سـُــر ديــســـــي
ديسي سيڻ ڪجن، پرديسي ڪھڙا پرين؟
لــَــڏيو لاڏوڻا ڪيو، پنهنجي ديس وڃن
پـُـڄــاڻــــان پرين، ڪجي بس ڀنڀور کان
سمجهاڻي: هــِــن ســُـــر ۾ به سسئيءَ ۽ پنهونءَ جو ذڪر آهي. هــِــن بيت ۾ سسئيءَ کي اِن ڳالهه تي وڏو پڇتاءُ ٿيو آهي ته هــُــن هڪ پرديسيءَ سان رشتو ڪري ڪو چڱو ڪم نه ڪيو آهي. جيڪر پنھنجي ڪنھن مرد سان محبت ڪري هان ته ســُــٺـــو هو پرڏيھين تي ڪھڙو اعتبار آهي ته هــُــو بــه ساڻس ايتري ئي محبت ڪندا جيتري هوءَ ڪري ٿي. پرديسين کي ته آخر پنھنجي ديس وڃـڻـو ئي هوندو آهي. هــُــنــن جو ڪم ئي لڏ پلاڻ ڪرڻ آهي پر هــِـــن جي پرديسيءَ پنهونءَ سان اهڙي ته لنئون لڳي وئي آهي جو هاڻي کيس پنھنجي شھر ڀنڀور ۾ ســُــڪــُـــون ئي نه ٿو اچي. تنھن ڪري پــُــنــهـــل کان پوءِ پاڻ به ڀنڀور کي ڇڏڻ جو فيصلو ڪري ٿي / خــُــدا حافظ چئي ٿي.
**
اُٺ مَ اوري آڻ، ڏاگــهـــــــــــــــن ڏَڌِي آهـــــــيـــــــــــان
هـَــڻـــي هٿ هـــــــيـــــــن کي، پري نـيــئــــِــي پــلاڻ
هوت مـُــنــھــنــجــــو هاڻ، پـُــنـهــُـــون نيائون پاڻ سين
سمجهاڻي: پنهونءَ جا ڀائر کيس نشو ڏيئي اُٺن تي کـڻـي وٺي ڀــَـــڳــا هــُــئــا. جڏهن سسئيءَ کي اِها خبر پيئي ته هوءَ اُٺن کان به نفرت ڪرڻ لڳي ته اِهي اهڙي ڪــُــڌي ڪم ۾ ڇو استعمال ٿيا؟ سو پنھنجن اُٺن کي ڏِسي چئي ٿي ته ڀلائي ڪري اِهي اُٺ به منھنجي سامهون نه آڻيو. اِنهن ئي ته مون سان ظلم ڪيو آهي. جڏهن پــُــنـهــل کي کنيون پيا وڃن ته هــِــنــن رڙيون ڇو نه ڪيون؟ مزاحمت ڇو نه ڪيائون؟ مــاريــَــن کي لـــَـــڪـــُـــڻ هڻي پري ڪري وڃي تيار ڪريو! اِنهن ئي ته منھنجي محبوب کي مون کان پري ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو آهي نه ته ٻروچن کي اڪيلي سر ڪا ايڏي جرئت هــُــئـــي جو پنهل کي کڻي مون کان الڳ ڪري سگهن هان.
**
اڱڻ مٿي اوپرا، جڏهن ڏاگها ڏِٺئه ڏينھن
وَٺـِـي سـَـڙڪ سسـُـئي، وِهُه وِهاڻي سـِـيئن
چوٽيءَ سـِـين چانگن کي، جـَـڙِ زَنجيرن جيئن
ته هوت تنھنجو هينئن، هُـوند پُنھون نه نِيائون پاڻ سـِـين
سمجهاڻي: لطيف سرڪار سسئيءَ کي صلاح ڏيندي چئي ٿو ته تو جڏهن ڏينھن جو پنھنجي اڱڻ تي اوپرا (ڌاريا) اُٺ ڏٺا ته خبردار ڇو نه ٿيئن؟ تون انهن جو دَڳ جهلي اَســُـــر / باک ڦــُــٽـــيءَ تائين ويھي رهين هان. پنھنجن وارن سان اُٺن کي زنجيرن وانگر ٻــَـــڌي ڇڏين هان ته مجال آ جو تنھنجي محبوب کي پاڻ سان کڻي وڃن هان. هــِــن بيت ۾ هر قسم جي غفلت کي ننديو ويو آهي. ٿورڙي ڪوتاهي به وڏي هاڃيڪار ٿي ويندي آهي. تنھن ڪري انتھائي هوشيارپ، ڏاهپ ۽ چالاڪيءَ کان ڪم وٺي پنھنجو صحيح مقصد حاصل ڪرڻ گهرجي.
**
وارو ور وٺي ويا، ڪري ڏير ڏمر
هاڻي ٿيو حشر، پــُــنــا قول قيام جا
سمجهاڻي: افسوس آهي ته منھنجا ڏير مون تي ڏاڍ ڪري منھنجو مڙس مون کان ڦــُــري ويا. مون سان ته حشر ٿي ويو. قيامت اچي ڪڙڪي آهي. آهي ڪو منھنجي دانھن ٻــُــڌڻ وارو؟
جڏيءَ وٽ جالي، الله ڪارڻ لــِــکَ ســِــيــئـن
آهي آرِيءَ ڄامَ جي، هــِــت هــُــت حوالي
عيب مون اڳرا، مانَ نرمل نڪالي
پرٽياڻي پالي، ڪامل نيندو ڪيچ ڏي
سمجهاڻي: الله لڳ من معذور / بيمار سان ڪا گهڙي گڏ گذاري. هيءَ جڏي هــِـــتــــي توڙي هــُــتــــي (دُنيا ۽ آخرت ۾) آريءَ ڄام (پنهل / محبوب) جي حوالي آهي. ٻئي ڪنھن جي ناهي. مــُـــون ۾ ڪيتريون ئي بــُــرايـــون آهن. دُعا آهي ته منھنجو محبوب / پاڪ دامن اُهي عيب مون مان ڪڍي ڇڏي / حساب ڪتاب نه ڪري. ڌوٻياڻيءَ (سسئيءَ) تي ڪرم ڪري مالڪ پنهل جي ماڳ ڪيچ تائين رَسائيندو. (سسئيءَ کي محمد نالي ڌوٻيءَ پاليو هو. تنھن ڪري هوءَ پاڻ کي ڌوٻياڻي به چوندي هــُــئـــي.)
**
لڏيندي لباس، جتن جيڏو ئـِـي ڪيو
اچي آرِي ڄامَ جو، وَڻ وڻ مَنجهان واس
مـِـرُون کــِـيـنـــِـم ماس، هَڏا هلندا هوتَ ڏي
سمجهاڻي: ڀنڀور مان لــَـــڏڻ / وَڃڻ وقت جتن وڏو دوکو ڪيو. هــُــنـن (سسئيءَ ۽ پنهل کي) بنا ٻــُــڌائــڻ جي رات جو ڪيچ وڃڻ جو پروگرام جوڙيو. نشو به ڏنائون. اِها تمام وڏي ويساهه گهاتي هــُــئـــي. مون کي ته هر وڻ مان پنهونءَ جي خوشبوءِ / ســُــرهـــاڻ پئي اچي. سو ڇو ڊِڄان؟ ڪجهه به ٿي پئي هــِــن جهنگ ۾ منھنجو گوشت ڀل خنزير (جانور) کائي وڃن ته به هڏا به هوت پنهل ڏانھن پنڌ ڪندا. هن بيت ۾ عزم ۽ پُختي ارادي جي انتها بيان ڪيل آهي. ڇا به ٿئي ته به Target تي پھچڻو آهي.
**
پـُــنـهــُــــونءَ ســِـــيــن پريت جو، ڪو جو پيچ پيوم
ڀـَــنـڀــَــي هــِــن ڀنڀور ۾، ويھڻ وِهُه ٿيوم
مـَــتــيـُـــون موٽڻ سنديون، ڪاڪـيـُــون! ڪــِــيـــم ڏِيوم
ســرتــيـــون! ساهه ســَــــــنــدوم، ٿيو حوالي هوت جي
سمجهاڻي: پنهونءَ سان پيار جو اهڙو ته پيچ پيو آهي جو اَباڻو شھر به وِيران پيو لڳي. تنھن ڪري هـن بد حال (باھ ڏنل) ڀنڀور ۾ وڌيڪ رهڻ زهر ٿي پيو آهي. اي هڪ جيڏيون / ڀينرون! مون کي موٽڻ / هــِـــتـــي ويھي رهڻ جي حق ۾ دليل نه ڏيو / نه سمجهايو. اديون! منھنجو جيءُ هاڻي پنهونءَ سان جــَـــڙجـــي چــُــڪـــو آهي. سو ان کان ڌار رهي مري وينديس. مڇيءَ ۽ پاڻيءَ واري صورتحال ٿي چــُــڪـــي آهي. جيئن مڇي پاڻيءَ بنا نه ٿي رهي سگهي تيئن سسئي به پنهونءَ کان سـِــواءِ نه ٿي رهي سگهي.
**
اَڳي اُٺ رَڙن؛ مــُــــون ڀــيــريءَ ماٺ ٿــئـــي
پــَــــلاڻــِـــيـــنـدي پـــاڻ ۾، ڪـُــڇــيــو ڪــِــيــن ڪــُــٺــن
ڪا جا مـــام مــُـــٺــن، هــِــن پـڻ هــُـــئــــي هــُــن ســـِـــيــن
سمجهاڻي: سسئي هــِــن بيت ۾ اُٺن سان جهيڙيندي چئي ٿي ته ڏِسو ته اُٺ پيا وِڙهندا ۽ دانھون ڪندا رهندا آهن. مٿن جڏهن سامان رکيو ويندو آهي ته پيا ڪــِــنـجـهــنـدا ۽ رڙيون ڪندا آهن. ان دوران اُٺن تي سامان ســَـــٿـــِـــيـــنــدڙ اوٺــار به پيا لــُــڙ ۽ گوڙ ڪندا آهن پر مون سان جڏهن ويساهه گهاتي پئي ٿئي ته مار پــَــئــيــنِ خاموش هــُــئـــا. خاموشيءَ مان لڳي ٿو ته ٻنهين (اُٺن ۽ جتن) جي ڪا گڏيل سازش / صلاح هــُــئـــي.
ڏاگهــــن، ڏيــــرن، ڏُونـگــــرن، ٽــنـهـــي ڏِنـَـــــم ڏُک
سي سڀ ڀانيم سـُـک، هيڪاند ڪارڻ هوت سين
سمجهاڻي: سسئي چئي ٿي ته مون کي اُٺن به ســُــور ڏنا ته پنهونءَ جي ڀائرن به ڪين بخشيو ۽ وري جبلن به ڏاڍيون تڪليفون ڏنيون. اِهي ڏُک منھنجن جذبن ۽ حوصلي کي مات نه ڏئي سگهيا بلڪه مون پنھنجي محبوب جي سـِــڪ ۾ انهن کي ســُــک سمجهيو. اِهي برداشت نه ڪريان هان ته پنهل کي منھنجي عشق جي گــَـھــِــرائـــي ڪيئن معلوم ٿئي هان؟ تنھن ڪري مان سڀني جي ٿورائتي آهيان.
**