪري اٿي ويندا هُئا.
”ٿڪجي پئي آهين نه....“ ڪرسيءَ تي ويهندي، جمي، مونا جي ٿڪل چهري ڏانهن نهاري ٿو.
”اهو ته روز جو معمول آهي.“ مونا ڄڻ بيزاريءَ مان چئي ٿي، ”هي ليٽر... هوليٽر.... هو فائيل.... سڄو ڏينهن ٺڪ ٺڪ... مان ته بيزار ٿي پئي آهيان هن جاب مان.“
”ڇو“ جمي شرارتي انداز ۾ هن ڏانهن نهاريندي، ”تو واري صاحب کي، تو جهڙي حسين، نازڪ حسينه تي رحم نه ٿو اچي ڇا....“
”لعنت وجهينس.... مون کي ته هن جي شڪل ئي ڪانه وڻندي آ. خڙوس آ پورو، سڄو ڏينهن بُڪ بُڪ .... جهڪ جهڪ“ مونا بيزاريءَ مان چئي ٿي پر وري جلدي موڊ ٺيڪ ڪندي، ”ڌوڙ وجهينس.... ٻڌاءِ... Exhibition جو ڇا ٿيو.
”Don“.... جمي آڱوٺي سان اشارو ڪندي، ”ايندڙ هفتي آهي. تون ايندينءَ نه....“
”گڊ... مان ضرور ايندس.“ مونا خوشيءَ جو اظهار ڪندي، ”بلڪه ان ڏينهن مان آفيس مان موڪل ڪري، سڄو ٽائيم توسان گذارينديس.“
” Wow“ جمي سندس هٿ جي مٿان هٿ رکندي، ”پوءِ ته مُنهنجي تصويرن جا رنگ، خيال ۽ concept وڌيڪ اجاگر ٿي ويندا.“
”اڙي هو پوپٽ ڏس“ مونا اوچتو خوشيءَ مان هلڪي دانهن ڪري، دريءَ جي شيشي ٻاهران الاءِ ڪٿان ڀٽڪي ڪو پوپٽ هيڏي هوندي اڏندي نظر اچي ٿو.
”ويچارو“ جمي پوپٽ کي پريشان ڏسي، ”الاءِ ڪيئن ڀٽڪي هن Polluted ماحول ۾ اچي ويو آ.“
”ڪاش!.... مان به ڪو پوپت هُجان ها“ مونا، جميءَ جي Feelings کان بي خبر پوپٽ ڏانهن ڏسندي رهي ٿي. جيڪو اڏري اڏري ڪنهن ٻئي پاسي، پنهنجي ماڳ جي تلاش ۾ نڪري ويو هو، ”بس آزاد فضائن ۾ اڏرندي، ڪڏهن هن گل تي، ڪڏهن هُن گل تي. الا ڪيڏا نه خوبصورت ۽ نازڪ هوندا آهن!“
”ها.... ڏاڍا خوبصورت، ڏاڍا نازڪ“ جمي، مونا جي چهري تي شوخ نگاهون وجهي، ”خبر اٿئي، جيڪڏهن تون پوپٽ هُجين ها نه، ته مان توکي پڪڙي شيشي جي جار ۾ بند ڪري ڇڏيان ها. هميشه هميشه لاءِ.“ ٻئي کلڻ لڳن ٿا...
اڄ جميءَ جي پينٽنگس جي Exhibition هُئي. آرٽ سان دلچسپي رکندڙ مرد ۽ عورتون هيڏي هوڏي ڦرندي تصويرن تي ناقدانه نظر وجهي رهيا هُئا. هڪ پاسي جمي ڪُجهه ماڻهن جي وچ ۾ بيٺي، پنهنجي تصويرن جي باري ۾ اظهار خيال ڪري رهيو هو پر سندس بي چين نگاهون، هيڏي هوڏي نهاري مونا کي تلاش ڪري رهيون هيون. ”... خبر ناهي ڇو نه آئي آ“ من ئي من ۾ سوچي ٿو، ايتري ۾ ڪو زنانو آواز هن کي پاڻ ڏانهن متوجه ڪري ٿو. ”Excuse Me“ جمي ڪنڌ ورائي ڏسي ٿو. سندس سامهون هڪ نوجوان ڇوڪري بيٺي هُئي.
”Yes“ جمي هن ڏانهن نهاريندي.
”اوهان جون پينٽنگس ڏاڍيون خوبصورت آهن.“ ڇوڪري تصويرن ڏي نهاريندي چوي ٿي.
”Thank You Miss“ جمي هن ڏانهن ڏسندي.
”راحيله“ ڇوڪري پنهنجو تعارف ڪرائيندي، ”مان يونيورسٽيءَ ۾ فائن آرٽس جي اسٽوڊنٽ آهيان.“
”گُڊ“ جمي کيس ڄڻ انڪريج ڪرڻ جي انداز ۾، ”آرٽ سان دلچسپي زندگيءَ جي علامت هوندي آهي.“
”Thanks“ راحيله چئي، هڪ ائبسٽريڪٽ تصوير ڏانهن اشارو ڪندي، ”هن تصوير جي Concept بابت ڪُجهه ٻُڌائيندا.“
”Why not“.... بلڪل... اچو.“ جمي تصوير ڏانهن وڌندي، ”زندگيءَ جو Phenomena بذات خود ائبسٽريڪٽ آهي. بقول شاعر، ’اصول اِبتدائي گم آهي، عروج انتها ڪٿان آڻيون‘، انساني ڪرب، انساني پيڙا Feelings ، Thinking ۽ Complexes اُهي سڀ ائبسٽريڪٽ آهن.“ جمي جون نظرون Entrance ڏانهن کڄنديون رهن ٿيون، ”انهن جي اظهار جو ڪو سولو، ساڌارڻ طريقو طئي ڪري نه ٿو سگهجي، اهو ئي طريقو ٿي سگهي ٿو جنهن ۾ هر باشعور، تخيليقي ذهن رکندڙ انسان پنهنجو پاڻ کي ڳولڻ جي ڪوشش ڪري ٿو.“ ايتري ۾ سندس نظر دروازي مان داخل ٿيندڙ مونا تي پئي ٿي، جيڪا دروازي تي بيٺي بيٺي، جميءَ کي ڳولي رهي هُئي.
”.... اوهه..... ايڪسڪيوزمِي....“ جمي راحيله کي تصوير وٽ ڇڏي، اتساهه مان مونا ڏانهن وڌي وڃي ٿي، ”دير ڪيئي....“
”ها... سوري“ مونا بيزاريءَمان، ”ڪُجهه ارجنٽ اسائنمنٽس هُئا... مٿان وري صاحب جو موڊ خراب“ لاپرواهيءَ سان ڪنڌ لوڏي، ”خير ڇڏينس Congratulations.“
جمي ڪنڌ لوڏي پيار مان تصويرن ڏي نهاريندي، ”ڪيئن ٿو لڳئي....“
”Wonderful“ مونا تعريفي انداز مان جميءَ ڏانهن نهاريندي، ”مون کي پڪ آهي ته هڪ نه هڪ ڏينهن تُنهنجو نالو به ليونارڊو ڊاونسي، پڪاسو، وان گاڪ ۽ مائيڪل اينجلو سان گڏ کنيو ويندو.“ جمي کلڻ لڳي ٿو ۽ پوءِ هٿ کڻي، ”بس.... بس ايترو انگاس تي نه چاڙهه جو لهڻ ئي مُشڪل ٿي پوي. تو جن آرٽسٽن جا نالا کنيا آهن نه، اُهي پنهنجي دور جا عظيم آرٽسٽ هُئا، مان ته ڪُجهه به ناهيان.“ ٻئي هلندي ڀرسان واري ڪينٽين ۾ اچن ٿا. ”فن ۾ ڪابه ملاوٽ ناهي هوندي...“ ويهندي جمي چئي ٿو، ”سچي فنڪار جي ڏات ۽ فن جي سچائي ۽ سونهن ائين آهي ڄڻ ماءُ جي مامتا ڀري مُرڪ ۽ ارپنا“.
”اهو ته صحي آهي پر....“ مونا ڪُجهه سوچيندي، ”اسان جي ملڪ ۾ ان فن جو قدر ڪٿي آ“ سندس ڳالهه ۾ هلڪي مايوسي محسوس ڪندي جمي پڇي ٿو، ”ڇا مطلب...“
”مطلب ته شوق جي حد تائين ته ٺيڪ آهي.“ مونا گنڀيرتا سان چئي ٿي، ”پر زندگيءَ جون ٻيون مادي ضرورتون به ته آهن نه.“
”صحي آ.“ جمي ڪافيءَ جو مگ کڻندي، ”پر ڪي ڪي خواهشون ۽ ضرورتون پنهنجي مٿان هروڀرو به Impose ڪيون وينديون آهن ۽....“ ڪافيءَ جي سپ وٺي، ”۽ جڏهن اُهي پوريون نه ٿيون ٿين تڏهن فرسٽريشن يا هيومن ڪرائيسز شروع ٿئي ٿو، ماڻهو اندر ئي اندر پاڻ کي کائڻ لڳي ٿو. رشتا ٽُٽڻ لڳن ٿا ۽ ماڻهو آهستي آهستي Isolate ٿيندو ٿو وڃي.“ ساهي کڻي ٿو. مونا هن ڏانهن ڏسندي رهي ٿي، ”...اڄ جي انسان کي خوبصورتي ۽ پيار جي ضرورت آهي ۽ آرٽ ئي اهو واحد ذريعو آهي جنهن سان مرده دلين ۾ ساههُ وجهي، جيئڻ جو اتساهه پيدا ڪري سگهجي ٿو. ”خير ڇڏ... مان تُنهنجو پورٽريٽ ٺاهيندس“
”مونا ليزا جهڙو“ مونا خوش ٿي چوي ٿي. ”ها“ جمي سندس اکين ۾ نهاريندي، ”اُن کان به وڌيڪ خوبصورت.... اُن ۾ زندگيءَ جا هڙ ئي رنگ ڀريندس.“
”ڇڏ“ مونا مسڪرائي، ”مان ايڏي به خوبصورت ناهيان.“
”مُنهنجي اکين ۾ ڏس“ جمي پيار مان چئي هن جي اکين ۾ نهاري ٿو.
”اڄ مان ڏاڍو ٿڪجي پئي آهيان“ مونا پيشاني تي هٿ رکندي، ”ڪُجهه طبيعت به ٺيڪ ناهي. شايد ٽيمپريچر به آهي.“
”اوهه“ مونا جي ڳالهه ٻُڌي، جمي پريشانيءَ مان سندس پيشانيءَ تي هٿ رکندي، ”ها. واقعي... ڪا دوا وٺي آرم ڪر“.... ”ٺيڪ آ.“ مونا ڪنڌ لوڏي ٿي ۽ ٻئي ڄڻا ڪئنٽين کان ٻاهر اچن ٿا.
ان کان پوءِ ڪُجهه ڏينهن لاڳيتو مونا هُن جي اسٽوڊيو ۾ ماڊلنگ لاءِ ايندي رهي ۽ جمي سندس پورٽريٽ تي ڪم ته ڪندو رهيو پر هن مونا ۾ ڪُجهه تبديلي محسوس ڪئي جنهن کي هوڪا معنيٰ ته نه ڏئي سگهيو، صرف اهو سوچي ماٺ رهيو ته هوءَ گهرو مسئلن بابت شايد گهڻو فڪرمند رهڻ لڳي آهي. جنهن جو ذڪر، خود مونا به ڪيئي ڀيرا ڪري چُڪي هُئي.
”هاڻي مان بور ٿي ٿيان“ مونا ڄڻ بيزاريءَ مان اٿندي چيو، سندس انداز ۾ ڪُجهه چڙچڙو پن محسوس ڪندي جمي، ”Ok.... هل ته ٻاهر هلي ڪُجهه فريش ايئر ۾ ٿا ويهون.“
ٻئي ڄڻا خاموش. خاموش هلندي ڀرسان واري ننڍڙي پارڪ ۾ اچي هڪ بينچ تي ويهن ٿا. مونا جي مُک تي بيچيني ۽ ڪشمڪش جي انداز کي ڏسي جمي، ”ڇا ڳالهه آ مونا...ڪُجهه پريشان ٿي لڳين.... خير ته آهي نه....!؟“ سندس ڳالهه تي مونا ڄڻ چونڪي، ”ڇا.... ها... نه... نه... ڪُجهه به ته ڪونهي.“
”ڏس مونا!...“ جمي سندس هٿ وٺي، هلڪي ٿپڪي ڏيندي، ”تون اداس نه ٿيندي ڪر. سچ تون جڏهن اداس ٿيندي آهين نه، تڏهن ائين لڳندو آ، ڄڻ ڪا تخليق پنهنجي اندر ۾ ئي ڀُري پئي هُجي.“
”ڪاش!.... مان به ان پوپٽ وانگر هجان ها“ مونا ڀرسان گذري ويندڙ پوپٽ ڏانهن نهاريندي حسرت مان چئي ٿي.
”ته پوءِ اچ...“ جمي سندس هٿ پڪڙي اٿندي، مونا بي دليءَ سان اٿي ساڻس هلي ٿي ۽ گلن جي ڀرسان اچي بيهي رهي ٿي. جمي پوپٽ پڪڙڻ لاءِ هيڏي هوڏي ڊوڙندو رهي ٿو. مونا، جميءَ کي پوپٽن پويان ائين ڊوڙندو ڏسي ٿي ته سندس اکين ۾ ڳوڙها ڀرجي اچن ٿا. هوءَ ڳوڙهن کي ڳلن تي ڪرڻ کان روڪڻ لاءِ اکين ۾ ئي جذب ڪرڻ جي ڪوشش ڪري ٿي پر پوءِ به ٻه ڳوڙها، سندس ڳلن تان ترڪي زمين ۾ جذب ٿي وڃن ٿا. پنهنجي ڪيفيت کي لڪائڻ لاءِ هوءَ جميءَ کي پٺي ڏئي بيهي ٿي رهي. ٿوري دير کان پوءِ ڪُجهه سوچي هوءَ جميءَ ڏانهن نهاري ٿي جيڪو سندس لاءِ پوپٽن، پويان ٻارن وانگر ڊوڙي رهيو هو ۽ پوءِ هوءَ تڪڙيون وکون کڻي پارڪ مان نڪري وئي بنا پوئتي مُڙي ڏسڻ جي، عين ان وقت جميءَ هڪ پوپٽ پڪڙي خوشيءَ مان دانهن ڪئي، ”مونا... مونا... هي ڏس... پوپٽ.“ مونا کي نه ڏسي حيرت مان هيڏي هوڏي نهاري ٿو. سندس پوپٽ وارو هٿ کڄيل ئي رهجي وڃي ٿو ۽ هن آڱريون ڍريون ڪري پوپٽ کي آزاد ڪري ڇڏيو ۽ بوجهل قومن سان پارڪ کان ٻاهر وڃڻ وڃڻ لڳي ٿو. کيس ائين لڳي رهيو هو ڄڻ دل ۾ چيل Good Bye لفظن جا پڙاڏا سندس ڪنن ۾ گونجي رهيا هُئا.
ڪافي ڏينهن گذري ويا. جميءَ جو مونا سان ڪو رابطو نه ٿي سگهيو، مونا جي فون جو Switch Off ئي مليو. ان دوران هو مونا جي پورٽريٽ تي ڪم ڪندي مونا کي پاڻ سان گڏ محسوس ڪندو رهيو پر هن جي ائين غائب ٿي وڃڻ کي ڪا معنيٰ ڏئي نه سگهيو هو. ان ڏينهن هن مونا جو پورٽريٽ مڪمل ڪري، ان جو هر Angle کان جائزو وٺڻ کان پوءِ مطمئن ٿيندي، ”ڪيڏو نه خوش ٿيندي، جڏهن مان هن کي پورٽريٽ سامهون بيهاري چوندس ته ڏس، تون مونا ليزا کان وڌيڪ خوبصورت آهين.“ اهو سڀ ڪُجهه سوچي، هن ڪينواس مٿان ڪپڙو ڏئي ڇڏيو ته متان ڪنهن جي نظر نه لڳي وڃيس.
ٻئي ڏينهن صبح جو هو ڏاڍو خوش هو. سوچيائين اڄ هو مونا جي آفيس وڃي کيس اُها خوشخبري ڏيندو. روز جيان چانهه پي سگريٽ دُکائي اخبار کڻي ٿو. اخبار تي نظر ڊوڙائيندي اوچتو سندس نظر هڪ فوٽو تي پئي ٿي ”مونا!“ بي اختيار سندس چپن تي مونا جو نالو اچي وڃي ٿو. هو حيرت مان فوٽوءَ کي ڏسندو رهي ٿو جنهن ۾ مونا، ڪنوار جي روپ ۾ پنهنجي باس سيٺ عابد جي ٻانهن ۾ ٻانهن ڏئي بيٺي آهي، ڪئپشن پڙهي ٿو، ”مشهور صنعتڪار سيٺ عابد پنهنجي نئين نويلي ڪنوار مونا سان گڏ.“
”اوهه... ته اُها ڳالهه هُئي“ ڪئپشن پڙهي اونهو ساهه کڻي، اخبار سامهون ٽيبل تي رکي، پاڻ کي ڪرسيءَ تي ڍرو ڇڏي ڏئي ٿو ۽ دل ئي دل ۾ چئي ٿو، ”....ٺيڪ آ... ٺيڪ آ مونا... تو صحي چيو هو ”فنڪار سپني جهڙي شهرت ۾ ته گذاري سگهي ٿو پر زندگيءَ جهڙي دولت کان محروم.“ سندس ذهن ۾ مونا جا چيل لفظ گونجڻ لڳن ٿا، ”شوق جي حد تائين ته اهو ٺيڪ آ پر زندگيءَ ۾ مادي ضرورتن کي به نظر انداز نه ٿو ڪري سگهجي.“
۽ پوءِ وقت جا بي رحم ڪانٽا، سڪينڊن، منٽن، ڏينهن، مهينن ۽ سالن جي مرادين/نامرادين کي پنهنجي گردش ۾ لپيٽي ڇڏيو.
فن جي ناقدريءَ کان مجبور ٿي جمي ڄڻ ته تخيلقي ڪم مان هٿ ڪڍي ويو هو. هاڻي هُو ڪمرشيل ورڪ ڪرڻ لڳو ٻين لفظن ۾ ائين چئجي ته هو آرٽسٽ بدران پينٽر ٿي ويو هو.
ان ڏينهن جمي پنهنجي ننڍڙي اسٽوڊيو ۾ ڪنهن سائن بورڊ تي ڪم ڪري رهيو هو ته ڪنهن جي آهٽ محسوس ڪري ڪنڌ مٿي کڻي ڏسي ٿو ته کيس حيرت وٺي وڃي ٿي. ”مونا.... تون!؟“ کيس ڄڻ وقت جا ڪانٽا Anticlockwise ڦرندا محسوس ٿين ٿا، ”اوهه.... اچ ويهه“ مونا ان اسٽول تي ويهي ٿي جنهن تي پورٽريٽ جي ماڊلنگ دوران ويهندي هُئي. جمي سندس سامهون ٻئي اسٽول تي ويهي، کيس ڏسندو رهي ٿو. مونا ڪنڌ جهڪائي هٿ ۾ جهليل Key Chain کي مهٽيندي رهي ٿي.
”ڪيئن آهين“
”ٺيڪ...“ مونا آهستي جواب ڏئي، هيڏي هوڏي ڏسڻ لڳي ٿي.
”اخبار ۾ تُنهنجو شاديءَ وارو فوٽو ڏٺو هُئم. ڏاڍو ٺهي پيو توتي اهو شاديءَ جو وڳو“ مونا چپ. تڪڙ تڪڙ ۾ چاٻين کي اٿلائڻ پٿلائڻ لڳي ٿي.
”ياد اٿئي...“ جمي اٿي هيڏي هوڏي هلندي چئي ٿو، ”هڪ ڀيري پارڪ ۾ پوپٽن کي ڏسي تو چيو هو، ’ڪاش‘ مان به پوپٽ هُجان ها...“ هلڪو مسڪرائي ”۽ مون چيو هو ، ”جيڪڏهن تون پوپٽ هُجين ها ته مان توکي پڪڙي شيشي جي جار ۾ قيد ڪري ڇڏيندس ۽.... ۽ پوءِ تون پوپٽ وانگر اڏامي وئي هُئين... خاموش ڇو آهين... ڪُجهه ڳالهاءِ نه...“ جمي هن ڏانهن نهاري ٿو، مونا ڪنڌ مٿي کڻي، هڪدم جهڪائي ڇڏي ٿي، پر پنهنجون ڀنل پنبڻيون جميءَ کان لڪائي نه سگهي، ”اڙي... هي تُنهنجون اکيون آليون ڇو ٿي ويون آهن... خوش ته آهين نه، ”جمي سندس اکين ۾ نهاري ٿو.
”نه.... نه.... مان بلڪل خوش آهيان“ مونا چهري تي ڦِڪي مُرڪ آڻي، ”ڇا ٿيو آ مون کي؟“
”ها... شايد ڪُجهه به نه....“ جمي نظرون هٽائي هيڏي هوڏي هلندي، ”مونا! ڪڏهن ڪڏهن اکيون دوکو به کائي وينديون آهن ۽....۽ ڪڏهن ڪڏهن اکيون دوکو ڏيڻ به چاهينديون آهن پر ڏئي نه سگهنديون آهن.“
”اڄڪلهه ڇا ٿو ڪرين“ مونا جميءَ جي ڳالهين سان پنهنجو ساههُ مُنجهندي محسوس ڪيو ته هڪدم ڳالهه بدلائيندي چيو.
”اهو ئي جيڪو پهريان ڪندو هُئس“ جمي اسٽوڊيو جي سيشن ڏانهن اشارو ڪندي چوي ٿو.
”پينٽنگس!؟“
”ها.... پينٽنگس!؟“
”ها... پينٽنگس... پر رڳو ڪمرشيل ورڪ.“
”۽.... ۽... Creative!?“
”نه... تخليق جي ڀوڳنا هاڻي سهي نه ٿو سگهان.“ جمي هلڪي ڏُک مان، ”تخليقي عمل ڏاڍو ايذائيندڙ ۽ دکدائڪ آهي.... تو صحي چيو هو، ”هتي فن جو قدر ڪونهي. جتي ڪتاب ۽ فن پاره فٽ پاٿن تي ليٿڙيون پائيندا هجن. اتي، فنڪارن لاءِ ڪهڙو اتساهه؟“
”هون....“ مونا، جميءَ جي اداس چهري ڏانهن نهاري ٿي ۽ پوءِ آهستي چئي ٿي، ”...۽ هو پورٽريٽ...“
”ها... مون هڪ مورت تخليق ڪئي هُئي“ جمي ڪنڌ لوڏي چئي ٿو، ”مون سوچيو هو، اُها بي بها آهي.... انمول، ان جي بها ته شايد ڪير به ڏئي نه سگهي ها... پر... پر خبر اٿئي ڇا ٿيو؟“ مونا ڪنڌ کڻي هن ڏانهن ڏسندي، ”ڇا.“
هڪ ڏينهن اوچتو ان مورت جا چپ چرڻ لڳا ۽ هن پنهنجي قيمت پاڻ مقرر ڪري Price Tag پنهنجي ڳلي ۾ لڙڪائي ڇڏيو هو. تڏهن مون هن مٿان ڪارو برش ڦيرائي ڇڏيو هو.“
”اوهه....“ مونا جي چهري تي ڪرب جا آثار ظاهر ٿيڻ لڳا. جميءَ جا لفظ تير وانگر هن جي دل ۽ دماغ تي وسي رهيا هُئا، هن کي لڳو ڄڻ هن جو ساههُ ٻوساٽجي رهيو آهي، تڏهن آهستي چيائين، ”... مان وڃان...!“
”ڇو... ٿڪجي پئيئن.... اوهه شايد تُنهنجو ساههُ ٿو مُنجهي... هونهه! ياد اٿئي هڪ ڀيري تو چيو هو ته، ”جمي، هن ننڍي جڳهه ۾ تُنهنجو ساهه نه ٿو مُنجهي...“ هي اڪيلائي... توکي ڊپ نه ٿو ٿئي!؟ تڏهن مون چيو هو ، ”مونا ڪيڏي نه عجيب ڳالهه ڪئي اٿئي. پنهنجي گهر ۾ به ڪنهن جو دم گهٽبو آهي ڇا. پنهنجي گهر ۾ ڪهڙو ڊپ.... مان اڪيلو ناهيان مونا!.... مون جهڙا ٻيا به ڪروڙين انسان آهن جيڪي پيرن ۾ نظرون کپائي هلندا آهن ته ڪٿي ڌرتيءَ تان نه اکڙي وڃن... ها... مونکي ڊپ ٿيندو آهي، جڏهن مان اوچي اوچي بلڊنگس جي ڀرسان لنگهندو آهيان ته اهو ڊپ ٿيندو آهي ته اُهي ڪٿي مُنهنجي مٿان نه ڪري پون ۽ مان ۽ مُنهنجو فن انهن جي ملبي هيٺان دٻجي نه وڃي.... اوهه.... سوري. مون توکان چانهه جو ته پُڇيو ئي ڪونه. ترس، مان چانهه جو چئي اچان“ هو ٻاهر نڪري وڃي ٿو ۽ ٿوري دير کان پوءِ واپس اچي ٿو ته مونا کي ساڳئي اسٽول تي Statue وانگر ويٺل ڏسي ٿو.
”تون اڃان تائين ڪونه بدليو آهين“ مونا هيڏانهن هوڏانهن ڏسندي.
”ها... ڇاتي بدلجان!؟“ جمي تلخ مسڪراهٽ سان، ”جڏهن پنهنجو پاڻ کي دوکو ڏيڻ جو ساهس ساري سگهيس ته... ها..... شايد.“
”چڱو مان هلان ٿي“ مونا سندس ڳالهين جا تير پنهنجي روح تي هلندي محسوس ڪري اٿڻ جي ڪري ٿي.
”اڙي... چانهه ته پيتئي ڪانه... بس..... ٻه منٽ اچڻ واري آهي.“ جمي هن ڏي نهاريندي، ”هڪ ڳالهه ٻڌايانءَ؟“ مونا ڪنڌ کڻي سواليه نظرن سان ڏسي ٿي.
”بلندين تي چڙهندي، ڪڏهن ڪڏهن ڪنڌ ورائي پستيءَ ڏانهن به ڏسڻ گهرجي. هي بلنديون ۽ هي پستيون هڪ ٻئي جون محتاج آهن... سمجهين ٿي نه.... پستي نه هُجي ته جيڪر بلنديءَ جو احساس ئي ختم ٿي وڃي ٿو.“ اونهو ساههُ کڻي، ”ها مونا! بلندين تي چڙهندي پويان ڪي نشان ضرور ڇڏڻ گهرجن... ائين نه ٿئي جو ماڻهو واپسيءَ جو گس ئي وڃائي ويهي.“
”بس ڪر. بس ڪر جمي...“ مونا ڄڻ تڙڦي اٿي ٿي، ”مُنهنجي روح تي وڌيڪ رانڀوٽا نه لڳاءِ....مان.... مان.... واپس اچي وئي آهيان.“
”تو ڏاڍي دير ڪئي آ مونا“ جمي چئي دروازي ڏانهن نهاريندي، ”اوهه.... چانهه به اچي وئي.
هڪ عام شڪل شبيهه واري نوجوان عورت چانهه جي ٽري کڻي داخل ٿئي ٿي. جمي اڳتي وڌي ٽري وٺندي. ”ٿئنڪس“. مونا تجسس مان عورت ڏانهن نهاري ٿي. جمي سندس نگاهن جو سوال پڙهي، ”اوهه... ها.... هي جنت آهي. مُنهنجي لائيف پارٽنر... ۽ جنت هي مونا آهي. مُنهنجي ڪلاس فيلو.“
جنت سلام ڪري هلي وڃي ٿي. جمي چانهه ٺاهي مونا ڏانهن وڌائي ٿو. مونا ڏڪندڙ هٿن سان ڪپ وٺي پاسي واري اسٽول تي رکندي، ”بهرحال، اهو هڪ وسارڻ جهڙو خواب هو. تُنهنجو... ۽ مُنهنجو... توکي پنهنجو تخليقي ڪم جاري رکڻ گهرجي“ مونا کن رکي، ”تون ئي ته چوندو آهين نه، ته فنڪار قومن جي تاريخ ۽ ڪلچر جا امين ۽ Identity هوندا آهن.“
”ها... شايد مان غلط هُئس“ جمي ڏُک مان پنهنجي ٽڙيل پکڙيل پورين اڻپورين تصويرن ڏانهن نهاري، تلخيءَ جي انداز ۾، ”جنهن سماج ۾ فنڪار مجبورين جي Sign board تي ٽنگيل هجي، ان قوم جي ڪهڙي تاريخ.... ڪهڙو ڪلچر.... ۽... ڪهڙي Identity....؟؟؟“
هو ٻٺي ورائي ٿو. مونا وڃي چُڪي هُئي ۽ ڀرسان رکيل چانهه جي ڪپ مان ٻاڦ نڪري رهي هُئي.