مان زنده رهندس
ساگر جو شمار صفحي اول جي اديبن ۾ ٿيندو هو ۽ سندس هر ڪتاب نه رڳو Best Selling Books ۾ شمار ٿيندو هو پر پڙهندڙ ۽ پبلشر سندس نئين ڪتاب جو انتظار ڪندا هُئا. ڪيترائي نوجوان اديب پنهنجي لکڻين تي سندس راءِ کي پنهنجي خوشقسمتي سمجهندا هُئا. نه رڳو اهو پر پنهنجي مطالعي، ڄاڻ ۽ زنده دليءَ سبب ادبي تنظيمن جي فنڪشنس جو ڄڻ ته روح روان هوندو هو. جنهن فنڪشن ۾ ساگر نه هوندو هو ته سندس غير حاضريءَ کي شدت سان محسوس ڪيو ويندو هو.
۽ پوءِ هڪ ڏينهن هو اوچتو ئي گم ٿي ويو. هن نه رڳو لکڻ ڇڏي ڏنو پر فنڪشنس ۽ گڏجاڻين ۾ وڃڻ به ڇڏي ڏنو. نه رڳو اهو پر پاڻ سان ملڻ ايندڙن سان به ملڻ کان Avoid ڪرڻ لڳو هو ۽ پوءِ ملڻ ئي بند ڪري، پنهنجو پاڻ کي ڄڻ گهر ۽ پنهنجي ڪمري تائين محدود ڪري ڇڏيو هو. ادبي حلقن ۾ سندس ان رويي تي ڄڻ ته تشويش ڇائنجي وئي هُئي. جيترا وات، ايتريون ڳالهيون. ڪوبه شخص، سندس منظر تان غائب ٿيڻ جي سبب کي سمجهي ته نه سگهيو هو پر هن لاءِ دکي ضرور هو.
ڪال بيل جو آواز.
ڪنهن اونهي سوچ جي سمونڊ ۾ لهر لهر ٿي لڇندر ساگر جي خيالن جي سلسلي کي ٽوڙي، ڪنهن انوکي، پيڙا ڏيندڙ، دُک جي دُنيا ۾ گم ٿيل ساگر کي ڇرڪائي ڇڏيو. ان ويل هن کي اهو ڪال بيل جو آواز ڏاڍو خراب لڳو هو، جنهن هُن جي هيڪلائپ کي Disturb ڪري، تلخ حقيقتن سان ڀريل اهڙي دُنيا ۾ ڦٽي ڪيو هو جنهن کان هو فرار چاهيندو هو، جتي هر وقت هن کي پنهنجي وجود جي وکري وڃڻ جو احساس ستائيندو رهندو هو.
دروازي تي طارق هو. طارق هن جو واحد دوست، رازدار، جيڪو هميشه هن جي ڏُک سک جو ساٿي هو. طارق سندس سامهون ويهندي ساگر ڏانهن نهاري ٿو. هو هميشه ساگر جي چهري ۽ Body Language مان سندس اندروني ڪيفيت جو اندازو لڳائي وٺندو هو. اڄ به هن کي ساگر هيڪلائپ جي احساس ۾ ورتل نظر آيو. طارق ٽيبل تي رکيل سندس ڪتاب ”مان زنده رهندس“ کڻي ڏسڻ لڳي ٿو، ڪتاب جا پنا ائين ئي اٿلائيندي ساگر ڏانهن به نهاريندو رهي ٿو پر کيس لڳو ڄڻ ساگر سندس موجودگيءَ کان بي خبر، پنهنجي دُنيا ۾ گم ٿيل، شايد پاڻ کي ئي ڳوليندو هُجي. کيس خبر هُئي ته ڪي ڪي لمحا اهڙا به هوندا آهن، جڏهن ماڻهو اڪيلائيءَ ۾ رهي، زندگيءَ جي الجهيل ڏورين کي سلجهائڻ جي ڪامياب/ناڪام ڪوشش ڪندو رهي ٿو.
طويل ٿيندڙ خاموشيءَ کي طارق کنگهڻ جي هلڪي آواز سان ٽوڙيندي، ”ڇا پيو سوچين“
”ڪُجهه به نه.... بس ائين ئي“ ساگر ڪنڌ کڻي طارق ڏي نهاري ٿو ۽ چپن تي هلڪي تلخ مسڪراهٽ آڻي، ”.... هونهه!...هاڻي سوچڻ لاءِ بچيو ئي ڇاهي.“
”مايوس آهين...“ طارق هميشه جيان هن جي دلجوئي ڪندي پيار مان چئي ٿو.
”مايوسي!؟....“ ساگر خلا ۾ گهوريندي، ”..... شايد ها.... شايد نه.....“
”مان توکي چڱي طرح سڃاڻان ٿو“ طارق ڪُجهه چوڻ چاهيو ته ساگر اوچتو سندس ڳالهه ڪٽي کيس گهوريندي ۾، ”تون ڪير ٿيندو آهين ڪنهن کي سڃاڻڻ جي دعويٰ ڪرڻ وارو؟“. سندس لهجي تي طارق ڄڻ پنهنجو پاڻ ۾ الجهي پيو ۽ حيرت مان ساگر ڏانهن نهارڻ لڳو. کيس اڄ ساگر ڪُجهه وڌيڪ جارحانه موڊ ۾ نظر آيو. ساگر، طارق ڏي نهاريندي ساڳئي انداز ۾ چئي ٿو، ”ماڻهو پنهنجو پاڻ کي ئي ڪونه ٿو سڃاڻي ته ٻئي ڪنهن کي سڃاڻڻ جي دعويٰ ڪيئن ٿو ڪري سگهي!؟“ ساگر اونهون ساهه کڻي صوفه تي اهلجي ڪُجهه نرم لهجي ۾، ”ماڻهوءَ جي من ۾ ايڏي ته وشالتا آهي، جنهن ۾ پاڻ کي ڳولڻ ائين آهي جيئن ٽُٽل تاري جي ملبي کي ڳولڻ“. سندس ڳالهه ٻُڌي، طارق سمجهائڻ جي انداز ۾ آهستي چئي ٿو، ”تُنهنجو اهو رويو، زندگيءَ کان فراريت ته ناهي نه.“
هونهه!.... زندگي!!؟.... ماءِ فٽ....“ طارق جي ڳالهه ٻُڌي، ساگر جي چپن تي طنزيه مسڪراهٽ اچي وڃي ٿي. ”تو شايد زندگيءَ جي سندرتا کي سمجهيو ئي ناهي.“ طارق به شايد هن سان بحث جي موڊ ۾ نظر آيو، ”تُنهنجي خيال ۾ زندگي ڇاهي؟“
”زندگي!!؟....“ ساگر طارق ڏي نهاري، ”ڪٿي پڙهيو هوم. Life is sexually transmitted disease “
”وهاٽ!!؟؟.... يومين....“ طارق حيرت مان اکيون ڦاڙي ساگر ڏي نهاري ٿو.
”Means....“ ساگر آهستي، ”تون، مان، هي سڀ جاندار ان Transmission جي لذت ڀرئي احساس جو تسلسل.
”صرف لذت!!؟....“ طارق سندس اکين ۾ نهاريندي.
”Yes.... صرف لذت“ ساگر لفظن تي زور ڏيندي، ”اهو لذت جو فيڪٽر ئي ته آهي. جيڪڏهن اهو نڪري وڃي ته پوءِ جيئڻ لاءِ ڪهڙي انسپائريشن آ.؟؟؟“
”۽..... ۽....“ طارق هُن ڏي نهاريندي، ”..... ۽ هي رشتا ناتا؟؟؟“
”سڀ بڪواس“ ساگر ٽيبل تان ڪتاب کڻي ان جا پنا اٿلائيندي، ”صرف ان لذت جي پراڊڪٽ، جن جو هجڻ، نه هجڻ ڪا معنيٰ ڪونه ٿو رکي.“
انسان اڪيلو رهي سگهي ٿو ڇا؟
”ها...“ ساگر ڪنڌ لوڏي، ”انسان اڪيلو هو. اڪيلو آهي ۽ اڪيلو ئي رهندو، روحاني طرح هر ماڻهوءَ جي پنهنجي دُنيا آهي... ۽ جسم... اُهو ته صرف خول آهي نه، جيڪو هن جي ظاهري Identity آهي، پر جيڪڏهن ان Identity تي ڪو داغ لڳي وڃي ته....؟“
”توکي ته هر طرف کان محبتون ئي مليون اهن ته پو شڪايت ڇو“
”اُهي محبتون ئي ته آهن جن مون کي هن مقام تي پهچايو آهي“ ساگر شڪرگذاريءَ جي انداز ۾، ”.... ۽ مُنهنجو هڪ Image ٺاهيو آهي.“
”ته پو شڪايت ڪنهن سان. شڪايت ڇو؟“
”نه.... مون کي ڪنهن سان به شڪايت ڪانهي... سواءِ....“ ساگر چپ ٿي وڃي ٿو ۽ اکيون ٻوٽي اونهو ساههُ کڻي، ڇت ڏانهن آڱر کڻي ڏُک جي انداز ۾، ”خدا کان“
”!؟؟“ طارق سندس ڳالهه ٻُڌي ڪاوڙ مان، ”هوش ۾ ته آهين... هي ڪهڙي بڪواس آ... مان تُنهنجي پيڙا کي سمجهان ٿو ان جو مطلب اهو ٿورئي آهي ته تون خدا جي ذات کان ئي منڪر ٿي وڃين. توکي ته خدا جو شڪر گذار هُئڻ گهرجي. تون ڪير ٿيندو آهين هن سان شڪايت ڪرڻ وارو.“
”مان هن جو تخليق ڪيل بندو آهيان ۽ تخليق، تخليقڪار کان شڪايت جو حق رکي ٿي.“
”ڪهڙي شڪايت؟“
”اُها ئي ته.....“ ساگر ڏک مان، ”هن مختصر زندگي ڏئي، انسان کي بُک، بيماري، حادثن ۽ پيڙائن سان مشروط ڪري ڇڏيو.“
”اها ئي ته هن جي حڪمت آهي“ طارق نرم لهجي ۾ سمجهائيندي، ”جيڪڏهن ائين نه هُجي ته پوءِ جيڪر انسان هن جي ذات کان ئي غافل ٿي وڃي“
”نه... ائين ڪونهي... اها ذات مطلق آهي“ ساگر ڪنڌ لوڏي ٿو
”هن تخليق ڪيو آهي ته ان ۾ ڀريل رنگن جي به جاڻ رکي ٿو.“
”بيشڪ“ ساگر ڪنڌ لوڏي، ”پر جڏهن تخليق تي ڪو داغ لڳي وڃي ته پو ان جي ڪهڙي اهميت“ ساگر ڏُک مان شڪايتي انداز ۾، ”تصوير ته اڇلي ڇڏجي پر اکين ۾ سمايل اصلي تخليق جو Image ته هميشه رهي ٿو نه.“
طارق کي ساگر جي ڳالهين ۾ انتهائي مايوسي، زندگيءَ جي آخري سرحدن کي ڇهيندي نظر آئي. ساگر ڏي همدردي سان نهاريندي، ”توکي ڪنهن سائڪياٽرسٽ سان ملڻ گهرجي“ ساگر هن ڏي خالي نظرن سان نهاري، صوفه تي ڪنڌ لاڙي اکيون بند ڪري ڇڏي ٿو جنهن مان طارق سمجهي وڃي ٿو ته هاڻي ساگر وڌيڪ ڳالهائڻ جي موڊ ۾ ناهي. کن رکي هڪ اونهو ساهه کڻي هن ڏي همدردي ۽ ڏُک مان نهاري ٿو ۽ پوءِ اٿندي، ”او-ڪي..... مان ڀلا هلان ٿو... Take Care“. ساگر ليٽي ليٽي ئي ڪنڌ لوڏي ٿو.
طارق جي وڃڻ کانپوءِ به ساگر ڪافي دير ائين ئي صوفه تي ڪنڌ لاڙي ليٽيو ڄڻ خيالن ئي خيالن ۾ پنهنجي ۽ طارق جي ڳالهين تي سوچيندو رهي ٿو ۽ پوءِ شايد هن کي پنهنجي ”هجڻ“ جو احساس ڌونڌاڙي ڇڏي ٿو ته هو، جيئڻ جي اتساهه ۾ هڪدم سڌو ٿو ويهي ٿو ۽ سامهون رکيل ڪتاب ”مان زنده رهندس“ کڻي پيار مان ان تي هٿ ڦيريندو رهي ٿو. کيس لڳو ڄڻ اُهي ڪتاب ئي سندس وجود جا ساکي آهن پر ٻئي لمحي سندس جيئڻ جو اتساهه ٽيبل تان ڪريل شيشي جي گلدان وانگر پرزا پرزا ٿي ويو ۽ ان ۾ پيل گل هيڏانهن هوڏانهن وکري ڄڻ سندس قسمت تي افسوس ڪندا هُجن. اهو سندس تصور (Imagination) ئي هو جنهن هن جي وجود کي ڌوڏي ڇڏيو هو. هن ڏٺو رستي هلندي اڳ ۾ پوندڙ هلڪي Fits وانگر هڪ وڏو جهٽڪو ۽ هو رستي تي ڪري کرڙيون هڻي رهيو هو، سندس اکيون هراس مان ڦاٽل ۽ وات مان گڦ وهي رهي هُئي. سندس چوڌاري ڪافي ماڻهو گڏ ٿي وڃن ٿا. اوچتو ماڻهن جي ميڙ مان ڪو آواز اچي ٿو، ”مرگهي اٿس، جوتو سنگهايوس.“
”نه..... نه....“ ساگر ڄڻ دانهن ڪري تصور جي دُنيا مان حقيقي دُنيا ۾ اچي وڃي ٿو. سندس چهري تي ڊپ ۽ هراس ڇانيل، سڄو جسم پگهر ۾ شل، دل جي ڌڙڪن تيز، تڪڙا تڪڙا، ساهه، هو وائڙن وانگر هيڏي هوڏي نهاري ڄڻ پنهنجي ساءِ ڀڻڪي ٿو، ”نه... نه... مُنهنجو هيڏو سارو Image ان طرح خراب ٿيڻ نه ڏيندس... مان..... مان پنهنجي محبت ڪرڻ وارن Fans کي پنهنجي ٽُٽل Image جو ڏُک ڏيڻ نه ڏيندس. مان.... مان پنهنجي اصلي Image سان ئي زنده رهندس... ها... مان زنده رهندس... بلڪل....“
ٻئي ڏينهن طارق، حيرت ۽ ڏُک مان پنهنجي هٿن ۾ جهليل اخبار ۾ خبر پڙهي رهيو هو. ”نامياري اديب ساگر سنڌي آپگهات ڪري ڇڏيو.“